Raport o stanie świata - 13 września 2025

Gościem tego odcinka jest palestyński pisarz, prawnik i aktywista Raja Shehadeh, autor takich książek jak: „Palestyńskie wędrówki. Zapiski o znikającym krajobrazie”, „Obcy w domu”, „Dziennik  czasu okupacji” i tej najnowszej „Dlaczego Izrael boi się Palestyny?”„Chciałem zachować w słowach to, co zostało utracone w rzeczywistości, bo miałem świadomość, że ten krajobraz bardzo szybko znika i użyłem słów, aby stworzyć obraz, malowniczy widok tej ziemi dla przyszłych pokoleń” – mówi Raja Shehadeh w rozmowie, którą nagraliśmy w deszczowy poranek w Krakowie.To będzie opowieść o życiu zdefiniowanym przez wojnę, o sile języka, o miłości do ziemi i o nadziei - bo jak pisze Raja Shehadeh w swojej najnowszej książce:„Większości Palestyńczyków, którzy nie należą do Hamasu, tym Izraelczykom, którzy mogli jedynie oglądać z niedowierzaniem, jak postępuje ich rząd, a nie byli w stanie zatrzymać tego koszmaru; tym wszystkim z nas, którzy wierzą nad wszelką wątpliwość, że jedyną przyszłością dla obu narodów jest współistnienie – przyszłość może wydawać się ponura. Ale przecież patrząc na dzieje regionu, można zauważyć, że dopiero po wielkich wstrząsach następują rzeczy napawające nadzieją”.Prowadzenie: Agata KasprolewiczGość: Raja ShehadehKsiążki:Palestyńskie wędrówki / Wydawnictwo Karakter / przekład Anna SakDlaczego Izrael boi się Palestyny / Wydawnictwo Karakter / przekład Anna Sak---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

Rozpoczęły się manewry ZAPAD-25, czyli rosyjsko-białoruskie ćwiczenia wojskowe, w tym roku prowadzone głównie na północno-wschodnich poligonach Białorusi. Jaki jest ich cel i dlaczego w tym roku mają bardziej ograniczony charakter w porównaniu z poprzednimi edycjami tych ćwiczeń? W czwartek władze Białorusi wypuściły 52 więźniów politycznych – to wynik mediacji amerykańskich. Amerykanie znieśli też sankcje na białoruską linię lotniczą Belawię. O co chodzi w zbliżeniu Waszyngtonu i Mińska?Państwa NATO podsumowują skutki i wyzwania, jakie postawiła przed sojuszem Rosja, dokonując ingerencji w polską przestrzeń powietrzną w nocy z wtorku na środę. Prezydent Trump uznał, że mogła to być pomyłka. Polski premier i minister spraw zagranicznych odrzucili taką możliwość. Czego dowiedzieliśmy się o możliwościach obronnych Polski i NATO w ostatnich dniach? O czym świadczy umiarkowana reakcja amerykańskiego prezydenta? I co na to wszystko Kreml?Były prezydent Brazylii Jair Bolsonaro został skazany na długoletnie więzienie za próbę zamachu stanu. Brazylia jest podzielona na zwolenników i przeciwników Bolsonaro, a Stany Zjednoczone grożą jej poważnymi konsekwencjami. Co załatwia, a czego nie załatwia Brazylijczykom skazanie Bolsonaro?W Nepalu tysiące młodych ludzi wyszło na ulice w proteście przeciwko korupcji i nepotyzmowi władz. W krwawych starciach płonęły budynki publiczne, ponad 20 osób straciło życie. Czy „pokolenie Z” zmieni polityków tego kraju?Ruszyła Wielka Tama Odrodzenia na Błękitnym Nilu – flagowy projekt modernizacyjny dla Etiopii. Niedaleko granicy z Sudanem powstało gigantyczne jezioro, z którego woda będzie dostarczać energię dla Etiopii i państw ościennych. Etiopia świętuje, Egipt boi się o swoją przyszłość – dlaczego?Czy zwykli ludzie mogą uratować bankrutujący klub piłkarski? Mogą, a historia hiszpańskiego Realu Oviedo jest tego najlepszym przykładem. Historia klubu z Asturii pokazuje, że nawet dziś w futbolu liczą się lojalność i wiara we własne siły.A także: Pokojowa Nagroda Nobla – łakomy kąsek dla wszystkich, którzy w walce o pokój nie biorą jeńców.Rozkład jazdy: (03:08) Zbigniew Parafianowicz: Wnioski z ingerencji Rosji, Zapad 25, Łukaszenka wypuszcza część więźniów(25:13) Janina Petelczyc: Bolsonaro skazany(46:13) Grzegorz Dobiecki: Świat z boku - Wojna o pokój(52:10) Podziękowania(58:18) Michał Banasiak: Real Oviedo uratowany przez kibiców(1:13:16) Patryk Kugiel: Młodzi protestują w Nepalu(1:34:02) Wojciech Jagielski: Etiopia wygrywa spór o tamę z Egiptem(1:56:58) Do usłyszenia---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

Dziś w nocy rosyjskie drony naruszyły przestrzeń powietrzną Polski. Według premiera Tuska doszło co najmniej do 19 przypadków wtargnięć dronów na terytorium Polski. Do ingerencji doszło w trakcie ataku Rosji na Ukrainę, choć – jak potwierdził premier – spora część dronów nadleciała znad Białorusi. Jak poinformowały władze, bezzałogowce zostały zestrzelone, a ich szczątki spadły na tereny wschodniej Polski. Nie ma strat w ludziach, a skala zniszczeń jest na razie oceniana. To był pierwszy przypadek udziału jednostek NATO w likwidacji rosyjskiego zagrożenia na terenie Sojuszu. Źródło w NATO powiedziało agencji Reuters, że incydent był celowym wtargnięciem rosyjskich dronów na terytorium NATO. Polski rząd podjął konsultacje z partnerami w ramach art. 4 Traktatu Północnoatlantyckiego. Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen powiedziała w Parlamencie Europejskim, że mieliśmy do czynienia z bezmyślnym i celowym naruszeniem przestrzeni powietrznej Polski i Europy.Jaki był cel rosyjskiej operacji? Czy należy ją wiązać z rozpoczynającymi się w piątek ćwiczeniami ZAPAD 2025? Jaka może być reakcja NATO i Unii?Gość: Justyna Gotkowska---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

Skandalista, prorok, a może ikonograf współczesnej Francji? Kim jest Michel Houellebecq – bohater najnowszej odsłony raportowego cyklu FICTION / NON-FICTION?Mój znakomity gość, na którego życzenie omówimy powieść „Serotonina”, nazywa Houellebecqa twórcą oraz jedynym przedstawicielem „realizmu kostycznego”.Powieści tego francuskiego pisarza wytrącają ze strefy komfortu, czasem bolą, czasem są wręcz nie do zniesienia. Pytanie – po co Houellebecq tak bardzo nas prowokuje? Czy wciągając czytelnika do świata duchowej i emocjonalnej pustki, moralnej brzydoty i autodestrukcji próbuje go przed czymś przestrzec?Czy „Serotonina” to opis nadchodzącego zmierzchu zachodniego społeczeństwa XXI wieku? Diagnoza rozpadu francuskiego społeczeństwa? A może rozpaczliwa oda do miłości? A jeśli tak, to czy Houellebecq, słynący z wyjątkowej obsceniczności na granicy pornografii, jest tak naprawdę nowym romantykiem?A może to tylko kolejna pusta etykieta, bo wielkość tego francuskiego powieściopisarza polega między innymi na tym, że nie sposób go zaszufladkować?Jaki obraz współczesnej Francji i Francuzów, ich tęsknot, marzeń, grzechów i upadków rysuje Houellebecq w „Serotoninie”, a także innych swoich powieściach?Prowadzenie: Agata KasprolewiczGość: Grzegorz DobieckiKsiążka: „Serotonina” Michel Houellebecq / tłumaczenie: Beata Geppert / Wydawnictwo W.A.B---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

Rząd francuski przed decydującym głosowaniem w sprawie wotum zaufania. Premier Bayrou chce wprowadzić cięcia budżetowe, bez których – jak twierdzi – Francja nie wyjdzie ze spirali rosnącego zadłużenia i wydatków ponad stan. Prawie cała klasa polityczna i większość Francuzów nie chce się na to zgodzić. Czy Francois Bayrou będzie piątym upadłym premierem prezydenta Macrona w ostatnich dwóch latach? A jeśli upadnie, jaki pomysł ma opozycja na odbudowanie francuskiej gospodarki, która nie chce rosnąć? Czy zbliżamy się do końca V Republiki i jak taki koniec miałby wyglądać?Po raz pierwszy od pięćdziesięciu lat liczba imigrantów w Stanach Zjednoczonych spadła licząc rok do roku. Amerykanie deportują setki obcokrajowców, głównie Latynosów, mimo uznania części tego typu praktyk za nielegalne przez sądy. Czy właśnie sądy wywrócą politykę migracyjną Donalda Trumpa?Kolumbia ciągle w szoku po zabójstwie kandydata na prezydenta Miguela Uribe. Jak ten kraj próbuje zrzucić z siebie wizerunek państwa przemocy i narkotyków? I na ile ten obraz jest prawdziwy?Komisja Europejska aprobuje umowę handlową Unii z krajami Mercosuru i Meksykiem. Dlaczego Francja i Włochy wycofały sprzeciw wobec umowy, czy Polska może ją jeszcze zmienić? Kto na niej traci, kto zyskuje?A także: Kryptonimy operacji wojskowych jako poetycka zasłona przemocy i cierpienia fundowanego ich ofiarom.Rozkład jazdy: (02:30) Joanna Nowicka: Rząd Francji na skraju upadku(24:41) Andrzej Kohut: Mniej imigrantów w USA dzięki Trumpowi(49:50) Grzegorz Dobiecki: Świat z boku - Suweren, Tłuczek i Homer(56:30) Podziękowania(1:02:46) Adrian Bąk: Kolumbia nie chce być narkopaństwem(1:38:57) Bartłomiej Znojek: Mercosur przyjęty przez KE(1:57:28) Do usłyszenia---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

We wtorek wstrząsy wtórne dotknęły wschodni Afganistan, dwa dni po potężnym trzęsieniu ziemi, w wyniku którego zginęło co najmniej 1400 osób, a 3 tysiące odniosło rany. Epicentrum trzęsienia o sile 6 w skali Richtera miało miejsce w nocy z niedzieli na poniedziałek, około 30 kilometrów od miasta Dżalalabad. Talibowie, którzy rządzą krajem od czterech lat, zwrócili się o pomoc humanitarną do różnych państw – część z nich odpowiedziała pozytywnie, część ma wątpliwości w związku z charakterem rządów w Kabulu. Przed dwoma tygodniami w stolicy władze zorganizowały uroczystości upamiętniające przejęcie władzy przez talibów w sierpniu 2021 roku. Co i czy cokolwiek w podejściu Zachodu do Afganistanu zmienia ostatnia tragedia? Jak przebiegają rządy talibów, kto na nich zyskuje, kto traci? I czy możliwa jest jakakolwiek znacząca zmiana w kraju?Gość: Patryk Kugiel---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

Richard Flanagan, jeden z najwybitniejszych powieściopisarzy naszych czasów, jest gościem tego odcinka Raportu o książkach.Urodził się w niewielkiej wsi w Tasmanii, jego dziadkowie byli analfabetami, a ojciec był pierwszą osobą w rodzinie, która poszła do szkoły średniej.Swojemu ojcu Richard Flanagan zadedykował jedną ze swoich najpiękniejszych powieści – Ścieżki Północy. Opowiada ona o zapomnianej przez historię zbrodni wojennej, jaką była budowa na rozkaz japońskiego cesarza Kolei Birmańskiej, zwanej także Koleją Śmierci.Pracowało przy niej ćwierć miliona niewolników, głównie z Azji, ale byli wśród nich także jeńcy wojenni z Australii. Zmarło od 110 000 do 150 000 ludzi. Ojciec Richarda Flanagana należał do tych najsilniejszych, którzy przeżyli. Po latach nigdy nie wspominał o okrucieństwie strażników, lecz o dobru i człowieczeństwie współwięźniów. „W obozie zobaczyłem to, co w ludziach najlepsze” – mówił swoim dzieciom.Flanagan pisał Ścieżki Północy przez 12 lat: „W pewnym momencie zostałem skazany na napisanie tej powieści, a przynajmniej tak mi się wydawało. Doszedłem do wniosku, że jeśli jej nie skończę, niczego w życiu już nie zdołam napisać” – mówi w rozmowie, do wysłuchania której zapraszamy.Prowadzenie: Agata KasprolewiczGość: Richard FlanaganKsiążka: „Ścieżki Północy” – Richard Flanagan / przekład: Maciej Świerkocki / Wydawnictwo Czarne---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

Xi Jinping, Narendra Modi i Władimir Putin razem na szczycie Szanghajskiej Organizacji Współpracy w porcie Tianjin na północy Chin. A zaraz potem spektakularna parada wojskowa w Pekinie z udziałem między innymi lidera Korei Północnej Kim Dzong Una, za to bez wysokich rangą przedstawicieli Zachodu. To program ofensywy dyplomatyczno-militarnej szykowanej przez Chiny w najbliższych dniach. Czy obawa przed skutkami agresywnej polityki handlowej Donalda Trumpa wystarczy, by pogodzić sprzeczne interesy państw Globalnego Południa? I czy zgodzą się one na to, by w roli mediatora wystąpiły Chiny? Jak przebiega proces budowania alternatywnego dla Pax Americana porządku światowego, w którym Pekin chce odgrywać kluczową rolę?Kolejne śmiercionośne ataki Rosji na Kijów i inne miasta ukraińskie. W stolicy Rosjanie zabili co najmniej 23 cywilów. Moskwa nie zgadza się na rozejm, Putin wyklucza rozmowy z Zełenskim. A w Polsce prezydent wetuje ustawę o przedłużeniu pomocy dla Ukraińców i opłat za system satelitarny Starlink. Jakie mogą być tego skutki?Nie będzie traktatu, który miał ograniczyć skalę i skutki zanieczyszczenia plastikiem. Niby wszyscy się zgadzają, że tworzywa sztuczne szkodzą człowiekowi i środowisku, ale nie ma zgody co do tego, jak walczyć z zanieczyszczeniem plastikiem. Dlaczego?Australia wydala ambasadora Iranu pod zarzutem wspierania przez ten kraj antysemickich zamachów w Sydney i Melbourne. A równocześnie zapowiada uznanie państwa palestyńskiego. Premier Albanese wchodzi w konflikt zarówno z Iranem, jak i Izraelem. Dlaczego?Czym jest kontrolowany przez Elona Muska system Starlink, do czego służy i dlaczego wykorzystywanie go rozbudza polityczne emocje. Czy są alternatywy dla Starlinka?Komuniści wymordowali więcej ludzi niż faszyści. Dlaczego zatem postawienie pomnika ofiarom zbrodni komunistycznych budzi we Francji sprzeciw?Rozkład jazdy: (03:21) Michał Lubina: Chiny budują nowy światowy ład(25:06) Zbigniew Parafianowicz: Kijów pod ostrzałem, dylematy Ukrainy(55:14) Grzegorz Dobiecki: Świat z boku - Stare i nowe mury(1:02:00) Podziękowania(1:08:26) Marcin Żyła: Co robić z plastikiem: przetwarzać czy nie produkować?(1:27:49) Łukasz Wójcik: Australia w sporze z Iranem i Izraelem(1:50:02) Tomasz Rożek: Dlaczego Starlink jest ważny(2:13:47) Do usłyszenia---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

Lato 1980 roku to był niezwykle burzliwy czas w polskiej historii, choć słowo „burzliwy” wtedy i dziś znaczy zupełnie co innego. Wydarzenia, kluczowe dla historii Polski, toczyły się praktycznie bez udziału mediów, na poboczu normalnego życia ludzi, którzy informacje czerpali albo ze źródeł oficjalnych, którym większość Polaków nie wierzyła, albo z nielicznych wówczas i trudno dostępnych źródeł niezależnych. Dziś te wydarzenia są szczegółowo opisane, ale ciągle budzą ogromne emocje i gdyby szukać korzeni wielu sporów, które dzielą Polaków obecnie – sierpień 1980 roku byłby jednym z dobrych punktów odniesienia.Zbliża się 45. rocznica podpisania porozumień sierpniowych, czyli umowy społecznej między komunistyczną władzą a Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym reprezentującym ponad 600 przedsiębiorstw z całego kraju. Czym był sierpień 1980 roku, czym była Polska przed strajkami tamtego lata i czym stała się po nich? Jak dziś oceniać spuściznę tamtych miesięcy, w których – w kulminacyjnym momencie – 10 milionów Polaków było członkami Solidarności?Gość: Piotr Skwieciński---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

César Aira – jeden z najciekawszych i najbardziej oryginalnych pisarzy latynoamerykańskich, typowany do tegorocznej Literackiej Nagrody Nobla, a jednak… w Polsce prawie nieznany, jest bohaterem tego odcinka Raportu o książkach.W dorobku Airy wszystko jest ciekawe – to, jak dużo pisze (tempo wydawania nowych tytułów ma rekordowe, ma już na swoim koncie ponad sto książek). Ciekawe jest też to, jak pisze, bo znany jest z metody, która polega na nie oglądaniu się za siebie – nie cyzeluje, nie poprawia i z zasady nie pozwala tego robić swoim redaktorom.Dla Airy ważniejszy od ostatecznego efektu literackiego jest bowiem sam proces pisania. Jego proza jest zaskakująca i przewrotna – Aira z właściwą sobie pisarską sprawnością żongluje gatunkami literackimi, z błyskotliwą premedytacją dekonstruuje fabułę, robiąc to równocześnie serio i na żarty.Wydana w tym miesiącu w polskim tłumaczeniu powiastka Epizod z życia malarza podróżnika to historia o próbach racjonalnego opisu świata. XIX-wieczny malarz rodzajowy przybywa z Europy do Ameryki Łacińskiej, by swoim pędzlem okiełznać egzotyczny krajobraz. Wydarza się jednak coś dziwnego… przyroda stawia opór, a wkrótce przejmuje kontrolę nad życiem artysty.Prowadzenie: Agata KasprolewiczGość: Barbara JaroszukKsiążka: Epizod z życia malarza podróżnika – César Aira / przekład: Barbara Jaroszuk / Wydawnictwo ArtRage---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]