Czy liberum veto doprowadziło I Rzeczpospolitą do upadku?

Zygmunt August był spadkobiercą potężnej monarchii Jagiellonów. Po śmierci jego długo panującego ojca, stanął w obliczu poważnych wyzwań - przede wszystkim sukcesji tronu oraz jedności Polski i Litwy. W jaki sposób poradził sobie z tym problemami?Jak wyglądało jego osobiste życie? Czy Bona Sforza, jego matka, wpłynęła na jego decyzje życiowe? Czy rzeczywiście Zygmunt II był człowiekiem nieszczęśliwym?Pod koniec życia coraz bardziej schorowany król zaczął zabiegać o umocnienie unii pomiędzy Polską i Litwą, która mogła się rozpaść w obliczu jego bezpotomnej śmierci i osłabić obydwa państwa – przede wszystkim Litwę, której zagrażała Moskwa. Zawarta głównie dzięki zdecydowanej postawie króla w 1569 roku w Lublinie unia zapoczątkowała istnienie Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Nie zawsze jednak Zygmunt August tak stanowczo realizował swoją wizję. Czy można powiedzieć, że był raczej uczestnikiem historii niż jej kreatorem? O tym wszystkim w Podcaście Muzeum Historii Polski z serii Inne historie Polski. Rozmawiają Cezary Korycki i jego gość, prof. Wojciech Tygielski z Uniwersytetu Warszawskiego.Podcast zrealizowano w ramach zadania: kontynuacja i rozbudowa multimedialnego projektu informacyjno-edukacyjnego - Portal Historyczny Dzieje.pl

Wybierz swojego ulubionego władcę w Rankingu Królów Polski! Zagłosuj na stronie https://ranking.muzhp.pl/ Zygmunt miał niewielkie szanse na to, by zostać królem. Przymierzano go do różnych, niekiedy absurdalnych funkcji. Okazało się jednak, że na tron wstąpił i pozostał na nim na tyle długo, by otrzymać od potomnych przydomek "Stary". Zygmunt objął tron mocarstwa, składającego się z Polski, Litwy oraz licznych księstw i lenn. Dwór na Wawelu był wówczas jednym z najwspanialszych w Europie, Wisłą spławiano coraz więc zboża na eksport, a Mikołaj Kopernik pisał „O obrotach sfer niebieskich”. Największy dotychczas wróg Polski i Litwy – państwo krzyżackie – został unieszkodliwiony przez ojca Zygmunta, a nowy przeciwnik – Moskwa – dopiero rósł w siłę. W 1525 roku Zygmunt pokonał zbuntowanego wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego, Albrechta Hohenzollerna, który złożył mu hołd zwany pruskim. Czy jego przyjęcie było błędem? A może łagodne potraktowanie Albrechta miało geopolitycznie uzasadnione i świadczyło o dalekowzroczności Zygmunta? Co zawdzięczamy Zygmuntowi Staremu? Jaką rolę na jego dworze odegrała Bona Sforza? Co możemy powiedzieć o Stańczyku?O tym wszystkim w Podcaście Muzeum Historii Polski z serii Inne historie Polski. Rozmawiają Cezary Korycki i jego gość, prof. Hieronim Grala z Uniwersytetu Warszawskiego. Podcast zrealizowano w ramach zadania: kontynuacja i rozbudowa multimedialnego projektu informacyjno-edukacyjnego - Portal Historyczny Dzieje.pl

Wybierz swojego ulubionego władcę w Rankingu Królów Polski! Zagłosuj na stronie https://ranking.muzhp.pl/Ambitny Jan Olbracht toczył wojny już jako królewski namiestnik na Rusi. Nie tylko pokonał Tatarów na południowo-wschodnich rubieżach Wielkiego Księstwa Litewskiego, ale także stworzył struktury obrony potocznej mającej zabezpieczyć Księstwo od tatarskich inkursji. Mimo swego bezwzględnego usposobienia, cieszył się popularnością wśród szlachty. Otworzyło mu drogę do polskiego tronu po śmierci ojca Kazimierza Jagiellończyka. Czy jako król zaczął reformować państwo? Czym był statut piotrowski? Dlaczego wspierał szlachtę kosztem magnaterii i chłopstwa? Jana Olbrachta kojarzymy z tragiczną w skutkach wyprawą do Mołdawii. Sromotna porażka armii koronnej w bitwie pod Koźminem zaowocowała powiedzeniem „za króla Olbrachta wyginęła szlachta”. Czy słusznie?O tym wszystkim w Podcaście Muzeum Historii Polski z serii Inne historie Polski. Rozmawiają Cezary Korycki i jego gość, prof. Hieronim Grala z Uniwersytetu Warszawskiego. Podcast zrealizowano w ramach zadania: kontynuacja i rozbudowa multimedialnego projektu informacyjno-edukacyjnego - Portal Historyczny Dzieje.pl

Liberum veto ("wolne nie pozwalam") to słowa, które dosyć powszechnie uważamy za najtragiczniejsze w dziejach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. To właśnie one miały doprowadzić polsko-litewskie państwo do upadku. Czy rzeczywiście miały aż taką moc?Liberum veto uznaje się za przejaw politycznego warcholstwa. Ale czy było tak zawsze? Czy prawo to weta należy oceniać jednoznacznie negatywnie? Może da się znaleźć przykłady słusznego użycia tego prawa? Czy zachowanie posła Tadeusza Reytana, uwiecznione na obrazie Matejki jest tego przykładem?Aby zrozumieć wagę liberum veto, trzeba umieścić je w szerszym kontekście systemu politycznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów. System ten nie należał do najprostszych. Postaramy się wyjaśnić jego skomplikowaną strukturę.Jak zrywano sejmy w I RP? Czym było liberum rumpo? Dlaczego warto zapamiętać postać posła Władysława Sicińskiego? Dlaczego warto wspomnieć w tym kontekście o Konstytucji 3 maja? O tym wszystkim w najnowszym odcinku Rzeczy Historycznej!Program zrealizowano w ramach zadania: kontynuacja i rozbudowa multimedialnego projektu informacyjno-edukacyjnego - Portal Historyczny Dzieje.pl

Rok 1666 był pamiętny w dziejach Rzeczypospolitej. Po latach krwawych walk, powstaniu Chmielnickiego, potopie szwedzkim, wojnie z Moskwą i buncie chłopów na Podlasiu, zamiast wytchnienia przyszło jeszcze jedno nieszczęście - wojna domowa sarmatów z sarmatami, czyli rokosz Lubomirskiego. To poruszająca historia o tym, jak przewrotnie zmieniają się losy ludzi i jak wczorajsi bohaterowie mogą stać się grabarzami ojczyzny.W kwietniu 1665 r. Jerzy Lubomirski wraz z zaciężnymi żołnierzami wkroczył w granice Rzeczypospolitej. Do pierwszej większej konfrontacji doszło po paru miesiącach pod murami klasztoru paulinów na Jasnej Górze. Siły królewskie przegrały z rokoszanami, ponieważ zakonnicy nie wpuścili do twierdzy cofających się zwolenników króla. Dlaczego tak się stało?Decydujące znaczenie miała jednak bitwa pod Mątwami. Czy była to najtragiczniejsza bitwa w dziejach staropolskiej Rzeczpospolitej. Dlaczego w ogóle do niej doszło? Jaki był jej rezultat? Jak oceniać rokosz Lubomirskiego i co przyniósł dawnej Rzeczpospolitej?O tym wszystkim w najnowszym odcinku Rzeczy Historycznej!Program zrealizowano w ramach zadania: kontynuacja i rozbudowa multimedialnego projektu informacyjno-edukacyjnego - Portal Historyczny Dzieje.pl

Władca, który zbudował fundament pod przyszłą potęgę państwa Jagiellonów. Nie tylko skruszył potęgę zakonu krzyżackiego i odzyskał dla Polski dostęp do morza, ale także potrafił rozciągnąć wpływy dynastii na kraje ościenne. Kazimierz Jagiellończyk w naszej historii wyrasta na postać posągową.Elita polityczna z biskupem Zbigniewem Oleśnickim na czele nie była początkowo przekonana do młodego Jagiellona. Dlaczego tak się stało? Jaki związek z tym konfliktem miał Jan Długosz, który w pewnym momencie został nauczycielem dzieci Kazimierza Jagiellończyka? Jak długo państwo trwało bez króla?Dlaczego wybuchł konflikt z Krzyżakami, który nazywamy wojną trzynastoletnią? Na czym polegała jej specyfika? Czy rzeczywiście o wszystkim zadecydowały pieniądze? O tym wszystkim w podcaście Muzeum Historii Polski z serii Inne historie Polski. Rozmawiają Cezary Korycki i jego gość, prof. Piotr Węcowski z Uniwersytetu Warszawskiego.Podcast zrealizowano w ramach zadania: kontynuacja i rozbudowa multimedialnego projektu informacyjno-edukacyjnego - Portal Historyczny Dzieje.pl

Marzył o sławie obrońcy chrześcijaństwa, o chwale i zaszczytnym miejscu w historii, a w rezultacie został marionetką w rękach doświadczonych polityków. Nie zdążył okrzepnąć na tronie. Choć Władysław Warneńczyk panował w Polsce przez 10 lat, jego osobisty wpływ na losy królestwa nie okazał się wielki. Na tron wstępuje jako dziesięciolatek i swoje panowanie rozpoczyna od dużego sukcesu - podpisania traktatu pokojowego, który zakończył wojnę z zakonem krzyżackim. To nie on jednak odegrał kluczową rolę w tym wydarzeniu. Przypadła ona szarej emanacji dworu króla - biskupowi Zbigniewowi Oleśnickiemu, postaci budzącej kontrowersje wśród historyków do dziś. Władysław Warneńczyk jest jedynym królem w naszej historii, który umiera na polu bitwy. Poległ w bitwie pod Warną. Dlaczego tam walczył? W jaki sposób wmieszał się w wojnę z Turkami? Kim był tajemniczy poseł Cesarini?O tym wszystkim w Podcaście Muzeum Historii Polski z serii Inne historie Polski. Rozmawiają Cezary Korycki i jego gość, prof. Piotr Węcowski z Uniwersytetu Warszawskiego.Podcast zrealizowano w ramach zadania: kontynuacja i rozbudowa multimedialnego projektu informacyjno-edukacyjnego - Portal Historyczny Dzieje.pl

Wybierz swojego ulubionego władcę w Rankingu Królów Polski! Zagłosuj na stronie https://ranking.muzhp.pl/ Bolesław Szczodry stał się bohaterem wielu dzieł literackich. Pisali o nim Wyspiański, Kraszewski i Słowacki. Czym zasłużył sobie na zainteresowanie twórców ten kontrowersyjny władca? Kojarzymy go przede wszystkim z wielką zbrodnią dokonaną na biskupie Stanisławie, późniejszym świętym. Dlaczego zdecydował się na zamordowanie duchownego, którego sam osadził na krakowskim biskupstwie? Jednak jego panowanie, choć zakończone klęską, było bogate w różne wydarzenia. Jego przydomek, przypomnijmy - Szczodry, a nie Śmiały - brał się z hojności, dzięki której ufundowano w Polsce wiele klasztorów, z tym zlokalizowanym w Tyńcu na czele. Także Płock wiele zawdzięcza temu władcy. Bolesław II był jednak władcą porywczym, którego panowanie zdaniem naszego gościa prędzej czy później doprowadziłyby do katastrofy. Upokarzał swoich poddanych, dawał się oszukiwać swoim wrogom. Został ostatecznie wygnany na Węgry, gdzie go ostatecznie otruto. Jak podsumować bilans panowania tego króla? Czy stał się ofiarą czarnej legendy stworzonej przez obrońców św. Stanisława? O tym wszystkim w Podcaście Muzeum Historii Polski z serii Inne historie Polski. Rozmawiają Cezary Korycki i jego gość, prof. Krzysztof Skwierczyński z Uniwersytetu Warszawskiego.Podcast zrealizowano w ramach zadania: kontynuacja i rozbudowa multimedialnego projektu informacyjno-edukacyjnego - Portal Historyczny Dzieje.pl

II wojna światowa zakończyła się w Europie 8 maja 1945 roku, jednak zmagania o jej pamięć trwają do dziś. Dominujące interpretacje dotyczące tego konfliktu zmieniają się wraz z upływem czasu. Przez blisko pół wieku istnienia PRL II wojna światowa była traktowana jako fundament państwa. Wielkie zwycięstwo miało dawać komunistom legitymację do sprawowania władzy. Rok 1945 był wprost synonimem zwycięstwa, choć w rzeczywistość nasz kraj wyszedł z niej zrujnowany i niesuwerenny. Dlaczego w III Rzeczpospolitej nie prowadzimy badań historycznych poświęconych II wojnie światowej? Jak to się stało, że państwa-ofiary muszą się dzisiaj tłumaczyć ze współsprawstwa z nazistowskich zbrodni? Czy receptą na te problemy jest skuteczna polityka historyczna prowadzona przez nasz kraj? O tym wszystkim w dzisiejszym podcaście rozmawiają dr Michał Przeperski i dr Krzysztof Rak z Instytutu Zachodniego, autor książek "Polska – niespełniony sojusznik Hitlera" i "Piekielni sąsiedzi. Jak Rosja i Niemcy dogadywały się kosztem Polski" (wraz z Grzegorzem Kucharczykiem).Podcast zrealizowano w ramach zadania: kontynuacja i rozbudowa multimedialnego projektu informacyjno-edukacyjnego - Portal Historyczny Dzieje.pl

Weź udział w Rankingu Królów Polski i wybierz swojego ulubionego władzę na stronie https://ranking.muzhp.pl/Bohater tego podcastu odgrywał istotną rolę w imperialnych planach Bolesława Chrobrego. Jego małżeństwo z siostrzenicą cesarza Ottona III podniosło nie tylko jego osobistą pozycję, ale rangę całej dynastii Piastów. Był wykształcony i obyty. Mimo tego, pozostał władcą zapomnianym. Czym drugi korowany władca Polski, Mieszko II, sobie na to zasłużył?Otrzymał w spadku wielkie piastowskie dominium, które stało się przekleństwem dla jego rządów. Skąd wziął się polityczny kryzys za jego panowania? Dlaczego musiał uciekać do Czech? Czy rzeczywiście był tam torturowany? Jak udało mu się po tym podnieść?Jego żona Rycheza wywiozła z państwa Piastów insygnia koronacyjne. Czy rzeczywiście przekazała je cesarzowi Konradowi II? Przyjrzyjmy się panowaniu króla Mieszka II.O tym wszystkim w Podcaście Muzeum Historii Polski z serii Inne historie Polski. Rozmawiają Cezary Korycki i jego gość, profesor Paweł Żmudzki z Uniwersytetu Warszawskiego.Podcast zrealizowano w ramach zadania: kontynuacja i rozbudowa multimedialnego projektu informacyjno-edukacyjnego - Portal Historyczny Dzieje.pl