شماره ۷۲ | کشتن بدون سرنخ

سرکوب خاموش مخالفان در ساختارهای بسته (۳) - هدف: حذف دشمن عینی در اپیزود ۷۲ پادکست مدبویز، ما به عمق تاریک رژیم‌های توتالیتر و نوتوتالیتر سفر می‌کنیم و پرده از روش‌های پنهان سرکوب در توتالیتاریسم کمونیستی برمی‌داریم. اگه اپیزود ۷۱، شما رو با شست‌وشوی مغزی و تسخیر ذهن‌ها در نظام‌های بسته شگفت‌زده کرد، این بار می‌بینیم که «رفلکس شرطی» چگونه در یک جامعه علیه مردم به کار گرفته میشه و به قول هانا آرنت سبب مسخ‌شدگی جامعه میشه. آرنت، این فیلسوف شهیر آزادی تو این اپیزود مدبویز حضور پررنگی داره و به بررسی دیدگاه‌هاش درباره‌ی ویژگی‌های حکومت‌های توتالیتر و نوتوتالیتر پرداختیم تا ببینیم رژیم‌های کمونیستی در شوروی، آلمان شرقی، رومانی، چکسلواکی، و چین چگونه نه‌تنها مخالفان واقعی، بلکه حتی مردم عادی رو تبدیل به «مخالفان عینی» کردند و سپس با روش‌های خاموش، دست به سر به نیست کردن اونا زدند.«مخالف عینی» به این معنی‌ست که در رژیم‌های توتالیتر حتی لازم نیست علیه سیستم حرفی بزنی یا کاری کنی؛ کافی است رژیم تو را به‌عنوان یک تهدید بالقوه ببینه. یک نگاه، یک سکوت، یا حتی یک سبک زندگی متفاوت می‌تونه تو را به دشمن سیستم تبدیل کند. این اپیزود نشان می‌دهد که چگونه نهادهای امنیتی توتالیتر و نوتوتالیتر با استفاده از تکنیک‌هایی مثل سزتسون یا «تجزیه روانی»، زندگی افراد را به‌گونه‌ای تخریب می‌کردند که هیچ اثری از دخالت مستقیم رژیم باقی نماند. این اپیزود مدبویز، روی‌کردهایی بی‌رحمانه علیه انسان رو برای شما بازنمایی می‌کنه که شنیدنش دشوار خواهد بود. هم‌چنین ما به نمونه‌های واقعی و تکان‌دهنده‌ای از قربانیان این سرکوب‌های پنهان می‌پردازیم. از یورگن فوکس، نویسنده‌ای که اشتازی با شایعات و نظارت، روح و روانش را متلاشی کرد، تا شهروندان عادی‌ای که به‌خاطر یک انتخاب ساده مثل پوشیدن شلوار جین، هدف دستگاه امنیتی قرار گرفتند. این داستان‌ها فقط تاریخ نیستند؛ هشداری‌اند برای امروز. رژیم‌های نوتوتالیتر مدرن، مثل چین با سیستم امتیازدهی اجتماعی یا روسیه با سرکوب رسانه‌ای، هنوز از این الگوها استفاده می‌کنند، منتها با تکنولوژی پیشرفته‌تر.چرا باید این اپیزود را گوش کنید؟ چون این فقط داستان گذشته نیست؛ این لنزی است برای دیدن جهانی که هنوز درگیر سایه‌های توتالیتاریسم یا به بیان دقیق نوتوتالیتریسمه. با روایت‌های نفس‌گیر، تحلیل‌های عمیق، و ارجاع به منابع معتبری مثل آرنت و اسناد آرشیوی بلوک شرق، اپیزود ۷۲ مدبویز مخاطب رو به سفری می‌بره که هم ترسناکه، هم روشنگر. در این سفر می‌فهمیم که کا‌گ‌ب، سرویس اطلاعات خارجی روسیه، اشتازی آلمان شرقی، STB چکسلواکی و سازمان‌های امنیتی دیگر ساختارهای توتالیتری و نوتوتالیتری چگونه ذهن و اراده انسان‌ها خرد می‌کنند و می‌کوشند اون‌هایی که تسلیم نمیشن رو به سمت سقوط و پایان سوق بدن و خب، این یه موضوع حیاتی برای ماست، ما که مدام با خبر مرگ خاموش افراد روبه‌رو میشیم.۲۴ اردیبهشت ۲۵۸۴ / ۱۴۰۴گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: تاسیس «فرهنگستان ایران» با فرمان رضاشاهتقدیم شماره ۷۲ به: قربانیان انفجار بندرعباس  منابعی که در نوشتن این اپیزود از اون‌ها استفاده شده1) کتاب «توتالیتاریسم» / هانا آرنت2) کتاب «انقلاب مجارستان؛ مقاومت مردمی علیه توتالیتاریسم» / هانا آرنت3) کتاب « قحطی سرخ؛ جنگ استالین در اوکراین / ان اپلبوم4) کتاب «پرده آهنین؛ مقهور کردن اروپای شرقی ۱۹۴۴-۱۹۵۶» / ان اپلبوم5) کتاب «تاریخ سری جنایت‌های استالین / الکساندر آرلوف6) کتاب «استالین و استالینیسم / آلن وود7) کتاب دوجلدی «استالین جوان» / سایمن سیبیگ مانتیفوری8) کتاب «روح پراگ» / ایوان کلیما9) کتاب «اسرار کا.گ.ب» / الکس میاکوف10) کتاب «کا.گ.ب امروز» / جان بارن11) کتاب « کا گ ب دولتی در دولت» / یوگنیا آلباتس12) کتاب «مرد بی‌چهره» / مارکوس وولف13) کتاب «روانشناسی و سازمان‌های اطلاعاتی» / عمر هارون خلیفه14) کتاب «نبرد برای ذهن» / ويليام سارگنت15) کتاب «پرونده: یک تاریخچه شخصی» / تیموتی گارتن اَش16) کتاب «اشتازی: داستان ناگفته پلیس مخفی آلمان شرقی» / جان اُ. کولر17) مجموعه پژوهش‌های ایوان پاولف18) مقاله‌ی پژوهشی «نظارت فرهنگی در رومانی کمونیستی در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰: سرکوب، بازآموزی و بازپروری - مورد کنستانتین نویکا» / آندری دالالوآهنگ‌هایی که در این اپیزود استفاده شدند 1) قطعه‌ای به نام «Shady Guise»2) سرود کمونیستی « «Moscow–Beijing3) قطعه Hopeless از  Jimena Contreras4) سرود حماسی «German tank song» برای آلمان شرقی5) قطعه‌ی Crystaline از Quincas Moreira6) قطعه‌ی Hine Ma Tov از E's Jammy Jams7) گزارش تاریخی سی‌ان‌ان از پای دیوار در حال فرو ریختن برلین در شامگاه ۱۰ نوامبر ۱۹۸۹8) آهنگ دشتی با صدای ابراهیم خلج

سرکوب مخالفان در ساختارهای بسته -۲ - روش: حذف فردیترژیم‌های توتالیتر قرن بیستم، از شوروی استالین تا چین مائو، نه‌تنها با سرکوب فیزیکی مخالفان که با شست‌وشوی مغزی و بازسازی ذهن انسان‌ها، الگویی ماندگار برای خودکامگی خلق کردند. این الگوها، که ریشه در آزمایش‌های علمی مثل کارهای ایوان پاولف و ایدئولوژی‌های افراطی لنین، استالین، و مائو دارن، هنوز تو ساختارهای نوتوتالیتر امروزی مثل روسیه پوتین و چین کمونیست زنده‌ان.ما در ادامه‌ی اپیزود ۷۰‌مدبویز که به شیوه‌های سرکوب خاموش مخالفان در ساختارهای بسته می‌پردازه، می‌ریم، سراغ مکانیزم‌های سرکوب و شست‌وشوی مغزی و نشون می‌دیم که چطور این روش‌ها، اراده آزاد رو رام و انسان‌ها رو به ابزار حزب و انقلاب تبدیل کردن.توتالیتاریسم فقط با زندان و اعدام پیش نمی‌ره؛ اون ذهن رو هدف می‌گیره. وقتی پاولف تو آزمایشگاهش با سگ‌ها، به یک انقلاب در علم روان‌شناسی رسید و فهمید که میشه ذهن رو هدف گرفت و تغییر داد، استالین، بعد اون هیتلر و موسولینی و بعدش مائو از کشف این روان‌شناس برجسته استفاده کردند. در حقیقت، ریشه‌ی مشترک کمونیسم و فاشیسم از یک جا میومد. نمونه‌اش همین که لنین، با حذف فردیت به نفع حزب، و هیملر، با ذوب کردن هویت تو اس‌اس، هر دو از این منطق پیروی کردن که هیچ‌کس حق نداره برای خودش باشه، همه باید برای سیستم باشن. در ادامه‌ هم تو چین، مائو با انقلاب فرهنگی، میلیون‌ها نفر رو با پروپاگاندا و فشار روانی به تسلیم کشوند. این‌ها مصداق‌های واقعی شست‌وشوی مغزی‌ان که تو قرن بیستم، صدها میلیون نفر رو تو سکوت مرگ‌بار به زانو درآوردن.اما این فقط تاریخ نیست. امروز، نوتوتالیترها این الگوها رو مدرن کردن. روسیه پوتین، با سرکوب خاموش مخالفان و کنترل رسانه‌ها، و چین، با سیستم امتیازدهی اجتماعی و بازداشت‌های پنهان، همون روش‌های قدیمی رو با تکنولوژی روز به کار می‌برن. شست‌وشوی مغزی حالا با الگوریتم‌ها و نظارت دیجیتال پیش می‌ره، ولی هدف همونه: نابودی اراده آزاد و تسخیر ذهن‌ها برای حفظ قدرت.مدبویز امروز به ریشه‌های روان‌شناختی و تاریخی سرکوب می‌پردازه. از آزمایش‌های پاولف تو سیل لنینگراد، که تغییر رفتار تحت استرس رو ثابت کرد، تا محاکمات مسکو که اعترافات اجباری رو به نمایش گذاشت، ما الگوهای مشترکی رو می‌بینیم: استرس، تکرار، و بازسازی ذهن. این اپیزود، دومین بخش از چندگانه‌ی سرکوب در نظام‌های بسته و توتالیتر و نوتوتالیتره و به «شست‌وشوی مغزی» به‌عنوان ابزار اصلی سرکوب نگاه می‌کنه. امروز می‌بینیم که سرکوب تو ساختارهای توتالیتر فقط کشتن جسم نیست، بلکه کشتن ذهنه.۱۷ فروردین ۲۵۸۴ / ۱۴۰۴گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: زادروز اشو زرتشت، ‌پیامبر ایرانیتقدیم شماره ۷۱ به: مردمی که لحظه‌ی تحویل سال را در کنار بناهای تاریخی ایران سپری کردند  منابعی که در نوشتن این اپیزود از اون‌ها استفاده شده1- کتاب «توتالیتاریسم» / هانا آرنت2- کتاب «انقلاب مجارستان؛ مقاومت مردمی علیه توتالیتاریسم» / هانا آرنت3- کتاب « قحطی سرخ؛ جنگ استالین در اوکراین / ان اپلبوم4- کتاب «پرده آهنین؛ مقهور کردن اروپای شرقی ۱۹۴۴-۱۹۵۶» / ان اپلبوم5- کتاب «تاریخ سری جنایت‌های استالین / الکساندر آرلوف6- کتاب «استالین و استالینیسم / آلن وود7- کتاب دوجلدی «استالین جوان» / سایمن سیبیگ مانتیفوری8- کتاب «روح پراگ» / ایوان کلیما9- کتاب «اسرار کا.گ.ب» / الکس میاکوف10- کتاب «کا.گ.ب امروز» / جان بارن11- کتاب « کا گ ب دولتی در دولت» / یوگنیا آلباتس12- کتاب «مرد بی‌چهره» / مارکوس وولف13- کتاب «روانشناسی و سازمان‌های اطلاعاتی» / عمر هارون خلیفه14- کتاب «نبرد برای ذهن» / ويليام سارگنت15- مجموعه پژوهش‌های ایوان پاولفآهنگ‌هایی که در این اپیزود استفاده شدند１- آهنگ «Killer In The Mirror» از Empire Of Excellence２- سرودی رسمی اتحاد جماهیر شوروی３- سمفونی کلاسیک «Arcadian» از Thomas Adès４- ارکستر سمفونیک روسی５- سرود «انترناسیونال» روسی６- قطعه «Marta Theme» از گروه Horror Trailer Music７- قطعه‌‌ی ای ایران از کنسرت معین

زایش نوروز باستانی و چیستی و چرایی آیین نیاکانی ما به آخرین اپیزود مدبویز در سال ۲۵۸۳ خوش اومدید. این عیدی کوچکی از ما به مخاطبان ارجمند مدبویزه، درسته که امسال در شرایط دشواری سال رو تحویل می‌کنیم اما جشن بزرگ نوروز، هیچ‌گاه متوقف نشده و چه به گاه شکست، چه در پیروزی، چه در کام‌یابی و چه در ناکامی همواره، سال به سال و بدون تعطیلی این دیرپاترین سنت ایرانی، برگزار شده. چرا نوروز؟ و چرا آیینی چنین کهن زنده مونده؟ در این اپیزود نوروزانه، تلاش کردیم تا با بررسی چیستی نوروز و قدمت اون، به همین پرسش پاسخ بدیم. نوروز از روزگاری بسیار کهن به ما رسیده و جاودانه شده. بی‌مرگی نوروز نمادی از نامیرایی ایرانه و جوهره‌ی هویتی ماست و هر بار اون رو جشن می‌گیریم، به بلندترین و رساترین صداها، فریاد می‌زنیم که ایران زنده است چه به گاه جنگ، چه در صلح. نوروز این پیام رو در دل خودش نهفته و وجهه تمایز ایران و انیرانه، نمادی درباره‌ی یک مفهوم مشترک، یک‌پارچه، تاریخی، کهن و گران‌سنگه و به هر دشمنی یادآوری می‌کنه: ملتی که نوروز دارد، شکست نمی‌خورد. ۲۹ اسفند ۲۵۸۳ / ۱۴۰۳گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقاییتقدیم شماره ۷۰.۵ به: ژاله آموزگار * منابعی که در نوشتن این اپیزود از اون‌ها استفاده شده1- کتاب «مقالاتی درباره‌ی نوروز» / بنیاد دکتر محمود افشار یزدی2- آرشیو مجله‌ی «دنیای سخن»3- آرشیو مجله‌های «فردوسی» و «نگین» *  آهنگ‌هایی که در این اپیزود استفاده شدند۱- قطعه‌ی »سرنای نوروز« از گروه رستاک۲- قطعه‌ای از یاسمنا۳- تصنیف «نوروز» با صدای همایون شجریان۴- قطعه‌ی »نوروز« از علیرضا قربانی

سرکوب مخالفان در ساختارهای بسته (۱) - الگو: استالین رژیم‌های توتالیتر قرن بیستم هم‌چنان سرمشق رژیم‌های «نوتوتالیتر» امروزی هستند؛ شوروی فرو پاشیده، استالین و مائو، سال‌هاست مردند اما روش‌های اونا در سرکوب مخالفان‌شون و نابودسازی جمعی ملت‌ها، هنوز تو باشگاه توتالیتاریسم آموزش داده میشه و علیه ملت‌ها به کار میره. سردمدار این باشگاه روسیه و چین هستند که به عنوان دو ستون اصلی جهان غیرآزاد، اقمارشون رو به عضویت باشگاه خودکامگان کره زمین درآوردند و در حال توسعه‌ی توتالیتاریسم و درست‌تر «نوتوتالیتاریسم» در جهان‌اند.  تو این شماره‌ی مدبویز ما می‌ریم سراغ روش‌ها و متدهای سرکوب مخالفان تو کشورهای بسته. می‌بییم که توتالیتاریسم سرخ چگونه انسان‌ها رو به زنجیر کشیده و چه بر سر صدها میلیون نفر آورده تا تو یه سکوت قبرستانی، تنها از رهبر پیروی کنند و تمامی حقوق اقتصادی و سیاسی و اجتماعی‌شون از سوی حکومت غصب میشه. برای بررسی و درک این روش‌ها، نخستین گام، شناخت معماران توتالیتاریسمه و بی‌شک مهم‌ترین اون‌ها لنین و استالین هستند که با یاری گرفتن از جنایت‌های بی‌مرز، قادر به تاسیس کشور ساختگی شوروی شدند، بعد هم این روش‌ها رو توی اقمار این شوروی و کشورهای گرفتار تو پشت پرده‌ی آهنین به کار بستند. شاید فکر کنید این ماجراها مال خیلی قدیمه اما وقتی این اپیزود رو می‌شنوید، می‌فهمید که پر بیراه هم نیست که همه چیز ریشه در گذشته‌اش داره. کمونیسم و فاشیسم قرن بیستمی، از دو زاویه‌ی متفاوت، کارنامه‌ای در منکوب کردن ملت‌ها بر جا گذاشتند که بعد از فروپاشی‌شون هم، بهترین الگو و قدرتمندترین آموزگار برای هر کسی هستند که چنین هدفی رو دنبال می‌کنه، بی‌جهت نیست که یکی از رهبران جهان جدید نوتوتالیترها اتفاقن از بستر بازمانده‌های توتالیتاریسم قرن بیستمی برخاسته: روسیه‌ی ولادمیر پوتین. در مدبویز این پرونده رو گشودیم تا به ره‌یافت‌های دقیقی درباره‌ی فهم توتالیتاریسم و روش‌هایی که اون رو بر بستر یک جامعه سوار می‌کنه، برسیم. این شماره البته درباره‌ی مفهومی‌ست که هانا آرنت، فیلسوق شهیر آلمانی اون رو «چیرگی» بر ملت‌های توصیف کرده. در شماره‌های آتی این چندگانه‌ی پادکست مدبویز خواهیم دید که پس از این مرحله، سرکوب به مرور تغییر شکل پیدا می‌کنه و به سمت «سرکوب خاموش» مخالفان و روش‌هایی پنهانی‌تر و روان‌شناسانه‌تر پیش میره. توتالیترها و نوتوتالیترها، هرگز از کوبیدن آزادی، خسته نمیشن.  هفتم بهمن ۲۵۸۳ / ۱۴۰۳گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: ترور حسنعلی منصور به دست فداییان اسلامتقدیم شماره ۷۰ به: زنده‌یاد کیانوش سنجری  * منابعی که در نوشتن این اپیزود از اون‌ها استفاده شده1)     کتاب «توتالیتاریسم» / هانا آرنت2)     کتاب «انقلاب مجارستان؛ مقاومت مردمی علیه توتالیتاریسم» / هانا آرنت3)     کتاب « قحطی سرخ؛ جنگ استالین در اوکراین / ان اپلبوم4)     کتاب «پرده آهنین؛ مقهور کردن اروپای شرقی ۱۹۴۴-۱۹۵۶» / ان اپلبوم5)     کتاب «تاریخ سری جنایت‌های استالین / الکساندر آرلوف6)     کتاب «استالین و استالینیسم / آلن وود7)     کتاب دوجلدی «استالین جوان» / سایمن سیبیگ مانتیفوری8)     کتاب «روح پراگ» / ایوان کلیما9)     کتاب «اسرار کا.گ.ب» / الکس میاکوف10) کتاب «کا.گ.ب امروز» / جان بارن11) کتاب « کا گ ب دولتی در دولت» / یوگنیا آلباتس12) کتاب «مرد بی‌چهره» / مارکوس وولف13) کتاب «روانشناسی و سازمان‌های اطلاعاتی» / عمر هارون خلیفه   *  آهنگ‌هایی که در این اپیزود استفاده شدند۱) آهنگ «Killer In The Mirror» از Empire Of Excellence۲) سرودی رسمی اتحاد جماهیر شوروی۳) سمفونی کلاسیک «Arcadian» از Thomas Adès۴) ارکستر سمفونیک روسی۵) سرود «انترناسیونال» روسی۶) قطعه «Marta Theme» از گروه Horror Trailer Music۷) قطعه‌ای از حسین علیزاده

پیشگامان ایران‌خواهی (۳): مرور بر قانون‌های اساسی اولیه که برای ایران نوشته شد وقتی حرف از نخستین قانون اساسی ایران می‌زنیم، جنبش مشروطه مهم‌ترین مبدا ماست. رایجه که میگن مشروطه در پی تلاش برای برپایی عدالت‌خانه و به وجود اومدن قانون اساسی شکل گرفت اما اگه نقطه‌ی مبدا خواست، آرزو و جنبش نوسازی ایران رو مشروطه در نظر بگیریم، به بخش زیادی از تاریخ و پیش‌زمینه‌های شکل‌گیری مشروطه جفا شده. سال گذشته تو نخستین قسمت‌ها از سریال «پیشگامان ایران‌خواهی» تلاش کردیم تا شما رو با گنجینه‌ای از متفکران نام‌آور و دیدگاه‌هاشون آشنا کنیم که روشن‌فکران واقعی و میهن‌پرستانی نمونه و الگو برای ما بودند. روشن‌فکر برازنده‌ی نام اون‌هاست نه گجستک‌های توده‌ای و کمونیستی که در دهه‌های ۳۰ تا ۵۰ در عصر طلایی ایران، بر کشیده شدند و سال‌ها با اتیکت جعلی روشن‌فکر به خورد نسل ما داده شدند. در قسمت جدید از سریال «پیشگامان ایران‌خواهی» مدبویزبه بررسی تلاش روشن‌فکران ملی برای برای به چارچوب درآوردن نهاد قدرت و ایجاد نظم و نسقی در امور مملکت‌داری پرداختیم. قانون‌های اساسی اولیه ایران که عمومن برگرفته از ذوق و قریحه و میهن‌دوستی فردی بوده رو مرور کردیم و می‌بینیم که که ۱۵۰ سال پس از تلاش گسترده و مجدانه‌ی روشن‌فکران ایران‌خواه، هنوز هم موضوع اصلی ایران، وجود حکومت قانونه. ۲۴ امرداد ۲۵۸۳ / ۱۴۰۳گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: قهرمانان ۲۸ امرداد ۱۳۳۲تقدیم شماره ۶۹ به: قربانیان آتش‌سوزی سینما رکس آبادان  * منابعی که در نوشتن این اپیزود از اون‌ها استفاده شده1)     رساله‌ی «یک کلمه» / یوسف‌خان مستشارالدوله2)     رساله‌ی «کتابچه‌ی غیبی (دفتر تنظیمات)» / میرزا ملکم‌خان3)     کتاب «منهاج الاعلی؛ رساله‌ای در باب قانون» / ابوطالب بهبهانی4)     کتاب «تاریخ بیداری ایرانیان» / ناظم‌السلام کرمانی5)     کتاب «اندیشه‌ی ترقی و حکومت قانون در عصر سپهسالار» / فریدون آدمیت6)     کتاب «فکر آزادی و مقدمه‌ی مشروطیت» / فریدون آدمیت7)     کتاب «مقالات تاریخی» / فریدون آدمیت8)     کتاب «افکار اجتماعی و سیاسی و اقتصادی در آثار منتشرنشده دوران قاجار / فریدون آدمیت، هما ناظق9)     کتاب «مجموعه آثار ملکم‌خان» / محمد محیط طباطبایی10) کتاب «گزیده‌ی نامه‌هاي رسمی میرزا ملکم‌خان ناظم‌الدوله» / به اهتمام علی‌اصغر حقدار11) کتاب «تاملی در ایران: جلد دوم» / جواد طباطبایی12) کتاب « مشروطه ایرانی» / ماشاالله آجودانی13) کتاب «خاطرات حاج سیاح؛ دوره‌ی خوف و وحشت» / به کوشش حمید سیاح14) مقاله‌ی «قانون حکومت ایران (سومین قانون اساسی عصر ناصری)» / غلامحسین زرگری‌نژاد15) مقاله‌ی «مشروطیت و خیر عمومی (بازتاب منازعات سیاسی در قانون اساسی مشروطه)» / رضا تاران * دیگر منابعی که در نوشتن سریال «پیشگامان ایران‌خواهی» مورد استفاده بوده است1)     کتاب «اندیشه‌های میرزا فتحعلی آخوندزاده» / فریدون آدمیت2)     کتاب «اندیشه‌های میرزا آقاخان کرمانی» / فریدون آدمیت3)     کتاب «تاریخ مشروطه ایران» / احمد کسروی4)     کتاب «تاریخ ایران مدرن» / عباس امانت5)     کتاب «میرزا ملکم‌خان» / اسماعیل رائین6)     کتاب «تجدد و تجددستیزی در ایران» / عباس میلانی7)     کتاب «پیشتازان آزادی و تجدد و اصلاحات ایران» / حسین جودت8)     کتاب «ایرانیان و اندیشه‌ی تجدد» / جمشید بهنام9)     کتاب «اندیشه تجدید و ترقی در عصر بحران» / نصرالله صالحی10) کتاب «جامعه‌شناسی نخبه‌کشی» / علی رضاقلی11) جزوه «احوالات و دستخط‌های عباس میرزا قاجار، نایب‌السلطنه» / ابوالقاسم لاچینی12) جزوه «عباس میرزا قاجار» / مثطفی موسی طبری13) جزوه «قائم‌مقام‌نامه» / محمد رسول دریاگشت14) رساله «سرنوشت ایران: زندگانی سیاسی و ادبی قائم‌مقام فراهانی / میرحسین یکرنگیان15) کتاب «از ماست که برماست» / هما ناطق16) کتاب «مقالات فلسفی میرزا فتحعلی آخوندزاده / به ویراست ح - صدیق17) رساله «مکتوبات» / فتحعلی آخوندزاده18) رساله «مقالات» / فتحعلی آخوندزاده19) دوره مجلد روزنامه‌ی «قانون» / نشریه ملکم‌خان20) دوره کامل نشریه‌ی «صور اسرافیل» / نشر تاریخ ایران21) نامه‌های تبعید از میرزا آقاخان کرمانی / به کوشش هما ناطق و محمد فیروز22) مقاله «پورخاقان و اندیشه بازیابی تاریخ ملی ایران/جلال الدین میرزا و نامه خسروان» / عباس امانت23) مقاله «روایت و فراروایت تاریخی در اندیشه ی جلال‌الدین‌میرزا قاجار» / حسین آبادیان24) مقاله «نخبگان عصر مشروطه و صورتبندی گفتمان ناسیونالیسم در ایران» / علیرضا ازغندی و آرش صادقی‌زیدی25) مقاله «شالوده‌شکنی گفتمان موج اول روشنفکري در ایران: میرزا ملکم‌خان، آخوندزاده و میرزا آقاخان کرمانی» / علیرضا آقاحسینی و آسیه مهدی‌پور  * آهنگ‌هایی که در این اپیزود استفاده شدند  ۱) تصنیف «بیات اصفهان» با صدای زری خانم و تار آرشاک‌خان۲) قطعه‌ی فولکور ترکی با نام «در راه اوسکودارا»۳) آوازخوانی دشتی به همراه نی از کوروش اسدپور۴) سرود سلطنتی پادشاهی فرانسه با نام «زنده‌باد هانری چهارم»۵) تصنیف «رشته مهر» با صدای ایرج بسطامی۶) دیالوگی از فیلم «ناصرالدین‌شاه، آکتور سینما»۷) قطعه‌ای به نوازندگی همایون خرم

سنت تاریخ‌نویسی ایرانیان (۲): چند هزار سال تاریخ چگونه در دستان فردوسی بزرگ آرام گرفت؟* بخش زیادی از آن‌چه می‌شنوید، روز هفتم امرداد در جشن امردادگان مدبویز، در حضور مخاطبان اجرای زنده شده است که با حال و هوای اجرای زنده، تقدیم شما می‌شودتو عصر ما، هرچند شاهنامه ، کم‌تر به عنوان یک اثر «تاریخی» شناخته میشه و از اون بیش‌تر به عنوان «حماسه» یاد می‌کنند اما ارزش‌های شاهنامه، در بازنمایی دورانی گمشده از تاریخ ایران، موضوعی‌ست که کم‌تر بهش توجه میشه.تو اپیزود پیشین پادکست مدبویز بررسی کردیم که ایرانیان چگونه تاریخ خودشون رو حفظ کردند. اون‌ها سنتی دیرینه در حفظ روایت‌های تاریخی و انتقالش به نسل بعدی داشتند و به عنوان یک نمونه داستان «یادگار زریران» رو بررسی کردیم که چگونه در عصرهای مختلف تاریخ ایران دست به دست و در نهایت در شاهنامه ضبط و حفظ شده.در این اپیزود، با نیای شاهنامه آشنا میشیم؛ «خدای‌نامه» که سنتی دور و دراز از پیشینه‌ی تاریخ‌نویسی ایرانیان رو در خودش داره. از دودمان‌های اسطوره‌ای ایران تا هخامنشیان، سپس اشکانیان و در نهایت ساسانیان، ردپای خدای‌نامه‌‌ها رو مرور کردیم تا ببینیم نیاکان ما به چه رنج و مرارتی، تاریخ رو بر دوش کشیده‌اند و تا داستان ایرانشهر هرگز فراموش نشه و به ما برسه.بررسی خدای‌نامه‌ها، در حقیقت، آشنایی با نخستین شاهنامه‌های ایرانی‌ست که نسل به نسل، پادشاه به پادشاه و سلسله به سلسله، دست به دست شدند تا پس از حمله تازی و فرو ریختن ایرانشهر به دست فردوسی برسند تا بزرگ‌ترین کتاب پارسی تاریخ رو برای ما بسازه؛ سندی برای تداوم تاریخی ایران و نامیرا شدنش.۱۰ امرداد ۲۵۸۳ / ۱۴۰۳گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقاییموسیقی: گروه سان‌اسپاتیادبود این شماره: مرگ صدیقه دولت‌آبادیتقدیم شماره ۶۸ به: زنده‌یاد محمدتقی برخوردار* منابعی که در نوشتن این اپیزود از اون‌ها استفاده شده۱) کتاب «یادگار زریران» / یا ترجمه‌ی ژاله آموزگار۲) شاهنامه‌ی فردوسی / با تصحیح جلال خالقی‌مطلق۳) کتاب پهلوی «دین‌کرد» / به کوشش فریدون فضیلت۴) کتاب پهلوی «بندهش» / به تصحیح مهرداد بهار۵) نسخه‌هایی از اوستا / پژوهشی از جلیل دوستخواه۶) کتاب پهلوی « زند و هومن یسن» / صادق هدایت۷) کتاب پهلوی «کارنامگ اردشیر بابکان» / قاسم هاشمی‌نژاد۸) کتاب «حماسه‌ی ملی ایرانیان» / تئودور نولدکه با ترجمه بزرگ علوی۹) کتاب «تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام / احمد تفضلی۱۰) کتاب «دانشنامه‌ی کاشان: آریاییان، مردم کاشی، اَمَرد، پارس و دیگر ایرانیان۱۱) کتاب « فردوسی و شاهنامه او» / مجموعه مقالات تفی‌زاده۱۲) کتاب «تاریخ ادبیات در ایران / ذبیح‌الله صفا۱۳) پژوهش«از شاهنامه تا خداینامه» / جلال‌ خالقی‌مطلق۱۴) مقاله‌ی «سنت قصه‌پردازی و موقعیت گوسان‌ها در نقل روایات پهلوانی» / محمدرضا راشد محصل۱۵) مقاله‌ی «درآمدی بر اندیشه دینی ایرانیان باستان» / پروین رنجبر، زهرا حامدي، علی رسولی۱۶) مقاله‌ی «بررسی تطبیقی آموزه‌ها و کارکردهای اجتماعی و سیاسی دو آیین مهر و زرتشت» / محمدرضا باوندپور، محمدکریم یوسف‌جمالی، ناصر جدیدی، شکوه‌السادات اعرابی هاشمی۱۷) مقاله‌ی «بازشناسی خدای‌نامه به روایت ابن‌مقَفع» / رقیه شیبانی‌فر* آهنگ‌هایی که در این اپیزود استفاده شدند۱ و ۲ و ۳ و ۴ و ۷) اجرای زنده گروه «سان‌اسپات» در جشن امردادگان مدبویز۵) قطعه‌ی «مقدمه‌ی ستایش» از گروه هفت‌خان۶) آهنگی با صدای «مرتضی کبیریان» برای بزرگداشت فردوسی

سنت تاریخ‌نویسی ایرانیان (۱): سیری در منابع پهلوی با نگاهی به حماسه‌ی «زریر» در «یادگار زریران» هر وقت به شاهنامه نگاه می‌کنیم، می‌خونیم و می‌شنویمش، به تلاش ۳۰ ساله‌ی حکیم ابوالقاسم فردوسی درود می‌فرستیم که با رنج زیاد تونست، بزرگ‌ترین و ماندگارترین منظومه به زبان فارسی رو پدید بیاره و تاریخ و هویت و زبان ایران رو زنده نگه داره. کار سترگ حکیم توس اما نخستین تلاش برای حفظ و تداوم تاریخ ایران نبود.شاهنامه‌ی در حقیقت، نه آغاز و نه پایان سنتیه که ایرانیا برای هزاران سال تداومش دادند تا در درازنای گذر قرن‌ها، ایران و تمدن ایرانشهر از بین نره و رنگ انحطاط به خودش نبینه. هزاران تن، پیش از فردوسی عمر، زندگی و سرمایه‌ی خودشون رو وقف این کردند تا بنویسند و به یادگار بگذارند که ایران از کجا آغاز شده، چه روی‌دادهایی رو به چشم دیده و چگونه از فراز روی‌دادها، شکست‌ها و ناکامی‌ها، دوباره برخاسته و خودش رو از نو ساخته.در این قسمت از پادکست مدبویز، نگاهی انداختیم به این تلاش پیوسته و بزرگ برای ثبت و ضبط تاریخ ایران، که در درازنای هزاران سال، جاری و ساری بوده و احتمالن مهم‌ترین چسب هویتی ما ایرانی‌هاست. به این پرسش پاسخ دادیم که تاریخ ایران از کجا و چگونه آغاز شده و نخستین تلاش‌ها برای نوشتن تاریخ ایران چه زمانی، به دست چه کسانی رقم خورده.در کنکاش امروزمون به منابع نادر و گران‌بهای حفظ شده از دوره‌ی ساسانی پرداختیم و داستان دلاوری بزرگ رو بازخونی کردیم: «زریر دلاور»، او که بر ترگ اسپ نشست و به هر شمشی،ر ۲۰ تن از دشمن را چون برگ بر زمین ‌ریخت. ۱۳ تیر ۲۵۸۳ / ۱۴۰۳گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: مرگ کیخسرو شاهرخ، ریاست انجمن زرتشتیان تهرانتقدیم شماره ۶۷ به: زنده‌یاد جهانشاه درخشانی  * منابعی که در نوشتن این اپیزود از اون‌ها استفاده شده۱) کتاب «یادگار زریران» / یا ترجمه‌ی ژاله آموزگار۲) شاهنامه‌ی فردوسی / با تصحیح جلال خالقی‌مطلق۳) کتاب پهلوی «دین‌کرد» / به کوشش فریدون فضیلت۴) کتاب پهلوی «بندهش» / به تصحیح مهرداد بهار۵) نسخه‌هایی از اوستا / پژوهشی از جلیل دوستخواه۶) کتاب پهلوی « زند و هومن یسن» / صادق هدایت۷) کتاب پهلوی «کارنامگ اردشیر بابکان» / قاسم هاشمی‌نژاد۸) کتاب «حماسه‌ی ملی ایرانیان» / تئودور نولدکه با ترجمه بزرگ علوی۹) کتاب «تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام / احمد تفضلی۱۰) کتاب «دانشنامه‌ی کاشان: آریاییان، مردم کاشی، اَمَرد، پارس و دیگر ایرانیان۱۱) کتاب « فردوسی و شاهنامه او» / مجموعه مقالات تفی‌زاده۱۲) کتاب «تاریخ ادبیات در ایران / ذبیح‌الله صفا۱۳)پژوهش«از شاهنامه تا خداینامه» / جلال‌ خالقی‌مطلق *  آهنگ‌هایی که در این اپیزود داستفاده شدند۱) موسیقی تیتراژ سریال «سربداران»، ساخته‌ی فرهاد فخرالدینی۲) دوتارنوازی خراسانی با نوازندگی محسن کریمی و سهیل معصومی اجرا شده‌است.۳) تک‌نوازی به سبک دسشتانی با هنرمندی محمد موسوی۴) تصنیف «ایران زمین» با صدای علیرضا قربانی۵) تکنوازی کمانچه به هنرمندی خلیل علی‌نژاد، مخموری و صبوحی6) کله گی (ساربانی)-محمدرضا درویشی

بازشناسی «فرانک»، زنی که «نگهدار ایران» را پرورانید شاهنامه، بزرگ‌ترین و قدرتمندترین اثر تاریخ به زبان فارسیه؛ مجموعه‌ای بی‌بدیل که حکیم ابوالقاسم فردوسی، ۳۰ سال از زندگیش رو وقف سراییدن و خلق این اثر بی‌همانند کرد تا برای هزار سال آتی پس از فردوسی و هزاران سال آینده، شاهنامه بخونند، بشنوند و تاریخ شکوهمندشون رو هرگز فراموش نکنند. شاهنامه پر از اسطوره‌اس و داستان‌های حماسی بسیار زیادی داره؛ «رستم دستان» خودش یه حماسه است، «اسفندیار» حماسه‌ی دیگری‌ست اما در همون آغاز شاهنامه، به یکی از مشهورترین اسطوره‌های ایرانی می‌رسیم که به زبان شیوای فردوسی، سراییده شده و شاید شورانگیزترین اسطوره‌ی ایرانی تاریخ باشد؛ نبرد کاوه و آهنگر علیه ضحاک تازی، هر بار که گفته یا شنیده میشه، دوباره از نو، ما رو به وجد میاره که بی‌دلیل نیست؛ این یکی از بزرگ‌ترین داستان‌های تاریخ درباره نبرد خیر و شره و اوج اون رو میشه در تجلی این بیت خارق‌العاده‌ی فردوسی دید:کسی کاو هوای فریدون کندسر از بند ضحاک بیرون کند این داستان رو بارها شنیدیم و در هر بار شنیدنش، ارزش‌هایی نو رو دریافتیم اما تو این اسطوره‌ی نامیرای فارسی، چیزی غایبه، در حقیقت غایب نیست، از چشم‌ها دورافتاده، وگرنه حاضرترین عنصر در متن فردوسیه، اون هم نقش زن، نقش مادر و نقش فرانک، به عنوان مهندس سازه‌ی پیروزی ایران علیه ضحاکه. پادکست مدبویز در آغاز فصل ششم خودش به بازخوانی تازه‌ای از اسطوره نبرد کاوه آهنگر و فریدون فرخ علیه ضحاک مار به دوش پرداخته که در این نگاه نو، فرانک، به عنوان نماد زن ایرانی در سپهر سیاست و اجتماع ایران باستان و نوع نگردش فردوسی به مساله‌ی «زن» مورد بحث قرار می‌گیره. فرانک؛ زنی همه جا حاضر در بزرگ‌ترین نبرد تاریخ ایرانی علیه شر ضحاکه، با این وجود این زن نادیده و نامریی‌ست اما بدون فرانک، بدون داشتن زنانی چون او، پیروزی دور از دسترسه. ۱۹ اردیبهشت ۲۵۸۳ / ۱۴۰۳گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: گشایش بنای جدید آرامگاه ابوالقاسم فردوسی در توستقدیم شماره ۶۶ به: نسرین شاکرمی  * منابع استفاده‌شده در این اپیزود:۱) شاهنامه فردوسی / به تصحیح جلال خالقی‌مطلق۲) کتاب «ضحاک ماردوش» / علی‌اکبر سعیدی‌سیرجانی۳) کتاب «داستان‌های شاهنامه» / احسان یارشاطر۴) کتاب «مازهای راز» / میرجلال‌الدین کزازی۵) کتاب «زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه» / محمدعلی اسلامی‌ندوشن۶) کتاب «جایگاه سیاسی، اجتماعی زنان شاهنامه» / فریده یوسفی۷) کتاب «سیری در شاهنامه» / محسن فرزانه۸) مقاله‌ی پژوهشی «ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﺨﺼﯿﺖ و ﻧﻘﺶ زﻧﺎن در داﺳﺘﺎن‌ﻫﺎی ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ» / ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻠﯽ ﻧﻘﯽ۹) مقاله‌ی پژوهشی «فرانک، مام فریدون» / اکبر شامیان ساروکلائی۱۰) مقاله‌ی پژوهشی «مهن الگویان زنان شاهنامه» / فاطمه نسا صابری۱۱) مقاله‌ی «حماسه فرانک (زن در آیینه حکمت شاهنامه)» / احمد بیگدلی۱۲) مقاله‌ی «آنیما و راز اسارت خواهران همراه در شاهنامه» / کاظم موسوی و اشرف خسروی۱۳) مقاله‌ی «فرانک، نخستین زن کنشگر اجتماعی در شاهنامه» / علیرضا قراباغی * آهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود: ۱) ترانه‌ی «شاهنامه (۲)» از شایان جلیلیان۲) قطعه‌ی «قیام کاوه آهنگر» از شهرام ناظری۳) قطعه‌ی «روزی روزگاری در ایران» با ساز کیهان کلهر۴) قطعه‌ی «بشارت» با صدای محمدرضا شجریان و ساز گروه «همنوازان» به سرپرستی محمدرضا لطفی۵) قطعه‌ی «لنلیست» ساخته‌ی امیدرضا رحمانی

سفرنامه‌ای به سیستان و بلوچستان، تاریخش، روزگارش و مردمشدرباره‌ی عقب‌نگاه‌داشته شدن سیستان و بلوچستان، شنیدید اما تا به چشم نبینید، تا در گوشه گوشه‌ی این استان نگردید و محرومیت مردمش رو نبینید، متوجه عمق عقب نگاه داشتگی استان زرخیر سیستان و بلوچستان نمیشید.در آخرین اپیزود فصل پنجم مدبویز، سفری داشتیم به سیستان و بلوچستان با تمرکز بر منطقه‌ی بلوچستان. تاریخش رو بررسی کردیم و توی این مرور می‌بینیم که ایرانی‌ها برای نگه داشتن این تیکه از خاک کشور چه مرارت‌ها که نکشیدند. دست پلید بریتانیا برای این منطقه چه نقشه‌ها که نداشت اما همیت ایرانی مردم بلوچستان در کنار عزم راسخ چندین سلسله‌ی پادشاهی، اجازه نداد تا یکی از استراتژیک‌ترین منطقه‌های کشور از مملکت جدا بشه.سیستان و بلوچستان، در عین محرومیت و عقب‌ماندگی اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی، چرا بسیار استراتژیک و تعیین‌کننده است؟ پاسخش رو تو این اپیزود از پادکست مدبویز می‌گیرید، این‌جا، جاییه که می‌توانست قلب تپنده‌ی جهان شرق باشه و رگ حیاتی تجارت جهانی. ما براش نقشه‌های بسیار بزرگی داشتیم اما انگار اون نقشه‌های بخشی از یک خواب شیرین بوده که وقتی بیدار شدیم، چیزی جز غبار ویرانی و کابوس، ازش نمونده.22 فروردین 2583 / 1403گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: جشن فروردینگانتقدیم شماره ۶۵ به: زنده‌یاد حسین سرشار  * منابع استفاده‌شده در این اپیزود:۱) یادداشت‌های شخصی / ساسان آقایی۲) کتاب «سفرنامه بلوچستان» / علاالملک۳) کتاب «عملیات قشون در بلوچستان» / امان‌الله جهانبانی۴) کتاب «نگاهی به سیستان و بلوچستان» / ایرج افشار۵) کتاب «از ماهان تا چابهار؛ سفرنامه سیستان و بلوچستان» / منسوب به میرزا ناصرالدوله فرمانفرما۶) کتاب «فرهنگ و هنر سیستان و بلوچستان» / فتحعلی فراهانی۷) کتاب «آخرین ماموریت» / معزالدین مهدوی۸) کتاب «بلوچستان؛ یادگار مطرود قرون» / کمال‌الدین غراب۹) کتاب «جغرافیای نظامی مکران» / علی رزم‌آرا* آهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود: ۱) ترانه‌ی «بلوچستان منی مات» از عیسی همراز بلوچ۲) سرود ملی ایران در زمان احمدشاه قاجار با نام «سلامتی دولت علیه ایران»۳) قطعه‌ی «دل پا مدوکا بندت» با قیچک‌نوازی کیمیا نیک‌پور فرخ۴) قطعه‌ای از ساخته‌های محسن بلوچی‌نیا۵) قطعه‌ی «ای ایران» ساخته‌ی حسین سرشار

تله چینی (۲)؛ ایران چگونه به دام چین افتاده است؟پروژه‌های چینی، یکی یکی در حال رونمایی هستند. یه روز چین قراره فرودگاه بزنه، یک روز می‌خواد ورزشگاه بسازه، یه روز درباره‌ی راه‌اندازی قطار سریع‌السیرش میگن و این قصه سر دراز داره.البته حضور چین در ایران جدید نیست، تقریبن سه دهه‌اس که جای پای چین تو اقتصاد ایران تثبیت شده و این اصلن اتفاقی نیست. براش برنامه داشتند. چیزی که جدیده، شکل پروژه‌هایی‌ست که چینی‌ها در حال چاله کندنش هستند. پس از قرارداد شوم ۲۵ ساله‌ی جمهوری اسلامی و چین، اون‌ها امکان بلندپروازی‌های بیش‌تری تو ایران پیدا کردند و در عمل قصد دارند روی زیرساخت‌های کشور سوار بشند. برای همینه که پروژه‌های اخیری که بحث دادنش به چینی‌ها مطرحه، هم از نظر ارزش قرارداد هم از نظر ماهیتش با پروژه‌های قبلی چین تو ایران تفاوت‌هایی داره. یکی از این تفاوت‌ها، تلاش چین برای نفوذ تو زیرساخت‌هایی مثل زیرساخت حمل و نقل و زیرساخت و ارتباطاته.این تلاش چینی‌ها هدف‌های خیلی بزرگی رو دنبال می‌کنه. برای چین، ایران شکار بزرگیه و برای از پا انداختن این صید بزرگ و به اسارت بردنش، باید تار عنکبوتی از پروژه‌هایی چینی به وجود بیاد که هر کدومش، یه بخش از اقتصاد ایران رو کنترل می‌کنه. پادکست مدبویز تو این اپیزود، به بررسی دقیق‌تر تله چینی، سه سال پس از امضای قرارداد ۲۵ ساله پرداخته و زوایای مختلف حضور چین تو ایران رو بررسی کرده. تله‌های چینی تو ایران، در حال کار کردنه و این تله‌ها به زودی می‌تونن ایران رو تبدیل به یکی دیگه از قربانیان تله چینی کنند.۲۳ اسفند ۱۴۰۲ / ۲۵۸۲گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: انعقاد قرارداد مجملتقدیم شماره ۶۴ به: زن درمانگاه قم* منابع استفاده‌شده در این اپیزود:۱) مقاله‌ی «این پایان ایران است» / ساسان آقایی۲) یادداشت «دپپلماسی بدهی-تله چین» / برهما چلانی۳) گزارش‌های تحقیقی نیویورک‌تایمز* آهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود: ۱) آهنگ « Second Adam» از استفان یانگ۲) سه تار نوازی جلال ذوالفنون در آلبوم «کرد بیات»۳) قطعه‌ی «One day November» از بمجموعه‌ی «اویژ ۱۶» به انتخاب سانگ‌سرا۴) آهنگ «Mirror Lotus» از استفان یانگ۵) ساز نی استاد حسن کسایی در مجموعه‌ی ردیف موسیقی ایران۶) تصنیف «نوروز» از همایون شجریان