40. Gregorio Allegri - Miserere

Dit moet de stilste aflevering van Eerste hulp bij klassiek ooit zijn. De Amerikaanse componist John Cage schrijft in de jaren 50 van de vorige eeuw zijn compositie 4’33’’, vier minuten 33 seconden – nu ja – stilte. De een vindt het geniaal, de andere een grap. Sander is enthousiast, maar hoe spannend kan 4’33’’ stilte echt zijn? En wat is dat met John Cage en zijn paddenstoelen, zitten die hier voor iets tussen? Moeilijke woorden: prepared piano, aleatorische muziek.

1927. De Franse componiste Germaine Tailleferre laat Parijs achter zich en verhuist naar New York. Voor haar kersverse Amerikaanse echtgenoot schrijft ze een concertino voor harp en orkest. Opvallend want hun huwelijk klinkt helemaal niet als muziek in de oren. Maar ondanks haar zware leven klinkt dit concertino licht en vrolijk en wordt zo een groot succes in de roaring twenties. Germaine Tailleferre, een vrouw van contrasten! Moeilijke woorden: Les Six, concertino. Uitvoering: Nicanor Zabaleta

1816, de Italiaanse componist Giaochino Rossini schrijft zijn komische opera Il barbiere di Siviglia, over een barbier uit Sevilla. Die barbier moet de graaf Almaviva helpen bij zijn aanzoek aan een knappe vrouw. En Figaro bewees ook Rossini een dienst, want de opera werd een instant hit. De beroemde aria, Largo al factotum, is een huzarenstukje voor elke bariton en behoort nog steeds tot de bekendste aria’s aller tijden. Moeilijke woorden: opera buffa, cavatina. Uitvoering: Sherill Milnes.

1914. Bij het uitbreken van WO I begint de Engelse componist Ralph Vaughan Williams aan The Lark Ascending, een vioolwerk over een opstijgende leeuwerik. Tijdens een strandwandeling schrijft Vaughan Williams de eerste noten op, waardoor hij verkeerdelijk gearresteerd wordt op verdenking van oorlogsspionage. Het keert uiteindelijk helemaal voor deze vogelmuziek, want het groeit uit tot het symbool van troost in woelige tijden. Moeilijke woorden: senza misura, pastorale. Uitvoering: Hilary Hahn.

1638. De Italiaanse componist en koorzanger Gregorio Allegri schrijft voor de Sixtijnse kapel een uniek werk, zijn Miserere. Ontroerende muziek die alleen mocht gezongen worden binnen de muren van het Vaticaan. Maar dat was buiten Mozart gerekend, die het na één beluistering helemaal uit het hoofd neerschreef. Het Miserere werd wereldberoemd door de hoge do. Alleen jammer dat dit een schrijffout blijkt te zijn. Moeilijke woorden: Miserere. Uitvoering: Choir of King's College Cambridge.

1834. De getalenteerde Fanny Mendelssohn leeft lang in de schaduw van haar broer Felix. Tot ze trouwt met de schilder Wilhelm Hensel, die haar enorm aanmoedigt om te blijven componeren. Een reis naar Rome verandert alles en motiveert Fanny om haar eigen muziek te componeren en uit te geven. Zo schrijft ze op haar 29 een eigenzinnig strijkkwartet, los van alle regels. Moeilijke woorden: fantasie. Uitvoering: Quatuor Ebène.

1982. De Amerikaanse componist Philip Glass krijgt een platencontract en komt naar buiten met Glassworks. Een album als een kamersymfonie in zakformaat. Met de combinatie van akoestische en elektronische instrumenten, korte tracks en repetitieve patronen speelt Glass in op de smaak van een breed publiek. Niet voor niets werd van deze klassieker ook een speciale versie gemixt om je walkman te kunnen beluisteren. Moeilijke woorden: minimal music, polyritmiek. Uitvoering: Philip Glass Ensemble.

1875. De Franse componist Camille Saint-Saëns schrijft de perfecte Halloweenmuziek met zijn Danse Macabre. Een orkestwerk waarin alle doden uit hun graf komen en samen walsen op het kerkhof, met de xylofoon die bibbert als dansende skeletten. Ook de viool maakt een duivelse entree! Clara en Sander vertellen er alles over in deze live-aflevering met publiek vanop het festival Iedereen Klassiek in Brugge. Moeilijke woorden: duivelsinterval, tremolo. Uitvoering: Renaud Capuçon (viool).

1935. De Russische componist Sergej Prokofjev keert na een carrière in Amerika en Parijs terug naar de Sovjet Unie. Hij componeert er het ballet Romeo en Julia. Net zoals het verhaal was ook de productie tragisch. De muziek werd ondansbaar verklaard en Prokofjev stond erop de Shakespeare-klassieker een happy end te geven. Uiteindelijk kon het ballet toch in première gaan en werd het een immens succes. Moeilijke woorden: Romeo en Julia, leidmotief. Uitvoering: Brussels Philharmonic.

1939. De Spaanse componist Joaquín Rodrigo krijgt van een bevriend gitarist de vraag om een gitaarconcerto te schrijven: Concierto de Aranjuez. Een ode aan de Spaanse flamenco met als inspiratie de koninklijke tuinen van Aranjuez, waar je de Spaanse burgeroorlog even kon vergeten. Joaquín Rodrigo maakte van de gitaar een volwaardig concertinstrument, waar zelfs jazztrompettist Miles Davis een versie van maakte. Moeilijke woorden: flamenco, rasgueado. Uitvoering: Paco de Lucia.