Czy Jugosławia musiała upaść? Przyczyny rozpadu wielkiego kraju. Ostatnia dekada i początek wojny.

Hej! W najnowszym odcinku serii Powojnie przyglądam się przyczynom rozpadu Jugosławii – państwa, które przez dekady skutecznie lawirowało między Wschodem a Zachodem. Dopóki żył marszałek Josip Broz Tito, kraj trzymał się w ryzach. Po jego śmierci w 1980 roku zaczęła się stopniowa degrengolada – od polityki, przez gospodarkę, aż po administrację. Przemysł stawał się coraz mniej wydajny, a decyzje podejmowane przez władze – coraz bardziej chybione. Zadłużenie rosło. Najlepiej radziły sobie Słowenia i Chorwacja – i to tam pojawiły się pierwsze głosy nawołujące do uniezależnienia się od Belgradu. Wraz z upadkiem bloku wschodniego i rozpadem dotychczasowego porządku geopolitycznego zmiany dotarły także na Bałkany. Jak rozpoczęła się wojna domowa? O tym opowiadam w najnowszym odcinku serii Powojnie.

Cześć. Właśnie mija 80 lat od momentu, gdy Polska i Czechosłowacja znalazły się o krok od wojny. Kością niezgody były tereny przygraniczne, do których pretensje zgłaszały oba państwa – przede wszystkim Zaolzie, a także okolice Raciborza i Głubczyc. Żadna ze stron nie zamierzała ustąpić. Na spornym terytorium pojawiły się oddziały obu armii, a sytuacja stawała się coraz bardziej napięta. Wiele wskazywało na to, że konflikt zbrojny jest tylko kwestią czasu. Wtedy jednak interweniował Kreml. Dla Stalina otwarta wojna między państwami, nad którymi Związek Radziecki zamierzał właśnie przejąć pełną kontrolę, byłaby poważnym kłopotem. Blok Wschodni miał być przecież wzorem bratniej współpracy i jedności, a nie areną narodowych konfliktów. Wojnę między „sojuszniczymi” krajami trudno byłoby pogodzić z propagandowym przekazem o wspólnocie ludów.Moskwa zareagowała natychmiast. Do Warszawy i Pragi wysłano jednoznaczne komunikaty – napięcie musiało zostać wygaszone. Kulisy tej presji i przebieg tamtego kryzysu szczegółowo omawiam w dzisiejszym odcinku. Co ciekawe – przez całe dekady w krajach Bloku Wschodniego nie wolno było mówić o tym sporze. Cenzura skutecznie blokowała wszelkie informacje na temat niedoszłej wojny o Zaolzie w 1945 roku.

Cześć! W 1955 roku Konrad Adenauer – kanclerz Republiki Federalnej Niemiec – po raz pierwszy udał się z wizytą do Moskwy. Było to wydarzenie bez precedensu: nigdy wcześniej żaden zachodnioniemiecki polityk nie przekroczył oficjalnie progu Związku Radzieckiego. Głównym tematem rozmów miała być sprawa niemieckich jeńców wojennych, którzy – dekadę po zakończeniu wojny – wciąż pozostawali uwięzieni w ZSRR. Nikita Chruszczow chciał wykorzystać tę sytuację, próbując w zamian wymusić na Bonn polityczne uznanie istnienia Niemieckiej Republiki Demokratycznej – lojalnego wobec Kremla państwa satelickiego, którego istnienia RFN nie akceptowała ani formalnie, ani symbolicznie. Co ciekawe, decyzja Adenauera o wyjeździe do Moskwy wywołała spore kontrowersje również w samych Niemczech Zachodnich – zwłaszcza wśród polityków jego własnego obozu. Mimo początkowych napięć i trudnych negocjacji, spotkanie przyniosło konkretny efekt: Moskwa zgodziła się zwolnić ostatnich niemieckich jeńców. W najnowszym odcinku serii Powojnie opowiem o kulisach tej przełomowej wizyty, jej międzynarodowym kontekście oraz politycznej grze, jaką toczyli ze sobą Adenauer i Chruszczow.

Cześć, rewolucyjne ruchy z 1968 roku zmieniły Europę. Choć nie obaliły żadnego rządu zmieniły kontynent bardziej niż niejedna wojna. Od tamtego czasu regularnie spada dzietność. Krzywa urodzeń w Europie leci w dół i nic nie wskazuje na to, aby miało się to zmienić. W filmie omawiam przemiany jakie zaszły w europejskich społeczeństwach w latach 60-tych i z czego one wynikały. Porównałem to do okresu tuż po II wojnie światowej kiedy to rodziło się najwięcej dzieci w historii wielu państw, a w tym i Polski. Młodzi ludzie dwadzieścia lat później zaczęli podważać ład społeczny. Sprzeciwiać się konserwatywnym poglądom i zaprowadzać zmiany związane z obyczajowością, podejściem do ekologii, a nawet polityką. Więcej dowiecie zapoznając się z najnowszym odcinkiem. Zachęcam do posłuchania :)

Hej!W związku z napiętą sytuacją na granicy indyjsko-pakistańskiej, postanowiłem przygotować odcinek o konflikcie zbrojnym, do którego doszło między tymi państwami w 1965 roku. W najnowszym filmie wyjaśniam przyczyny sporu, sięgające głęboko w historię subkontynentu indyjskiego.Podobnie jak dziś, tak i wtedy w konflikt zaangażowane były siły z całego świata. Po stronie Pakistanu – tak jak obecnie – stanęły Chiny. Pakistańskie dowództwo wierzyło, że przy wsparciu ludności Kaszmiru zdoła przechylić szalę zwycięstwa na swoją stronę. Indyjska armia była wtedy silniejsza, ale jej przewaga nie była jeszcze miażdżąca. Islamabad zdawał sobie jednak sprawę, że z każdym rokiem ten dystans będzie się powiększał – na niekorzyść Pakistanu.Dlatego w nocy z 5 na 6 sierpnia 1965 roku setki pakistańskich komandosów, przebranych za cywilów, rozpoczęły infiltrację Doliny Kaszmirskiej. Nie zdobyli jednak poparcia lokalnej ludności. W odpowiedzi indyjska armia przystąpiła do działań odwetowych w rejonie Dżammu. Walki szybko przeniosły się w góry, gdzie doszło do intensywnych starć z użyciem artylerii i czołgów.Jeśli chcecie dowiedzieć się, jak potoczyły się dalsze losy wojny i jak doszło do największej bitwy pancernej w historii Azji Południowej – zapraszam na odcinek!

Cześć! W związku ze zbliżającymi się wyborami prezydenckimi, w najnowszym odcinku serii 'Powojnie' chcę przypomnieć, że prawo wyboru to przywilej – i że demokracja nie czymś danym raz na zawsze, lecz zobowiązaniem. Po 1945 roku, razem z sowieckimi czołgami, do Europy Środkowo-Wschodniej wkroczył nowy system polityczny – tzw. demokracja ludowa. Demokratyczna była tylko z nazwy. W rzeczywistości znacznie bliżej jej było do innego ustroju na literę „d” – do dyktatury.Wybory się odbywały, parlamenty istniały, a nawet funkcjonowały inne partie niż komunistyczna – w Polsce chociażby Zjednoczone Stronnictwo Ludowe. Ale wszystko to było atrapą. Cały system podporządkowano komunistycznemu reżimowi, a kluczowe decyzje zapadały w gronie ludzi ściśle współpracujących z Moskwą. W filmie opowiadam nie tylko o Polsce. Mówię też o sytuacji na Węgrzech, w NRD, Bułgarii i Czechosłowacji. W każdym z tych państw droga do „demokracji ludowej” wyglądała nieco inaczej. Zawsze jednak kończyła się tak samo: pełnym podporządkowaniem jednej partii. Więcej dowiecie się już za chwilę.

Cześć! Dziś w Moskwie – jak co roku – odbyła się defilada z okazji Dnia Zwycięstwa. Z tej okazji w najnowszym odcinku serii Powojnie wracam do tej, od której wszystko się zaczęło – do wielkiej defilady zwycięstwa z czerwca 1945 roku, zorganizowanej z rozkazu Stalina. Na Placu Czerwonym przemaszerowało wtedy ponad 30 tysięcy żołnierzy. Nie tylko świętowali oni triumf nad III Rzeszą, ale też pokazali światu siłę i rozmach Armii Czerwonej. Paradzie przewodzili marszałkowie Żukow i Rokossowski, a całość odbywała się pod czujnym okiem sowieckiego przywódcy. Przestrzeń wokół placu specjalnie zaaranżowano – powstała nawet wielka fontanna, która została rozebrana zaraz po uroczystości. Jeśli chcecie zobaczyć, jak naprawdę wyglądał pierwszy pokaz siły Związku Radzieckiego po wojnie – zapraszam na odcinek.

Hej! W najnowszym odcinku serii „Powojnie”, w związku z wydarzeniami, które już wkrótce rozegrają się w Watykanie, postanowiłem przypomnieć konklawe z października 1978 roku, kiedy Papieżem został Polak – Karol Wojtyła.Jak to się stało, że po niemal pięciu wiekach panowania Włochów na Stolicy Apostolskiej Papieżem wybrano przedstawiciela innej narodowości, i to właśnie Polaka? Warto przypomnieć, że październikowe konklawe było już drugim w tamtym roku. Pierwsze, po śmierci Pawła VI, odbyło się w sierpniu i zakończyło wyborem Albino Lucianiego, który przyjął imię Jana Pawła I. Jego pontyfikat trwał jednak zaledwie 33 dni. Wybór Karola Wojtyły był więc efektem nie tylko nieoczekiwanych okoliczności, ale również złożonych zabiegów dyplomatycznych prowadzonych za zamkniętymi drzwiami Kaplicy Sykstyńskiej. Wojtyle pomogły kontakty nawiązane już podczas Soboru Watykańskiego II, a także liczne podróże zagraniczne. Szczególne znaczenie miały jego wizyty w Stanach Zjednoczonych kilka lat wcześniej.W najnowszym filmie staram się pokazać nie tylko przebieg samego konklawe, lecz również zaprezentować okoliczności polityczne i społeczne, które mu towarzyszyły w Polsce lat 70. Jaka była prawdziwa postawa Edwarda Gierka wobec Kościoła? Oficjalnie budował dialog, czego najlepszym przykładem była jego historyczna wizyta w Watykanie w grudniu 1977 roku i spotkanie z papieżem Pawłem VI. Nieoficjalnie jednak służby podległe Gierkowi aktywnie rozpracowywały duchowieństwo, intensywnie inwigilując także samego Wojtyłę, aby osłabić wpływy Kościoła w społeczeństwie.Jaką rolę w tych wydarzeniach odgrywał wówczas przyszły Jan Paweł II? O tym dowiecie się, słuchając najnowszego odcinka.

Cześć! Dziś mija dokładnie 39 lat od katastrofy w Czarnobylu – wydarzenia, które na zawsze odmieniło świat. W wyniku błędów operatorów, wad konstrukcyjnych reaktora RBMK oraz systemowych zaniedbań w ZSRR doszło do jednej z największych katastrof XX wieku. Bezpośrednio zginęło 31 osób, a tysiące kolejnych ucierpiało z powodu promieniowania. ​W najnowszym odcinku przyglądam się Czarnobylowi z szerszej perspektywy. Opowiadam o życiu mieszkańców tego regionu w XX wieku. Dlaczego Moskwa zdecydowała się właśnie tam zbudować elektrownie? Jak powstało modelowe miasto socjalizmu Prypeć w której zamieszkali pracownicy elektrowni. Zastanawiam się również, jak wyglądało ich codzienne życie przed i po awarii, a także jak zareagowały na tę sytuację władze.​

Cześć! W najnowszym odcinku, tuż przed Wielkanocą, postanowiłem pokazać, jak odradzała się Polska po II wojnie światowej. W tamtym czasie najważniejszą postacią w państwie był Bolesław Bierut – lider Polskiej Partii Robotniczej, przemianowanej później na Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą, a także prezydent kraju.Nie skupiłem się jednak na polityce. Tym razem opowiadam o codziennym życiu zwykłych ludzi. Gdzie mieszkali? Jak wyglądała ich codzienność? Co jedli i czy mogli liczyć na opiekę lekarską? Nie ma wątpliwości – życie w powojennej Polsce nie należało do łatwych. O wszystko trzeba było walczyć.Tę szarą rzeczywistość oplatały też macki systemu, który chciał kontrolować każdą dziedzinę życia. Lekarz przestał być wolnym zawodem. Repertuar kin podporządkowano propagandzie. A jeśli ktoś miał dwa lub więcej mieszkań – państwo kwaterowało lokatorów bez pytania właściciela o zgodę.Jeśli jesteście ciekawi, jak wyglądało życie w Polsce Ludowej tuż po wojnie – zapraszam na nowy odcinek.