Dąb z in-vitro i dąb świnia. Rozmowy o wyborach pod dębami papieskimi w Lanckoronie

Sebastian Goncerz, przewodniczący Porozumienia Rezydentów: „Jesteśmy w pełni świadomi, jak bardzo tragiczna jest konstrukcja systemu ochrony zdrowia. Rozumiemy, że to budzi złość, frustrację i czasem prowadzi do agresji. Rozumiemy przyczynę, tylko że agresja nie jest odpowiedzią"Niedawno środowiskiem medycznym, ale i całą Polską wstrząsnęła tragedia, jaka wydarzyła się w Krakowie. Młody lekarz Tomasz Solecki stracił życie z rąk pacjenta, który ugodził go śmiertelnie nożem.W południe 6 maja 2025 pracownicy ochrony zdrowia wyszli przed szpitale i w milczeniu zapalili znicze, by wyrazić swój żal i smutek. 4 dni później w Warszawie miał miejsce czarny marsz milczenia medyków.W organizację obu tych wydarzeń był zaangażowany Sebastian Goncerz, przewodniczący Porozumienia Rezydentów.Usłyszałem od niego m.in.:„Kiedy tysiące medyków wyszło przed setki szpitali, mieliśmy niesamowite poczucie solidarności. Pracuję w małym 60-łóżkowym szpitalu. Wyszło nas kilkanaście osób, zapaliliśmy znicz. Powiedziałem, że to nie jesteśmy tylko my, tylko w tym samym momencie stają nas tysiące i wszyscy oddajemy hołd wobec zmarłego. Solidaryzujemy się z innymi ofiarami z naszego środowiska”.„W podobnym duchu odbył się marsz milczenia. Kiedy dowiedzieliśmy się [o, tym, co wydarzyło się w Krakowie], medycy poczuli bardzo silne emocje.To jest złość. To jest lęk. To jest obawa. To jest frustracja. To jest bezsilność. Te emocje są zrozumiałe, ale nie można na nich zbudować funkcjonującego systemu, który opiera się na zaufaniu między medykiem a pacjentem. Po prostu tak się na długo nie da. I stąd nasz apel, żeby nie budować muru, tylko postawić na zrozumienie. Bo na zbudowaniu muru między pacjentami a medykami tracimy wszyscy i naprawdę nie możemy sobie na to pozwolić”.„My jesteśmy w pełni świadomi, jak bardzo tragiczna jest konstrukcja tego systemu, gdzie pacjent nierzadko jest wpuszczony niczym w labirynt, nie mogąc znaleźć właściwej dla siebie opieki. I rozumiemy, że to budzi złość, frustrację i one w niektórych przypadkach mogą prowadzić do agresji. Rozumiemy przyczynę, tylko że agresja nie jest odpowiedzią. [Tymczasem] Bez poprawy funkcjonowania systemu ochrony zdrowia takie sytuacje będą się powtarzać”.

„W 2023 roku zapewniano nas, że nadchodzi wielka zmiana, a stało się tak, że dawne układy zostały zastąpione innymi. Czujemy się ignorowane przez ludzi, którzy mieli nas reprezentować” – mówi Dominika Lasota z Inicjatywy Wschód.Zaczynały jako aktywistki klimatyczne. Dziś tworzą Inicjatywę Wschód — grupę osób, która ma własną wizję przyszłości Polski. W propozycjach dla kraju, czyli w „Planie na Pokolenia" zawarły pomysły, ale i żądania wobec władz, które dotyczą energii, klimatu, zdrowia, ekologii czy mieszkalnictwa.„Od polityków słyszymy, że najważniejsi są przedsiębiorcy„ – mówi Lasota. „Kiedy premier chce, to w tydzień spotyka się z przedstawicielami biznesu. Rozmawiają, wymyślają rozwiązania dotyczące deregulacji i od razu chcą je wprowadzać. A kiedy my mówimy o kryzysie klimatycznym, nierównościach ekonomicznych czy upadającej ochronie zdrowia to słyszymy, że nie ma czasu” – opowiada aktywistka.Ich pokolenie wyrastało, obserwując niekończącą się przepychankę między tymi samymi liderami politycznymi. Nie chcą powtórki transformacji lat 90., która pozostawiła wielu ludzi z tyłu. Chcą prawdziwej zmiany – takiej, która zapewni godne życie dla wszystkich, a nie tylko dla wybranych.Dla nich najważniejsze jest, by polityka przestała służyć wielkim biznesom, a zaczęła ludziom.Co trzeba naprawić? Na jakie zmiany oczekują? Czy będą głosować na mniejsze zło? W najnowszym odcinku podcastu “Drugi Rzut Oka” rozmawiamy z dwiema aktywistkami Inicjatywy Wschód — Dominiką Lasotą i Patrycją Wójcik.

Wielu polityków przekonuje, że gospodarka Unii Europejskiej przyspieszy, jeśli zrezygnujemy z nadmiaru regulacji. Ale co, jeśli to właśnie dobrze zaprojektowane regulacje są kluczem do wzrostu, innowacji i bezpieczeństwa?Politycy i przedstawiciele biznesu zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i w Europie coraz częściej wzywają do deregulacji i uproszczenia przepisów. Ale czy rzeczywiście Unia Europejska jest przeregulowana, a zbyt złożone regulacje hamują jej rozwój? W najnowszym odcinku podcastu Drugi rzut oka temat ten analizuje dr Agnieszka Smoleńska z London School of Economics i Instytutu Nauk Prawnych PAN.– Z pewnością są obszary, w których trochę przesadziliśmy z regulacjami. Teraz potrzebujemy więcej porządku – konsolidacji i ujednolicenia przepisów. Ważna jest też odbudowa zaufania pomiędzy organami nadzoru a firmami działającymi na rynku – podkreśla dr Smoleńska.Czy jednak przekonanie, że Unia Europejska to „regulacyjny Behemot”, rzeczywiście znajduje odzwierciedlenie w rzeczywistości?– „Regulacja” to po prostu zasady określające zachowania uczestników życia gospodarczego i społecznego. Może mieć różne formy – od samoregulacji, przez regulację publiczną, po sytuacje, gdy państwo się wycofuje, a rynek regulują najsilniejsi gracze – wyjaśnia ekspertka.–Warto dokładniej przyjrzeć się rezultatom, jakie przynoszą niektóre obszary prawa publicznego funkcjonujące w Unii Europejskiej. Dobrym przykładem jest tu prawo konkurencji. Widać, jak działania Komisji Europejskiej oraz krajowych organów ochrony konkurencji, takich jak polski UOKiK, wpływają na strukturę rynku – mówi dr Smoleńska. – Przeciwdziałanie dominującej pozycji niektórych podmiotów czy blokowanie niekorzystnych dla konsumentów fuzji przyniosły konkretne korzyści. Mówimy tu zarówno o wzroście innowacyjności w wybranych sektorach, jak i o bardziej konkurencyjnych cenach produktów. W  obszarze ochrony konkurencji Stany Zjednoczone mają dziś poważne wyzwania – i niekoniecznie są najlepszym wzorcem dla Europy.Warto też zastanowić się, na czym tak naprawdę polega przewaga konkurencyjna Europy – być może nie leży ona tam, gdzie w przypadku innych gospodarek, i nie musi opierać się na tych samych mechanizmach – uważa dr Smoleńska.Z podcastu dowiecie się również:jak zmieniało się podejście Unii Europejskiej do regulacji środowiskowych i klimatycznych oraz jak coraz wyraźniej łączą się one z polityką bezpieczeństwa,w jaki sposób regulacje środowiskowe wzmacniają dziś odporność gospodarczą europejskich firm – m.in. poprzez zmniejszenie zapotrzebowania na energię i rozwój odnawialnych źródeł,dlaczego warto analizować koszty i korzyści z regulacji (lub ich braku) w średnim i długim terminie – np. działalność niszcząca środowisko może w przyszłości generować wysokie koszty społeczne,co mówią badania naukowe na temat popularnej tezy, że regulacje prowadzą do ucieczki biznesu do krajów o mniej rygorystycznych przepisach,i dlaczego nie rekomendacje, ale aneksy są najciekawszą częścią głośnego raportu Mario Draghiego na temat koniecznej reformy polityki gospodarczej Unii Europejskiej.OKO.press finansowane jest głównie z darowizn Czytelników. Dzięki Tobie możemy pracować – śledzić, szukać, pytać, sprawdzać, opisywać, porównywać – i nie odpuszczać.👁‍🗨 Czytasz OKO? Wesprzyj OKO 👉 www.oko.press/wesprzyj/Fundacja Ośrodek Kontroli Obywatelskiej OKO92 1160 2202 0000 0003 0434 1595Bank Millenniumul. Madalińskiego 67B/3802-549 WarszawaDziękujemy!Wspierasz OKO.press comiesięczną darowizną? Dołącz do grupy Twoja OKOlica, gdzie porozmawiasz z innymi czytelnikami i czytelniczkami, będziesz mieć możliwość bezpośredniego kontaktu z osobami z redakcji i obejrzysz Polityczny PLUS, czyli dodatkowy materiał dostępny wyłącznie dla darczyń i darczyńców ➡ https://www.facebook.com/groups/750410339317905

„W Polsce wszystko musi być papieskie. Wy starsi w kółko o tym samym: komunie, Żydach, Kościele. Ja i moi rówieśnicy mamy dość. Chcemy nowego”. Szymon Opryszek w Lanckoronie rozmawia ze zwolennikami Trzaskowskiego, Mentzena i NawrockiegoDział reportażu OKO.press przedstawia audioreportaż na podstawie tekstu Szymona Opryszka "Dąb z in-vitro i dąb świnia. Rozmowy o wyborach pod dębami papieskimi w Lanckoronie". Realizacja i opracowanie muzyczne: Filip Przybylski i Longstreet Studio.Więcej audioreportaży znajdziesz na stronie OKO.press pod adresem:⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠ ⁠https://oko.press/media/audioreportaze⁠

„Po wizycie Karola Nawrockiego w Stanach Zjednoczonych nastąpiła prawdziwa katastrofa wizerunkowa. To potężny cios dla kandydata PiS” – mówi OKO.press politolożka dr Anna Materska-Sosnowska.„Mówię w imieniu Polek i Polaków zwykłych takich jak ja, którzy mają jedno mieszkanie” – mówił Karol Nawrocki podczas debaty „Super Expressu”, odpowiadając na pytanie swojej konkurentki, kandydatki Lewicy na prezydenta Magdaleny Biejat.Ale okazało się, że istnieje również drugie mieszkanie, które jest własnością Karola Nawrockiego. A jego poprzedni właściciel, którym opiekować miał się Nawrocki — od kwietnia 2024 r. przebywa w domu pomocy społecznej.„Dla Karola Nawrockiego afera jest szczególnie szkodliwa, ponieważ duża część elektoratu PiS to osoby starsze. To ta grupa powinna być pod szczególną ochroną, a mamy kandydata, który w sposób niegodny wykorzystał właśnie osobę z tej grupy społecznej” – mówi w podcaście Drugi Rzut OKA politolożka dr Anna Materska-Sosnowska z Uniwersytetu Warszawskiego i Fundacji Batorego.Początkowo wyjaśniano, że Nawrocki stał się właścicielem mieszkania Jerzego w zamian za opiekę. Z kolei dokument, który ujawniła Interia, wskazuje, że Nawrocki nie wywiązuje się z obowiązku opieki nad panem Jerzym. Już po wybuchu afery z mieszkaniem, kandydat PiS na prezydenta powiedział, że kontakt z panem Jerzym „urwał mu się” w grudniu 2024 roku. Dziennikarze szybko odnaleźli pana Jerzego w gdańskim DPS-ie, do którego ten trafił w kwietniu 2024 roku.Czy przejęta kawalerka przez Karola Nawrockiego spowoduje, że twardy elektorat PiS odwróci się od kandydata partii Jarosława Kaczyńskiego i zagłosuje na kogoś innego? A może wyborcy PiS zniechęcą się i w dniu wyborów pozostaną w domu?Czy Nawrocki będzie mógł liczyć na głosy Konfederatów w drugiej turze?Kto skorzysta na aferze? Rafał Trzaskowski? Szymon Hołowni? A może Lewica, dla której polityka mieszkaniowa i wartości związane z opieką nad osobami starszymi są bliskie.Dr Anna Materska-Sosnowska zwraca uwagę, że oficjalne poparcie ze strony Konfederacji dla Karola Nawrockiego nie nastąpi, choć w tej układance nic nie jest do końca przesądzone. „Konfederaci nie grają o drugą turę, bo od dawna wiedzą, że szanse na nią nie istnieją. Sławomir Mentzen gra o pozycję trzeciego miejsca, które może odgrywać decydującą rolę przy tworzeniu koalicji w 2027 roku” – mówi ekspertka.Konfederaci dążą do tego, by stać się naturalnym, dużym sojusznikiem Prawa i Sprawiedliwości, a najlepiej – jedynym. Jeśli tak się stanie, to pozycja startowa tej partii do stawiania warunków na koalicję w przyszłości zmieni się diametralnie.Jeśli wy, słuchacze i czytelniczki OKO.press, macie jakieś pomysły, tematy, przemyślenia, z którymi chcielibyście się podzielić, to zapraszam do [email protected]: nataliasawka_OKO.press finansowane jest głównie z darowizn Czytelników. Dzięki Tobie możemy pracować – śledzić, szukać, pytać, sprawdzać, opisywać, porównywać – i nie odpuszczać.👁‍🗨 Czytasz OKO? Wesprzyj OKO 👉 www.oko.press/wesprzyj/Fundacja Ośrodek Kontroli Obywatelskiej OKO92 1160 2202 0000 0003 0434 1595Bank Millenniumul. Madalińskiego 67B/3802-549 WarszawaDziękujemy!Wspierasz OKO.press comiesięczną darowizną? Dołącz do grupy Twoja OKOlica, gdzie porozmawiasz z innymi czytelnikami i czytelniczkami, będziesz mieć możliwość bezpośredniego kontaktu z osobami z redakcji i obejrzysz Polityczny PLUS, czyli dodatkowy materiał dostępny wyłącznie dla darczyń i darczyńców ➡ https://www.facebook.com/groups/750410339317905

Jesteśmy w momencie transformacji, między innymi ze względu na sytuację demograficzną. To nie czas na konserwowanie status quo w polskiej nauce, tylko jej głębokiej zmiany. „Rozwój badań naukowych jest kluczowy dla gospodarki, jeśli mamy ambicje, żeby Polska była więcej niż montownią” – mówi prof. Adam GendźwiłłPolska, choć chce inwestować w bezpieczeństwo, nadal ma niskie nakłady na naukę w porównaniu do wielu krajów Unii Europejskiej, ale też na przykład Korei Południowej czy Izraela.„Politycy są krótkowzroczni. Nauka jest często na końcu listy priorytetów rządu. A rozwój badań naukowych jest kluczowy dla gospodarki, jeśli mamy ambicje, żeby Polska była więcej niż montownią. Jeśli zwiększamy nakłady na obronność, trzeba myśleć nie tylko o kupowaniu uzbrojenia, ale też o rozwoju technologii w Polsce. Historyczne przykłady pokazują, że technologie mają podwójne zastosowanie: mają znaczenie militarne, pozwalają na rozwój badań podstawowych lub badań stosowanych do zastosowań cywilnych” – zauważa prof. Adam Gendźwiłł z Wydziału Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, który często, w tym w OKO.press, przedstawia głos świata nauki w debacie o polityce naukowej w Polsce.Wyzwaniem pozostaje drenaż mózgów „Talenty odpływają z Polski, bo rynek pracy dla badaczy jest międzynarodowy, co najmniej europejski. Łatwo znaleźć pracę w sektorze badawczym za granicą. Dużo ludzi wyjeżdża i nie wraca. Nawet jeśli mają ambicje, żeby tworzyć zespoły w Polsce. Nie zawsze mają na to szansę, ponieważ, po pierwsze, finansowanie nauki jest za niskie, a po drugie, jest często źle adresowane, źle zorganizowane.”Dlaczego jest tak źle? Zdaniem prof. Gendźwiłła „Nie mamy jasnej wizji tego, dokąd zmierzamy i jaką rolę mają pełnić uniwersytety czy instytuty badawcze. Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego nie ma tej wizji, a to ono powinno odpowiadać za wyznaczanie strategicznych kierunków. W konsekwencji lokalne środowiska wyznaczają sobie cele, a akademicka samorządność i autonomia bywa zasłoną dymną.”„Politycy, którzy nie przychodzą z pewnym rozpoznaniem problemów, z którymi mają się mierzyć, są skazani na słuchanie wielu doradców i tworzenie kolejnych analiz, czyli po prostu granie na czas. A my tego czasu nie mamy”.Co wobec tego powinno się stać, żeby w polskiej nauce było lepiej? Z podcastu dowiecie się dlaczego: obok pracowników naukowych kluczowi są pracownicy administracyjni uczelni, Narodowe Centrum Nauki pomaga walczyć z feudalizmem i reformować warunki pracy w nauce, uczelnie muszą się reformować, także pod względem polityki zatrudniania, na przykład wprowadzając nowe mechanizmy łączenia dydaktyki z badaniami naukowymi, obok zwiększania publicznych nakładów na naukę i stwarzania lepszych warunków do pozyskiwania przez badaczy, którzy chcą pracować w Polsce, środków europejskich, również polski biznes i narodowe czempiony powinny zainwestować w naukę w Polsce.OKO.press finansowane jest głównie z darowizn Czytelników. Dzięki Tobie możemy pracować – śledzić, szukać, pytać, sprawdzać, opisywać, porównywać – i nie odpuszczać.👁‍🗨 Czytasz OKO? Wesprzyj OKO 👉 www.oko.press/wesprzyj/Fundacja Ośrodek Kontroli Obywatelskiej OKO92 1160 2202 0000 0003 0434 1595Bank Millenniumul. Madalińskiego 67B/3802-549 WarszawaDziękujemy!Wspierasz OKO.press comiesięczną darowizną? Dołącz do grupy Twoja OKOlica, gdzie porozmawiasz z innymi czytelnikami i czytelniczkami, będziesz mieć możliwość bezpośredniego kontaktu z osobami z redakcji i obejrzysz Polityczny PLUS, czyli dodatkowy materiał dostępny wyłącznie dla darczyń i darczyńców ➡ https://www.facebook.com/groups/750410339317905

Syrena jest z brązu, to stop odporny na korozje i uszkodzenia, przez dekady nieźle znosiła ulewy, podlewanie alkoholem i ptasie odchody. Dziewczyny spodziewały się, że farbę spłucze większy deszczDział reportażu OKO.press przedstawia audioreportaż na podstawie tekstu Olgi Gitkiewicz "Dziewczyny od Syrenki. Sąd nad aktywistkami Ostatniego Pokolenia". Realizacja i opracowanie muzyczne: Filip Przybylski i Longstreet Studio.Więcej audioreportaży znajdziesz na stronie OKO.press pod adresem:⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠ ⁠https://oko.press/media/audioreportaze⁠

Podczas dwóch kadencji rządu Zjednoczonej Prawicy Polki i Polacy często wychodzili na ulice i protestowali na najróżniejsze sposoby - przeciwko zawłaszczeniu sądów przez polityków, przeciw zaostrzeniu prawa aborcyjnego, przeciwko wyborom kopertowym w pandemii, ale także przeciwko lockdownom. „Protesty były masowe, dotyczyły bardzo wielu spraw i też trochę się kumulowały. To znaczy osoby biorące udział w protestach, czy akcjach związanych z jakąś jedną kwestią, na przykład z praworządnością, często potem brały udział w innych protestach dotyczących na przykład praw reprodukcyjnych. Albo osoby, które broniły Trybunału Konstytucyjnego i jego niezależności, pojawiały się później w Puszczy Białowieskiej. Więc tutaj jest jakiś rodzaj przepływu doświadczeń, wspólnoty też pewnych wartości między różnymi ruchami, różnymi inicjatywami. Natomiast to nie są wyłącznie ruchy protestu. Mamy też do czynienia z daleko idącą samooorganizacją. Najlepszym pewnie przykładem jest mobilizacja społeczna w czasie kryzysu migracyjnego wymuszonego przez pełnoskalową inwazję rosyjską na Ukrainę w 1922 roku” - opowiada mój rozmówca, dr Paweł Marczewski z Forum Idei Fundacji Batorego, socjolog, autor raportu „Demokracje obywateli. Mobilizacje społeczne w latach 2015-2023”.Ta wielka obywatelska energia, uwolniona przez działania władz, przyczyniła się zapewne również do przegranej Zjednoczonej Prawicy w wyborach w 2023 roku. A czy nowe władze, Koalicja 15 Października, potrafiły tę energię wykorzystać?„Jest poczucie rozczarowania, że to nie doprowadziło do jakościowej zmiany, że jest znowu politics as usual, jedna ekipa rządząca zastąpiła drugą, natomiast nie nastąpiła jakościowa zmiana polskiej demokracji. Przebija się w moich rozmowach wrażenie zmarnowanej szansy. Natomiast to nie oznacza, że wszystko zostało zmarnowane, że nie ma tych sieci współpracy. Duża część organizacji po prostu też nauczyła się wymagać więcej od rządzących” - mówi Paweł Marczewski.Na koniec zadaję mojemu rozmówcy pytanie o Stany Zjednoczone. I proszę sobie wyobrazić ten blask ożywienia w jego oczach, bo okazuje się, że socjologowie między sobą bardzo żywo dyskutują, zastanawiając się, dlaczego antyliberalna rewolucja Donalda Trumpa nie wywołała w USA masowych i trwałych protestów. Z naszego punktu widzenia wydawałoby się bowiem oczywiste, że ta połowa społeczeństwa, która głosuje na Demokratów, powinna już nie schodzić z ulic. A np. we Francji te protesty byłyby jeszcze burzliwsze.Paweł Marczewski ma na ten temat dwie teorie - zapraszam więc do wysłuchania podcastu.

Mnie najpierw zafascynowało, że to niewyjaśniona historia. Później doszło do mnie, że cierpienie tych ofiar jest kompletnie zapomniane. Że zbrodnia przykryła zbrodnięDział reportażu OKO.press przedstawia audioreportaż na podstawie tekstu Violetty Szostak "Grób, na którym zdarza się nam tańczyć". Realizacja i opracowanie muzyczne: Filip Przybylski i Longstreet Studio.Więcej audioreportaży znajdziesz na stronie OKO.press pod adresem:⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠ ⁠https://oko.press/media/audioreportaze⁠

Czy ktoś nazwał cię służącą? – Chyba raz, ale już tam nie sprzątam. Jestem opiekunką osób dorosłych, sprzątam po domach, robię paznokcie. Jestem takim członkiem rodziny za pieniądze, który pamięta, kto lubi tort śmietankowy, a kto czekoladowyDział reportażu OKO.press przedstawia audioreportaż na podstawie tekstu Niny Lussy "Wszystkie nie moje domy. Wiecie, kto u was sprząta?". Realizacja i opracowanie muzyczne: Filip Przybylski i Longstreet Studio.Więcej audioreportaży znajdziesz na stronie OKO.press pod adresem:⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠ ⁠https://oko.press/media/audioreportaze⁠