Polska Piastów - gospodarka, rolnictwo, hodowla i chłopi

Wesprzyj mnie na:https://patronite.pl/mrocznewiekihttps://buycoffee.to/mrocznewiekihttps://suppi.pl/mrocznewiekiOkoło 1000 roku n.e. państwo, które zapisze się w historii Europy jako Polonia, albo Polska, zamieszkiwało około miliona ludzi. Jest to naturalnie jedynie bardzo przybliżona estymacja, metodologię stojącą za jej narodzinami omówiłem w jednym z poprzednich odcinków opowiadającym o florze i faunie dawnych ziem polskich. Milion poddanych żyło sobie w domenach Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Kim byli ci ludzie? Czym się na co dzień zajmowali? Jakie zwierzęta trzymali w domach? Co jedli?Mroczne Wieki to podcast historyczny prowadzony przez Michała Kuźniara w całości oparty na publikacjach (naukowych i popularnonaukowych), tekstach źródłowych oraz własnych wnioskach.Okładka: Jan Matejko, domena publicznaŹródła:Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna, red. G. Labuda, Sorus, Poznań 1999.Opracowania:Brückner A., Słownik etymologiczny języka polskiego, Wiedza Powszechna, Warszawa 1970.Buczek K., Ziemie polskie przed tysiącem lat, PAN, Kraków 1967.Buko A., Świt państwa polskiego, IAiEPAN, Warszawa 2021.Modzelewski K., Chłopi w monarchii wczesnopiastowskiej, Ossolineum, Wrocław 1987.Rymut K., Nazwiska Polaków, Ossolineum, Wrocław 1991.Rymut K., Nazwy miast Polski, Ossolineum, Wrocław 1987.Artykuły:Kowalski, Mariusz. (2021). Nazwiska Głuchoniemców z okolic Łańcuta. 10.13140/RG.2.2.25740.85122.Lityńska-Zając M., Nalepka D., Średniowieczny świat roślin i pożywienie w świetle źródeł paleobotanicznych, w: Źródła historyczne wydobywane z ziemi, red. S. Suchodolski, Chromcon, Wrocław 2008.Makowiecki D., Użytkowanie mięsa i konsumpcja mięsa w średniowieczu w świetle badań archeozoologicznych. Wybrane zagadnienia, w: Źródła historyczne… op. cit.Piątkowska-Małecka, J. (2024). Zwierzęta w życiu mieszkańców wczesnośredniowiecznego grodu na Zawodziu w Kaliszu w świetle dawnych i aktualnych wyników badań archeozoologicznych. Archeologia Polski, 68. https://doi.org/10.23858/APol68.2023.009

Wesprzyj mnie na:https://patronite.pl/mrocznewiekihttps://buycoffee.to/mrocznewiekihttps://suppi.pl/mrocznewiekiAteńskie marzenia o hegemonii odchodziły w przeszłość. Razem z potęgą miasta bogini Ateny w niepamięć odchodziła również potęga Hellady, dotkliwie zdewastowanej przez trzy dekady wyniszczającego konfliktu, który zdaniem niektórych historyków mógł pochłonąć nawet ponad 10% populacji ówczesnej Hellady. Pokój zawarty w 404 roku p.n.e. na gruzach ateńskich Długów Murów miał przynieść Hellenom jedynie przejściowe wytchnienie. Sparta nie będzie bowiem w stanie utrzymać hegemonii zbyt długo a inne miasta-państwa, zwłaszcza Teby i Ateny, także nie będą już w stanie zastąpić jej miejsca. Kolejne cztery dekady niemal nieprzerwanych wojen będą długą uwerturą przed wkroczeniem na scenę Macedonii Filipa i Aleksandra.Mroczne Wieki to podcast historyczny prowadzony przez Michała Kuźniara w całości oparty na publikacjach (naukowych i popularnonaukowych), tekstach źródłowych oraz własnych wnioskach.Okładka: Lizander dogląda burzenia Długich Murów, XIX-wieczna litografia, domena publicznaŹródła:Diodor Sycylijski, O Peryklesie i wojnie peloponeskiej, przeł. A. Skucińska, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2022.Ksenofont, Historia grecka, przeł. W. Klinger, Ossolineum, Wrocław 1968.Plutarch, Cztery Żywoty. Lizander,przeł. M. Brożek, Czytelnik, Warszawa 2003.Tukidydes, Wojna peloponeska, przeł. K. Kumaniecki, Czytelnik, Warszawa 1988.Opracowania:Hammond N., Dzieje Grecji, PIW, Warszawa 1977.Kulesza R., Wojna peloponeska, Wydawnictwo Attyka, Warszawa 2006.Lendon J.E., Soldiers and Ghosts, Yale University Press 2006.

Wesprzyj mnie na:⁠https://patronite.pl/mrocznewieki⁠⁠https://buycoffee.to/mrocznewieki⁠⁠https://suppi.pl/mrocznewiekiSparta i Ateny, ci dwaj zmęczeni zapaśnicy, po dekadzie niemal nieustannej wojny w końcu zrobili sobie przerwę. W 421 roku p.n.e. zabrzmiał gong wyznaczający koniec pierwszej rundy pojedynku. Układ zwany Pokojem Nikiasza, od imienia zasłużonego ateńskiego stratega, miał trwać pół wieku. Zawarte w nim ustalenia były wielce obiecujące. Przeciwnicy mieli zwrócić sobie wszystkie miasta zdobyte przemocą, z wyłączeniem tych, które skapitulowały dobrowolnie na mocy układów.Mroczne Wieki to podcast historyczny prowadzony przez Michała Kuźniara w całości oparty na publikacjach (naukowych i popularnonaukowych), tekstach źródłowych oraz własnych wnioskach.Okładka: Źródła:Diodor Sycylijski, O Peryklesie i wojnie peloponeskiej, przeł. A. Skucińska, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2022.Tukidydes, Wojna peloponeska, przeł. K. Kumaniecki, Czytelnik, Warszawa 1988.Opracowania:Beaton R., Grecy - historia globalna, PORT, Warszawa 2025.Hammond N., Dzieje Grecji, PIW, Warszawa 1977.Kulesza R., Wojna peloponeska, Wydawnictwo Attyka, Warszawa 2006.Lendon J.E., Soldiers and Ghosts, Yale University Press 2006.

Wesprzyj mnie na:https://patronite.pl/mrocznewiekihttps://buycoffee.to/mrocznewiekihttps://suppi.pl/mrocznewiekiWojna peloponeska prędko przerodziła się w konflikt gdzie obie strony niespecjalnie przejmowały się jakimikolwiek konwenansami. Starcie Aten i Sparty przeradzało się w wojnę totalną naznaczoną masowymi deportacjami, zniewalaniem całych populacji, eksterminacją wyjątkowo opornych obrońców a czasem nawet dyplomatów.Mroczne Wieki to podcast historyczny prowadzony przez Michała Kuźniara w całości oparty na publikacjach (naukowych i popularnonaukowych), tekstach źródłowych oraz własnych wnioskach.Okładka: Metropolitan Museum of Art Open Content ProgramŹródła:Diodor Sycylijski, O Peryklesie i wojnie peloponeskiej, przeł. A. Skucińska, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2022.Tukidydes, Wojna peloponeska, przeł. K. Kumaniecki, Czytelnik, Warszawa 1988.Opracowania:Beaton R., Grecy - historia globalna, PORT, Warszawa 2025.Hammond N., Dzieje Grecji, PIW, Warszawa 1977.Kulesza R., Wojna peloponeska, Wydawnictwo Attyka, Warszawa 2006.Lendon J.E., Soldiers and Ghosts, Yale University Press 2006.

[REKLAMA] Książkę "Grecy - historia globalna" znajdziesz tutaj: https://wydawnictwoport.pl/ksiazki/grecy/Wesprzyj mnie na:https://patronite.pl/mrocznewiekihttps://buycoffee.to/mrocznewiekihttps://suppi.pl/mrocznewiekiW 432 roku p.n.e. lokalna wojna szalała na Półwyspie Chalcydyckim gdzie ateńska ekspedycja ze zmiennym szczęściem zmagała się z wojskami Potidai wspomaganymi przez Macedończyków, Chalkidycyjczyków i ochotników z Koryntu. Konflikt szybko przybierał na sile i rozlewał się na sąsiednie krainy. Zmaganiom pod Potidają przyglądali się już nie tylko jej sąsiedzi, ale także mieszkańcy Peloponezu, Tesalii i Tracji. Oblężenie przyciągało także uwagę perskich satrapów z Azji Mniejszej, ciągle oceniających szanse na osłabienie Aten i ich symmachii stojącej tuż pod drzwiami ich satrapii. Coraz więcej obserwatorów zdawało sobie sprawę, że ta nieznośnie napięta sytuacja musi w końcu przerodzić się w znacznie większą wojnę, która być może obejmie całą Helladę. Ateńska ekspansja budziła coraz większy niepokój i oburzenie w Lacedemonie. Wielkimi krokami zbliżała się wojna jakiej helleński świat jeszcze nie widział. Wojna inna niż wszystkie do tej pory, jak pisał Tukidydes, wojnę która będzie największym z dotychczasowych nieszczęść jakie spotkały do tej pory Helladę. Przy wielkiej wojnie peloponeskiej nawet dawne zmagania z Persami miały być wspominane jako konflikt stosunkowo mało wyniszczający.Mroczne Wieki to podcast historyczny prowadzony przez Michała Kuźniara w całości oparty na publikacjach (naukowych i popularnonaukowych), tekstach źródłowych oraz własnych wnioskach.Okładka: Pomnik Leonidasa w Sparcie, fot. Michał Kuźniar.Źródła:Diodor Sycylijski, O Peryklesie i wojnie peloponeskiej, przeł. A. Skucińska, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2022.Tukidydes, Wojna peloponeska, przeł. K. Kumaniecki, Czytelnik, Warszawa 1988.Opracowania:Beaton R., Grecy - historia globalna, PORT, Warszawa 2025.Hammond N., Dzieje Grecji, PIW, Warszawa 1977.Kulesza R., Wojna peloponeska, Wydawnictwo Attyka, Warszawa 2006.

Wesprzyj mnie na:⁠https://patronite.pl/mrocznewieki⁠⁠https://buycoffee.to/mrocznewieki⁠⁠https://suppi.pl/mrocznewiekiRepublika Rzymska była organizmem drapieżnym, ekspansywnym i chaotycznym. Jej rozciągniętą na pięć stuleci egzystencję targały liczne konflikty tak wewnętrzne jak zewnętrzne. Wojny z Galami, Etruskami, Macedończykami czy Kartaginą jedynie na krótko jednoczyły we wspólnym celu Rzymian. Zaraz po pokonaniu kolejnego z długiej litanii przeciwników potomkowie Romulusa wracali do własnego piekiełka, gdzie mogli z pełnym zaangażowaniem oddać się bratobójczej walce z przeciwnikami politycznymi.Mroczne Wieki to podcast historyczny prowadzony przez Michała Kuźniara w całości oparty na publikacjach (naukowych i popularnonaukowych), tekstach źródłowych oraz własnych wnioskach.Okładka: Hermann Vogel, domena publiczna

Wesprzyj mnie na:⁠https://patronite.pl/mrocznewieki⁠⁠https://buycoffee.to/mrocznewieki⁠⁠https://suppi.pl/mrocznewiekiJak wyglądały ziemie w dorzeczu Wisły przed tysiącem lat? Czym zajmowali się zamieszkujący je ludzie? Jak wysocy byli, długo żyli i na jakie choroby cierpieli? Jak wyglądało ich najbliższe otoczenie? Jakie zwierzęta spotykali w gęstych puszczach otaczających ich osady i w sumie to czy te puszcze naprawdę były takie mroczne i gęste jak nam się dzisiaj wydaje? Wreszcie dlaczego będąc kobietą w czasach pierwszych Piastów najbardziej opłacało się zostać zakonnicą? Na te i wiele innych pytań postaram się odpowiedzieć w dzisiejszym epizodzie. Porzucimy przy tym dywagacje o wielkiej polityce i ludziach kształtujących losy tysięcy lub całych milionów w zaciszu swoich zamków i pałaców. Zamiast nich przyjrzymy się prostym ludziom kształtującym swoją codzienność w otoczeniu przyrody, jeszcze dzikiej i ciągle nieokiełznanej.Mroczne Wieki to podcast historyczny prowadzony przez Michała Kuźniara w całości oparty na publikacjach (naukowych i popularnonaukowych), tekstach źródłowych oraz własnych wnioskach.Okładka: ChatGPT 5Źródła:Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna, red. G. Labuda, Sorus, Poznań 1999.Opracowania:Buczek K., Ziemie polskie przed tysiącem lat, PAN, Kraków 1967.Buko A., Świt państwa polskiego, IAiEPAN, Warszawa 2021.Dyakowski B., O dawnych łowach i dawnej zwierzynie, M. Arcta, Warszawa 1925.Modzelewski K., Chłopi w monarchii wczesnopiastowskiej, Ossolineum, Wrocław 1987.Łowmiański H., Podstawy gospodarcze formowania się państw słowiańskich, PWN, Warszawa 1953.Artykuły:Izdebski A., Czerwiński S., Jankowiak M., Danielewski M., Fiołna S., Gromig R., Guzowski P., Haghipour N., Hajdas I., Kołaczek P., Lamentowicz M., Marcisz K., Niebieszczański J., Sankiewicz P., & Wagner, B. Unbalanced social–ecological acceleration led to state formation failure in early medieval Poland, Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 122 (18) e2409056122, https://doi.org/10.1073/pnas.2409056122 (2025).Kozłowski T., Obraz średniowiecznych populacji ludzkich z terenu Polski w świetle badań antropologii historycznej, w: Źródła historyczne wydobywane z ziemi, red. S. Suchodolski, Chromcon, Wrocław 2008Makowiecki D., Użytkowanie mięsa i konsumpcja mięsa w średniowieczu w świetle badań archeozoologicznych. Wybrane zagadnienia, w: Źródła historyczne… op. cit.Milecka, K. (2013). Wyniki analizy pyłkowej osadów organicznych z doliny Rawki. Acta Geographica Lodziensia, 101.Moździoch S., From a tribe to a State, w: The Past Societies 5. 500 AD - 1000 AD, red. P. Urbańczyk, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2016.Piątkowska-Małecka, J. (2024). Zwierzęta w życiu mieszkańców wczesnośredniowiecznego grodu na Zawodziu w Kaliszu w świetle dawnych i aktualnych wyników badań archeozoologicznych. Archeologia Polski, 68. https://doi.org/10.23858/APol68.2023.009

Subskrybuj archiwalne odcinki:https://creators.spotify.com/pod/show/michal-kuzniar/subscribeOstatnie miesiące życia Hadriana były stosunkowo ponurym epilogiem dla barwnego i aktywnego egzystencji jaką wcześniej prowadził następca Trajana. Wyniszczająca choroba serca razem z miażdżycą tętnic wieńcowych stopniowo niszczyła 61-letniego mężczyznę, który niegdyś wspinał się na Etnę, walczył w Dacji a na końskim grzbiecie przepłynął Dunaj. Umierający w cierpieniu cesarz był już jednak wyłącznie cieniem dawnego człowieka, który przez ponad dwie dekady wyznaczał kurs po którym płynął okręt Imperium Romanum. Mroczne Wieki to podcast historyczny prowadzony przez Michała Kuźniara w całości oparty na publikacjach (naukowych i popularnonaukowych), tekstach źródłowych oraz własnych wnioskach.Okładka: Metropolitan Museum of Art Open Content ProgramWesprzyj mnie na:https://patronite.pl/mrocznewiekihttps://buycoffee.to/mrocznewiekihttps://suppi.pl/mrocznewiekiŹródła:Aureliusz Marek, Rozmyślania, tłum. Marian Reiter, Hachette, Warszawa 2009.Dion Kasjusz, Roman History. Epitome of Book 70, Vol. VIII of the Loeb Classical Library edition, 1925.Historycy Cesarstwa Rzymskiego, Żywoty cesarzy od Hadriana do Numeriana, tłum. H. Szelest, Czytelnik 1966.Wiktor Sekstus Aureliusz, Księga o Cezarach, w: Brewiaria Dziejów Rzymskich, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010.Opracowania:Cary M., Scullard H.H., Dzieje Rzymu. Tom 2, PIW, Warszawa 1992.Krawczuk A., Poczet cesarzowych Rzymu, Iskry, Warszawa 2006.Krawczuk A., Poczet cesarzy rzymskich, Iskry, Warszawa 1986.McHugh J., The Reign of Emperor Antoninus Pius, AD 138-161, Pen & Sword Books 2022.McLaughlin R., The Roman Empire and the Indian Ocean, Pen & Sword Books 2021.

Sierpniowe noce w Antiochii przynosiły pewną ulgę od upałów mieszkańcom metropolii zdewastowanej niedawno przez potężne trzęsienie ziemi. Upragniony przez wszystkich chłód przenikał ich duszne sypialnie dając odrobinę wytchnienia podczas snu. Pewnej nocy, 117 roku, z tego daru korzystał także 41-letni Publiusz Eliusz Hadrian, namiestnik Syrii i legat starego cesarza Trajana, który właśnie co opuścił wschodnie prowincje udając się do Rzymu celem odbycia zasłużonego triumfu. Zdrowie 63-letniego Trajana ostatnimi czasy wyraźnie nie dopisywało, a jego otoczenie zdawało sobie sprawę, że koniec władcy jest już bliski. Nikt zapewne jednak nie spodziewał się jak bardzo bliski.Mroczne Wieki to podcast historyczny prowadzony przez Michała Kuźniara w całości oparty na publikacjach (naukowych i popularnonaukowych), tekstach źródłowych oraz własnych wnioskach.Okładka: akimov konstantin / Shutterstock.comSubskrybuj archiwalne odcinki:https://creators.spotify.com/pod/show/michal-kuzniar/subscribeWesprzyj mnie na:https://patronite.pl/mrocznewiekihttps://buycoffee.to/mrocznewiekihttps://suppi.pl/mrocznewiekiŹródła:Dion Kasjusz, Roman History. Epitome of Book 69, Vol. VIII of the Loeb Classical Library edition, 1925.Historycy Cesarstwa Rzymskiego, Żywoty cesarzy od Hadriana do Numeriana, tłum. H. Szelest, Czytelnik 1966.Opracowania:Birley A.R., Hadrian - cesarz niestrudzony, PIW, Warszawa 2002.Cary M., Scullard H.H., Dzieje Rzymu. Tom 2, PIW, Warszawa 1992.Krawczuk A., Poczet cesarzowych Rzymu, Iskry, Warszawa 2006.Krawczuk A., Poczet cesarzy rzymskich, Iskry, Warszawa 1986.McHugh John, The Reign of Emperor Antoninus Pius, AD 138-161, Pen & Sword Books 2022.Beletrystyka:Yourcenar M., Pamiętniki Hadriana, PIW, Warszawa 1988.

Decydujące zwycięstwo nad Tochtamyszem przyniosło Timurowi wielkie łupy i sławę, która wstrząsnęła ziemiami Stepu Pontyjskiego. Po opanowaniu dużej części dawnych ułusuów Czagataja i Hulagu w ręce emira z Samarkandy wpadła Złota Orda, ułus Dżocziego, który co prawda nie wszedł oficjalnie w skład imperium Timurydów ale uznawał zwierzchność kalekiego emira. Ludzie Timura spokojnie wracali na południe pokonując przełęcze kaukaskie objuczeni łupami z Saraju, Tany i Astrachania, za sobą zostawili zdruzgotaną Złotą Ordę, która pogrążała się w wojnach domowych. Subskrybuj archiwalne odcinki:https://creators.spotify.com/pod/show/michal-kuzniar/subscribeWesprzyj mnie na:https://patronite.pl/mrocznewiekihttps://buycoffee.to/mrocznewiekihttps://suppi.pl/mrocznewiekiMroczne Wieki to podcast historyczny prowadzony przez Michała Kuźniara w całości oparty na publikacjach (naukowych i popularnonaukowych), tekstach źródłowych oraz własnych wnioskach.Okładka: Stanisław Chlebowski "Bajazyd na dworze Tamerlana"Opracowania:Beckwith C., Imperia Jedwabnego Szlaku, PIW, 2020.Małowist M., Tamerlan i jego czasy, PIW, Warszawa 1991.Marozzi J., Tamerlan. Miecz Islamu, Zdobywca Świata, Amber, Warszawa 2006.Saunders J. J., The History of the Mongol Conquests, University of Pennsylvania Press 2001.