Kapitalisme maar dan anders, testosteronbommen en oosterlingen in het nauw

De podacst van de uitzending van dr Kelder en Co is verhuisd naar de feed van de Jortcast. Daar kunt u alle podcasts van Jort Kelder over wetenschap en politiek terugvinden en ook langere, verdiepende podcasts over o.a. Poetin, Elon Musk en de Amerikaanse verkiezingen.  We hopen dat u ons weet te vinden via de link van de Jortcast (https://plinkhq.com/i/1334620583?to=page).

VERHUISBERICHT:  deze podcast gaat vanaf begin 2024 naar de feed van De Jortcast, ook te beluisteren via alle verschillende podcastapps.  De ideale staat volgens een reactonair rechtsfilosoof Hoe is de staat van onze politiek in deze tijd van de formatie? Moeten de partijen aan hun verplichtingen voldoen en zo snel mogelijk gaan regeren? Of is het moreel ook juist zonder een akkoord te bereiken, afscheid van elkaar te nemen? Te gast is prof. dr. Andreas Kinneging, hoogleraar rechtsfilosofie in Leiden die onlangs een nieuw boek heeft geschreven getiteld Hercules op de Tweesprong waarin de tendens is dat de weg voorwaarts de weg terug is. Maar hoe ver moeten we dan terug en van wie kunnen we wat leren? Van de Grieken of van de Romantiek? En wat betekent de weg terug gaan? Meer directe democratie? Genoeg vragen aan deze hoogleraar die bekend staat om zijn uitgesproken conservatieve standpunten.    Zware sterren, zwarte gaten en nog zo wat Dat Nederland nog altijd academische zwaargewichten produceert, bewijst dr. Lieke van Son. Ze promoveerde afgelopen najaar aan bij het prestigieuze Center for Astrophysics aan Harvard University op onderzoek naar zware sterren aan de hand zwaartekrachtsgolven. Na een succesvol optreden als jonge doctor, komt ze deze zaterdag verder praten over alles waar men zich op dit moment in de astronomie mee bezighoudt. Hoe bevredigend is onderzoek doen in een academisch veld dat zich letterlijk uitstrekt over het heelal en alles daarbuiten? Heeft de commercialisering van de ruimtevaart wetenschappelijk nut, of is deze enkel gestoeld op prestige? En wat kunnen we leren van zware sterren en zwarte gaten? Deze jonge wetenschapper, die we helaas verloren zijn aan de Amerikanen, schuift nog een keer bij ons aan voordat ze het vliegtuig naar onze trans-Atlantische grote broer instapt. Covid out, schimmels in Waren we net van dat enge virus verlost, kloppen onheilspellende schimmels alweer op de deuren van onze ziekenhuizen. Volgens jonge doctor Auke de Jong zijn schimmels te lang als relatief ongevaarlijk beschouwd, waardoor dokters ze nu slecht herkennen. Met een groeiend aantal fysiek kwetsbare mensen − de traditionele target groep van schimmels − zorgt dat wereldwijd voor de nodige problemen. Gelukkig is daar De Jong, die in zijn promotieonderzoek de gevaren van recent ontstane schimmels aantoont en daarnaast ook handvatten biedt ter verbetering van zowel diagnostiek als behandeling. Wees dus op uw hoede, lieve mensen, en niet alleen voor iets onschuldigs als schurft, want indien u tot de kwetsbaren der aarde behoort, bent u uw leven dadelijk niet meer zeker.

VERHUISBERICHT:  deze podcast gaat vanaf 2024 naar de feed van De Jortcast, ook te beluisteren via alle verschillende podcastapps.  Deense degelijkheid, nepnieuws en de gevolgen van belastingontwijking Wat we van onze Deense broeders kunnen leren Prof. dr. Claes de Vreese was al eens bij ons te gast als specialist politieke, zo communicatie. Deze zaterdag schuift hij aan in het kader van de kroning van de Deense prins Frederik − De Vreese is namelijk een geboren en getogen Deen. Wat kunnen we leren van dit Scandinavische volkje, dat het in alles net even iets beter voor elkaar lijkt te hebben dan wijzelf? Economisch gaat het de noorderlingen al tijden voor de wind. Zo kent Denemarken ruimhartige collectieve voorzieningen en een arbeidsmarkt die wél optimaal lijkt te functioneren. Dat, gecombineerd met strenge migratiepolitiek, maakt het land alleen al de moeite van het uitdiepen waard. De Denen als lichtend voorbeeld, of kunnen ze ook nog wat van ons opsteken? Hoe nepnieuws de wereld in zijn greep houdt Het ging afgelopen week veel over X, voorheen Twitter, en de vraag in hoeverre dit medium intussen is verworden tot een bron van dood en verderf. Musk had bij de aankoop van het platform een dorpsplein waarop alles geroepen kan worden voor ogen. Dit heeft er de afgelopen tijd in geresulteerd dat steeds meer mensen de online spreekbuis de rug toekeren. Relevant in dit kader is de hoeveelheid nepnieuws die erop rond circuleert, en daar weet prof. dr. Damian Trilling dan weer alles van af. Hebben politici en wetenschappers reeds een antwoord op deze hardnekkige kwaal? Gezien de recente verkiezingsuitslag in ons eigen land, lijkt dit zeer de vraag. De economische consequenties van belastingontwijking Bijna dr. Jesse van der Geest heeft onderzoek gedaan naar belastingontwijking van grote bedrijven aan de Tilburg University. En wat blijkt, het is eigenlijk heel gezond om te proberen zo min mogelijk belasting te betalen. Van der Geest heeft de grote bedrijven onder de loep genomen, zowel nationaal als internationaal en zijn conclusie is: minder belasting vloeit eigenlijk altijd weer terug in het bedrijf zelf. Hij heeft ook nog wat tips voor de nieuwe beleidsmakers om het allemaal ‘niet leuker, maar wel makkelijker’ te maken voor de BV van Nederland.

VERHUISBERICHT:  deze podcast gaat vanaf 2024 naar de feed van De Jortcast, ook te beluisteren via alle verschillende podcastapps.  Gelukkig het nieuwe jaar in Geluk zit in een klein hoekje, zo luidt het oud-Hollandse gezegde. Prof. dr. Erik Scherder kwam er door zijn jarenlange levenservaring, plus het feit dat hij in dat leven ook nog eens uitvoerig onderzoek naar geluk deed, achter dat mensen eigenlijk niet zo gek veel hoeven te doen om tevreden te zijn. Leeft een gemiddelde Nederlander zijn leven zonder er al te veel bij na te denken, zal deze aan het eind van de rit voldaan zijn over wat hij of zij ervan heeft gemaakt. Al helpt in beweging blijven, zowel fysiek als geestelijk, natuurlijk altijd bij gelukkig oud worden − een boodschap die we van professor Scherder maar al te goed kennen. Een uniek fenomeen uit Romeins Egypte Dr Kelder en Co zendt deze zaterdag voor het eerst uit vanaf een nieuwe locatie: het befaamde Allard Pierson Museum aan het Rokin te Amsterdam. Dit museum richt zich specifiek op de oudheid, zoals onder meer blijkt uit de huidige tentoonstelling Oog in oog. Hierin wordt een unieke verzameling mummieportretten getoond, een fenomeen afkomstig uit de Romeins-Egyptische tijd. Prof. dr. Olaf Kaper is als hoogleraar egyptologie gespecialiseerd in deze periode, en was zijdelings betrokken bij de tentoonstelling. Wat maakt deze portretten zo bijzonder? Wie zijn erop afgebeeld? En wat vertellen de relieken ons over het leven van de mensen achter de schilderijtjes? Kaper vertelt het u. Hoe onaantrekkelijker de verkoopomgeving, hoe minder sigarettenrook Nederland is op weg naar een rookvrije generatie, en ook het beleid afkomstig uit Den Haag zet daar steeds nadrukkelijker op in. Verkooppunten worden gefaseerd minder en prijzen opgedreven. Jonge doctor Tessa van Deelen bracht in haar proefschrift de tabaksverkoopomgevingen van vier grote steden en enkele rurale gebieden in kaart. Daarnaast onderzocht ze welke effecten zo’n omgeving heeft op rookgedrag en de perceptie van adolescenten op roken. Een relevant onderzoek zo aan het begin van het nieuwe jaar, met supermarkten die stoppen met de verkoop van tabak en vapes die geen smaakjes meer mogen hebben.

Dr Kelder en Co blikt terug op 2023. Het jaar van het ik, kunnen we wel stellen: de verkiezingszege is deels te herleiden naar een overtuigende stem op onszelf, Nederlanders. Wat dat moge betekenen, weet psycholoog prof. dr. Roos Vonk, die een boek schreef over het ego en het eigen gelijk.  Een stem op onszelf is vaak ook een stem tégen de ander. Migratie was een belangrijk thema in 2023: een kabinet viel erover, een partijleider haalde er zijn verkiezingszege uit. Prof. Dr. Hein de Haas is migratie-onderzoeker en reflecteert op de voor hem meest veelzeggende gebeurtenissen.  Was het dan een goed jaar voor de vrije wetenschap? Docent cultuurgeschiedenis dr. Steije Hofhuis is niet onverdeeld enthousiast: hij constateert een ideologische eenzijdigheid op universiteiten, die échte diversiteit tegenwerkt. In gesprek over de opmerkelijke politieke ontwikkelingen, Extinction Rebellion, conflict en eigen volk eerst, maar uiteraard ook aandacht voor de mooie kanten van 2023.

In deze uitzending: het jaaroverzicht van een bijzondere en verwarrend 2023. Jawel, want er vielen meer bejaarden van hun fiets dan ooit, en hoewel bestaanszekerheid Den Haag domineerde bereikte de armoede een all time low en werd graaiflatie Woord van het Jaar - maar was die er wel, die graaiflatie? Daarover te gast is hoofdeconoom van het CBS dr. Peter Hein van Mulligen. Voorts wetenschappelijk advies hoe U het gezellig houdt rond het gourmetstel, met drs. Steven Pont. De jonge dr. Pieter van Rees onderzocht het nut van het hijsen van de vlag op de Amerikaanse scholen. Wat doen de patriottische Amerikanen anders of beter met hun burgerschapschapsonderwijs?

VERHUISBERICHT:  deze podcast gaat vanaf 2024 naar de feed van De Jortcast, ook te beluisteren via alle verschillende podcastapps.  Daar vindt u ook andere verdiepende podcast van dr Kelder, of alleen de uitzending zelf. ---------- De zoveelste heruitvinding van het kapitalisme Samen met voormalig premier Jan Peter Balkenende deed prof. dr. Govert Buijs een poging de wetten van het kapitalisme te herschrijven. Ditmaal gestoeld op christendemocratische waarden, waarbij markt, staat en gemeenschap in goede harmonie samengaan. Heeft deze visie bestaansrecht in een samenleving die de christendemocratie steeds meer de rug lijkt toe te keren? Buijs denkt van wel en dicht de Europese Unie daarbij een grote rol toe. Echter, laten veel politieke dynamieken op ons continent nu net de kant van minder Europese samenwerking op bewegen. Hoe het tij te keren? Buijs geeft u het antwoord. Testosteron, wat heb je er aan? Vroeger had je Arnold Schwarzenegger en nu heb je de torso’s van BN’ers die de voorkant van tijdschriften als Men’s Health sieren. En (bijna) alle mannen willen dit. Makkelijk te bereiken met af en toe een spuitje in je bil zetten, blijkt uit de posts die je op social media kunt bekijken. Maar hebben al die hormonen wel dat juiste effect van grote spieren en meer zelfvertrouwen? Want doen die hormonen en stel dat je er te veel spuit of smeert? Psycholoog dr. Peter Bos kan uitleggen wat dat goedkope wondermiddel echt doet. En of vrouwen er ook misschien baat bij zouden kunnen hebben.  Crisis op het platteland We schrijven de roerige jaren 30. Een Amerikaanse beurskrach die zijn weerga niet kent en mondiaal gigantische gevolgen heeft. Armoede alom, zo ook in de kleine Nederlandse grensgemeente Bergh in de Achterhoek. Hoe de lagere sociaaleconomische klassen hier met de tegenslagen van die tijd omgingen, onderzocht onze jonge doctor Paul van Dun. Zoals blijkt, vallen ook uit de geschiedenis van deze ogenschijnlijk nietige gemeente belangrijke lessen voor de toekomst te trekken. Zo konden we op basis van wat zich hier voltrok de opkomst van de BBB én de toeslagenaffaire eigenlijk al van mijlenver zien aankomen.

VERHUISBERICHT:  deze podcast gaat vanaf 2024 naar de feed van De Jortcast, ook te beluisteren via alle verschillende podcastapps.  Daar vindt u ook andere verdiepende podcast van dr Kelder, of alleen de uitzending zelf. --------- Liever bevriend of gevreesd? Doe je er als politiek leider beter aan je mondiale evenknieën te vriend te houden, of kunnen ze je beter vrezen? Dat laatste, aldus Machiavelli, al weet drs. René Cuperus van Instituut Clingendael dat ook vriendschappen doorslaggevend kunnen zijn in de internationale betrekkingen. Denk aan Reagan en Gorbatsjov – hun verstandhouding vormde de basis voor het einde van de Koude Oorlog. En dat is lang niet de enige intermenselijke relatie die zijn stempel op de naoorlogse geschiedenis heeft gedrukt. Ook onze eigen Mark Rutte moet het hebben van high fives en wangkussen. Wat verandert er in dit opzicht als Geert Wilders straks allicht met de scepter zwaait? De heropleving van Habermas’ gedachtegoed Hoe een filosofisch boek zoals ‘De Eendimensionale Mens’ van Marcuse opeens weer op een bestsellerlijst belandt en dat terwijl de stroming waartoe deze denker behoort twintig jaar geleden nog als achterhaald gold. Maar het antikapitalisme, het pro-communisme en de extreme gelijkheidsgedachte is niet alleen in onze samenleving, maar ook aan de politieke flanken weer bezig met een opmars. Wat is de oorsprong van deze filosofen uit de Frankfurter Schule en waarom verzetten zij zich tegen de populaire cultuur als de film en de popmuziek? Hoe kan het dat ze als oude, witte mannen toch een grote aanhang onder jongeren hadden en hebben? Dr. Thijs Lijster bestudeert de Frankfurter Schule aan de Rijksuniversiteit Groningen, schreef er een boek over en legt uit.  How hard can it be?  Prostaatkanker is in Nederland de meest voorkomende soort kanker bij mannen. De helft van de heren die ervoor worden bestraald krijgen erectieproblemen. Niet leuk in de slaapkamer – niet voor mannen zelf, noch voor vrouwen, zou je denken. Voor zijn promotie-onderzoek sprak jonge doctor Freek Teunissen patiënten over de impact van (het verlies van) de erectiele functie op hun kwaliteit van leven. Hoewel de erectie door deze en gene soms wat overgewaardeerd wordt, promoveerde dr. Teunissen tóch op een behandeling die uiteindelijk voor minder erectieproblemen moet zorgen.

VERHUISBERICHT:  deze podcast gaat vanaf 2024 naar de feed van De Jortcast, ook te beluisteren via alle verschillende podcastapps.  Daar vindt u ook andere verdiepende podcast van dr Kelder, of alleen de uitzending zelf.  ------------ Wat schieten we op met opnieuw een klimaattop? Dit weekend wordt alweer de 28e klimaattop gehouden. Dubai vervult deze keer de rol van gastland − een gegeven dat op zichzelf al voor de nodige gefronste wenkbrauwen zorgt. Wat leveren dit soort bijeenkomsten effectief op? Tijdens de coronacrisis pleitten meerdere milieuwetenschappers er nog voor om klimaattoppen voortaan grotendeels online te organiseren. Iets met practice wat you preach. Toch vliegt de klimaatelite sinds alles weer kan en mag en masse de wereld over om opnieuw megalomane conferenties bij te wonen. Heeft dit zin? En zo niet, waar wordt op politiek gebied dan wel klimaatwinst geboekt? Dr. Marloes Beers van de Universiteit Utrecht vertelt het u. Driewerf hoera voor ChatGPT! Groot feest in de wereld van de computerwetenschap deze week. ChatGPT bestaat namelijk één jaar! Ook dr. Judith van Stegeren ziet de komst van de publiekelijk toegankelijke chatbot als een ware game changer. Los van enkele kanttekeningen − illegaal datagebruik, biases en nog zo wat − is ze vooral erg blij met de gigantische vooruitgang die haar vakgebied door de komst van ChatGPT heeft geboekt. Toch blijven er nog vele vragen onbeantwoord. Hebben dit soort modellen bijvoorbeeld invloed op het gemoed, de manier waarop mensen met elkaar interacteren of taalkundige en cognitieve ontwikkeling? En ben je gek als je er in je werkende bestaan geen gebruik van maakt, of is het misschien wel verstandig om niet gelijk toe te happen? Transgenderisme en de ethiek daaromtrent Jonge doctor Lieke Vrouenraets deed in haar proefschrift onderzoek naar ethische dilemma’s die bestaan bij de wens om van geslacht te veranderen. Zijn jongeren wel in staat om zo’n grote beslissing te nemen om hormonen te slikken om zo de eerste stappen te zetten hun geslacht te veranderen? Transgenders houden de maatschappij bovengemiddeld veel bezig en wat betekent al die aandacht voor het debat? Wat zijn de grootste dilemma’s? Kortom een onderwerp dat voor veel discussie zorgt, waarbij Vrouenraets bepleit dat niets doen ook een keuze is. Wat ze daar precies mee bedoelt, hoort u zaterdag.

Nederland wordt met de verkiezing rechtser Nederland wordt weer voor de Nederlanders, blijkt uit de verkiezingsuitslag van afgelopen week. Maar wat is dat voor een land dat men met de PVV voor ogen heeft en wat wil die kiezer eigenlijk? Filosoof en ethicus dr. Jelle van Baardewijk kijkt naar de politieke cultuur van Nederland nu en hoe ons land mogelijk zal worden ingericht met deze verkiezingsuitslag. Meer Nederlands op de universiteiten en zwarte piet weer terug?  IJsbaden en winterzwemmen: feit of fabel? Is het nou wel of niet verstandig om koud te douchen? En moet je altijd een dikke jas aan of juist je lichaam laten werken? En wat is de invloed op onze gesteldheid als we de verwarming een graadje lager zetten? Is dat gezond of zijn we juist daarom allemaal de laatste tijd wat snotterig? En is de Wim Hof methode nou wel of niet oké? We bespreken de invloed van lichaamstemperatuur op onze gezondheid met prof. dr. Hein Daanen. Suriname en democratie: contradictio in terminis? Onze eigen verkiezingen zijn net achter de rug, dus laten we stoppen met navelstaren en ons afvragen; hoe gaat het met de andere democratieën? Bijvoorbeeld die in Suriname? Onze jonge dr. Bharti Girjasing heeft een groot onderzoek gedaan naar de ervaringen met democratie bij de Surinamers. Waarom stemde men wel massaal op Bouterse en hoe hou je de politiek scherp in een land met weinig inwoners?