قسمت سیزدهم: عکاسی و بدن انسان (بخش دوم)

توی این قسمت می‌خوایم درباره‌ی یکی از مفاهیم پراستفاده در دهه‌های اخیر یعنی آرشیو یا بایگانی به اختصار صحبت کنیم. برای درک بهتر این مفهوم از آثار آگوست ساندر کمک می‌گیرم که اتفاقا به عنوان رویکردی آرشیوی به عکاسی ازش نام برده می‌شه.

توی قسمت قبل، مباحثی رو درباره‌ی فصل ششم کتاب عکاسی درآمدی انتقادی، با عنوان پشت و روی دیوارهای سفید، پیرامون عکاسی هنری  مطرح کردیم. توی این قسمت که بخش دوم همین موضوعه، سعی می‌کنیم به اتفاقات پیرامون عکاسی هنری توی نیمه‌ی دوم قرن بیستم بپردازیم و مباحثی رو هم پیرامون اتفاقات اون دوره و تأثیرگذاری نهادهای هنری روی فضای عکاسی هنری بررسی کنیم.

توی چهار قسمت قبل، مباحثی رو درباره‌ی فصل چهارم کتاب عکاسی درآمدی انتقادی با عنوان عکاسی و بدن انسان مطرح کردیم. اگر بخوایم با ترتیب فصل‌های این کتاب پیش‌بریم، باید درباره‌ی عکاسی و فرهنگ کالایی صحبت کنیم که بیشتر بر اساس مفهوم جامعه‌ی نمایش گی دوبور گردهم اومده. اما، با توجه به روند پادکست و البته عدم تسلط من روی این موضوع، من ترجیح می‌دم فعلا این فصل رو کنار بذارم و روی فصل ششم کتاب، با عنوان پشت و روی دیوارهای سفید، نوشته‌ی لیز ولز و پیرامون عکاسی هنری  متمرکز بشم.

توی این قسمت که ضمیمه‌ی دوم موضوع عکاسی و بدن انسان رو به خودش اختصاص داده، قراره درباره‌ی مفهوم گفتمان صحبت کنیم. گفتمان، مفهومی پیچیده‌ست که فوکو توی کتاب دیرینه‌شناسی دانش درباره‌ش صحبت می‌کنه. هرچند این مفهوم رو توی کتاب‌هایی که به عنوان مدخل مباحث فوکو ارائه شده هم می‌شه پیدا کرد، اما شاید کتاب گفتمان، نوشته‌ی سارا میلز بهترین و سرراست‌ترین منبع برای مطالعه‌ی این مفهوم باشه.

توی این قسمت که ضمیمه‌ی اول موضوع عکاسی و بدن انسان رو به خودش اختصاص داده، قراره درباره‌ی مفهومی که به طور ضمنی توی خیلی از متون انتقادی پیرامون عکاسی حضور داره یعنی مفهوم سراسربینی صحبت کنیم. سراسربینی مفهومیه که به شکل مشخصی از سازوکار نظارت اشاره داره و میشل فوکو توی فصل سوم کتاب مراقبت و تنبیه به اون پرداخته.

توی این قسمت که بخش دوم موضوع عکاسی و بدن انسان رو به خودش اختصاص داده، قراره باز هم درباره‌ي مقاله‌ی مربوط به عکاسی و بدن انسان، نوشته‌ی میشل هِنینگ صحبت کنیم. همون‌طور که گفتیم، این مبحث فصل چهارم کتاب عکاسی درآمدی انتقادی رو به خودش اختصاص داده و مثل بقیه‌ی فصل‌ها بیشتر تلاش کرده تا صرفا روی‌کردهای مختلف مرتبط با عکاسی و بدن انسان رو سرفصل‌وار توضیح بده.

همون‌طور که توی قسمت قبل گفتم، توی چند قسمت پیش رو قراره درباره‌ی موضوعات مطرح شده توی کتاب عکاسی:درآمدی انتقادی صحبت کنم.  موضوع این قسمت بررسی مقاله‌ای از پاتریشیا هالند درباره‌ی عکاسی شخصیه که فصل سوم کتاب عکاسی درآمدی انتقادی رو به خودش اختصاص داده. این فصل هم مثل باقی کتاب، روی‌کردی درآمدی به موضوع داره و خیلی خلاصه روند شکل‌گیری عکاسی خانوادگی و عکاسی شخصی رو از ابتدا تا قرن بیست‌ویکم بررسی می‌کنه و به نکاتی اشاره می‌کنه که می‌تونه برای پژوهش‌گرهای این حوزه مفید باشه. 

نُه قسمت اول پادکست بازدید، روی مباحثی متمرکز بود که می‌شه گفت، همه‌شون قصد داشتن تا برخی از موضوعات مطرح شده توی کتاب در باب فلسفه‌ی عکاسی، نوشته‌ی ویلم فلوسر رو شرح بدن؛ مباحثی که البته چندان هم ساده نبودن. برای همین فکر کردم تا برای ادامه، برم سروقت یک کتاب ساده‌تر اما هم‌چنان خیلی مهم به نام عکاسی:درآمدی انتقادی. این کتاب که در واقع یک مجموعه‌ مقاله‌ست که به سردبیری لیز ولز گردهم اومده، توسط گروه مترجمان به ویراستاری محمد نبوی توسط نشر مینوی خرد به چاپ رسیده. فصل اول کتاب با عنوان اندیشیدن در باب عکاسی، به معرفی نوشته‌های مهم پیرامون عکاسی می‌پردازه که شامل چهار بخش زیبایی‌شناسی و فن‌آوری، مباحث جدید، تاریخ‌های عکاسی و عکاسی و تاریخ اجتماعی می‌شه. همون‌طور که از عنوان این ‌بخش‌ها مشخصه، فصل اول این کتاب بیشتر شبیه دایرة المعارف اندیشیدن‌های مختلف درباره‌ی عکاسی داره و این موضوعات مهم رو تحت عناوین مختلفی به صورت خیلی کوتاه معرفی می‌کنه. مباحث این فصل اون‌قدر متنوع و پراکنده‌ست که من ترجیح دادم از صحبت‌کردن درباره‌ی اون صرف نظر کنم. برای همین، اولین قسمت از توضیح و بررسی این کتاب، به فصل دوم با عنوان ناظر و نظارت شده: عکاسی این‌جا و آن‌جا، نوشته‌ی دریک پرایس مربوط می‌شه که بیشتر درباره‌ی عکاسی مستند و خبری صحبت می‌کنه.

موضوع این قسمت در ادامه‌ی بحث انقلاب دیجیتاله. توی این قسمت، سعی می‌کنیم ببینیم که برنامه چه تحولاتی رو پشت‌سر گذاشته و به واسطه‌ی آپاراتوس‌های جدید وارد چه حوزه‌هایی شده.

موضوع این قسمت مسئله‌ی بحث برانگیز انقلاب دیجیتاله. به دلیل وجود مباحث متناقض پیرامون این مسئله من عنوان این قسمت رو «انقلاب دیجیتال؟» انتخاب کردم. در واقع، مسئله اینه که مناسبات عکاسی بعد از ورود به دوره‌ي دیجیتال چطور دست‌خوش تغییر شده و کدوم حوزه‌ها بیشتر متحول شدن. طبیعیه که، برای بررسی این مناسبات از مفاهیمی کمک می‌گیریم که تا به حال باهاشون آشنا شدیم.