950. Opozycja "pana" i "chłopa" wiecznie żywa (przed i po PRL-u) / Prof. Zygmunt Ziątek
Seminarium IRWiR PAN, 2 marca 2019 [2h06min] https://wszechnica.org.pl/wyklad/opozycja-pana-i-chlopa-wiecznie-zywa-przed-i-po-prl-u/ Literaturoznawca prof. Zygmunt Ziątek analizuje, jak współczesna dyskusja o pańszczyźnie zmieniła społeczne wyobrażenie o wiejskiej tożsamości. Prelegent odwołuje się po prac prof. Jana Sowy „Fantonomowe ciało króla” i prof. Andrzeja Ledera „Prześniona rewolucja?”, ale także do produktów popkultury takich jak twórczość punkowego zespołu R.U.T.A., który wskrzesił pieśni chłopskiego buntu w nowej formie. Szersze omówienie znajduje również omówienie działalności Stowarzyszenia „Folkowisko” i filmu „Niepamięć” z 2015 roku. Prof. Ziątek mówi również, w jaki sposób temat wiejskiej tożsamości znalazł odzwierciedlenie w literaturze faktu i prozie. Jak punkt odniesienia dla współczesnej debaty o pańszczyźnie prelegent przywołuje dyskusję o kulturze chłopskie i kulturze szlacheckiej, jako odbyła się w Polsce tuż po drugiej wojnie światowej. Odczyt odbył się podczas seminarium zorganizowanego przez Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN. Historia w ogólności stała się dziś chyba najważniejszym obszarem bojów o odzyskanie chłopskiej klasowości i podmiotowości – mówi literaturoznawca prof. Zygmunt Ziątek w odczycie, podczas którego analizuje, jak kształtuje się współczesna dyskusja o pańszczyźnie. Prelekcja odbyła się podczas seminarium w Instytucie Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN. „Okres tuż powojenny, w przybliżeniu 45-47, był czasem przyspieszonego zamykania wszystkich wątków refleksji politycznej, społecznej i kulturowej związanej z XX-wieczną emancypacją społeczną wsi i oczekiwaniem demokratycznej, a więc antypańskiej przebudowy Polski mającej się dokonać w rezultacie tego procesu. W czasie gruntownego przeobrażenia ustroju i struktury społecznej, przeprowadzanego jak wiadomo nie tylko własnymi rękami, zabrakło przede wszystkim miejsca dla najbardziej zainteresowanych, kształcących się przynajmniej od „Dwóch dusz” Jakuba Bojko, to jest 1904 rok, w sztuce walki z dusza pańszczyźnianą chłopa i dziedzictwem szlachetczyzny, uniemożliwiającym wsi, zdaniem chłopskich działaczy, samodzielne kształtowanie swojego udziału w życiu publicznym i w kulturze. Zabrakło go też dla myśli autentycznie lewicowej, rewolucyjnie zorientowanej, stojącej między innymi za tak radykalnymi literackimi rewizjami historycznymi, jak „Kordian i Cham” Leona Kruczkowskiego czy „Słowo o Jakóbie Szeli” Brunona Jasieńskiego. Nurt antyszlachecki w dyskursie o wsi Prawem polskiego paradoksu w powojennej debacie najwyraźniej zaznaczył się antyszlachecki nurt wspierania chłopskich aspiracji przez społecznikowsko nastawioną polską inteligencję, sięgający początkami „Głosu” Jana Ludwika Popławskiego z końca XIX wieku, a ożywiony teraz przez sojuszników Ruchu Młodzieży Wiejskiej lat 30. i świadków jej wysiłku obronnego czasu wojny. Wyróżnikiem stanowiska tego nurtu wobec wsi była gotowość całkowitego odrzucenia szlacheckiego dziedzictwa kultury polskiej i wiara w możliwość zastąpienia go kulturą chłopską z jej społecznymi i duchowymi wartościami, rozmaicie eksplikowanymi i uzasadnianymi. Ta gotowość zastąpienia szlachcica przez chłopa pojawiała się w momentach natężonego wchodzenia wsi w naród, w czasie ożywienia popańszczyźnianego czy w początkach niepodległości i pojawiła tuż po drugiej wojnie, kiedy to wejście miało być powszechne i ostateczne. Znalazła wyraz zwłaszcza w dwóch przedsięwzięciach, które wspólnie wznieciły ożywioną dyskusję o chłopach i panach: w książeczce Józefa Chałasińskiego „Społeczna genealogia inteligencji polskiej” i w postaci tygodnika „Wieś” stworzonego przez władze Polski lubelskiej już październiku 44. roku. Znajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/ https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/ https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #pan #chłop #wieś #polskawieś #irwir #chłopi #pańszczyzna #kultura #społeczeństwo
Weitere Episoden von „Wszechnica.org.pl - Historia“
Verpasse keine Episode von “Wszechnica.org.pl - Historia” und abonniere ihn in der kostenlosen GetPodcast App.
