6. Eén grens: de val van de Berlijnse Muur

Prof. Hendrik Vos en Sven Speybrouck hebben er een helse tocht door Europa op zitten, een soort ‘Easy Rider’ van Europa, waarin ze als Bonnie & Clyde de geschiedenis achterna reisden. Terug in Brussel praten ze met columniste en Europa-kenner Caroline De Gruyter. Hoe ziet zij Europa evolueren? Ze ziet het als “stumbling forward”: er is geen weg terug, de enige weg is vooruit, ook al gaat het soms moeizaam. Zoals een goed huwelijk, dus. Maar ... hoe zit dat nu met die cheetah?

Eens in de zoveel tijd is er een Euro-exodus naar Straatsburg. Sven Speybrouck en prof. Hendrik Vos gaan mee met Cindy Franssen naar het Europees Parlement. Daarna steken ze de grens over naar het Verenigd Koninkrijk, want Europa heeft er een grens bij sinds de Brexit. In 2016 stemden de Britten ‘Leave’. Weg uit de Unie. Daarmee kwam na 47 jaar een einde aan het lidmaatschap van het VK van de EU. Het was de eerste keer in de geschiedenis van de EU dat een lidstaat terugtrad uit de Unie.

"Ik had nooit gedacht voorzitter van de Europese Unie te worden, maar ik wilde wel altijd iets doen met Europa.", zegt ex-commissievoorzitter José Manuel Barroso in deze aflevering. "Toen ik 18 jaar was, was Portugal geen democratie maar een dictatuur. Voor mij stond de Europese Unie gelijk aan democratie. Dat was ook de reden waarom Portugal toetrad tot de Unie. Om politieke redenen, niet voor het geld." Prof. Hendrik Vos en Sven Speybrouck spelen taxi voor de ex-commissievoorzitter.

9 november 1989. De Berlijnse Muur valt. Een uitzinnige massa Oost-Duitse feestvierders beklimt de Muur en steekt de grens met West-Berlijn over. De vluchtelingen worden met open armen ontvangen, onder groot gejuich. Het contrast kan niet groter zijn met de duizenden vluchtelingen die nu de grenzen van Europa proberen binnen te geraken. Prof. Hendrik Vos en Sven Speybrouck zijn in Duinkerke, waar honderden vluchtelingen samentroepen en de UK proberen te bereiken. Hun eldorado.

Elma Cavcic ontvluchtte de Joegoslavische burgeroorlog in de jaren '90. Arrivée Amsterdam. Nieuw land, nieuwe stad, nieuw leven. De grootouders bleven achter in Bosnië. Haar grootvader werd uiteindelijk opgepakt, gedeporteerd en vermoord door Servische militairen, tijdens wat later de 'genocide van Srebrenica' zou worden genoemd. Nu gaat ze terug, naar de begraafplaats van haar opa. Voor het allereerst. Hoe kon de EU zoiets laten gebeuren? In de eigen achtertuin!

De euro is uitgevonden door een Belg; Mark Eyskens herinnert zich de geur van Margaret Thatcher; In Nederland staan échte fake Euro-bruggen; En hoe hebben de gewone Grieken de eurocrisis overleefd? Let op: in deze aflevering zit een passage over zelfdoding. Als je met vragen zit over zelfdoding kan je terecht op de Zelfmoordlijn, op het gratis nummer 1813, of op zelfmoordlijn1813.be. Nood aan een gesprek? Dan kan je 24/7 terecht bij Tele-Onthaal op het nummer 106.

Schengen! Een gehucht groot, pal op de grens met Dui-Fr-Lux, waarvoor het woord ‘drielandenpunt’ in de wereld is geroepen. Je kan er tanken in 2 tankstations en EU-eendjes scoren in de lokale souvenirshop. Maar het is hier, op een boot in de Moezel, dat een van de meest spectaculaire realisaties van de EU is ondertekend: het akkoord dat vrij verkeer van mensen en goederen regelt binnen Europa. Het Verdrag van Schengen zette iets revolutionairs in gang. En niemand had het door.

Van homerische politieke discussies over bananenimport, tot een officiële trein die op een Zwitsers zijspoor werd gezet; van duizenden officiële stencils die op een Italiaans stort werden gedumpt, tot stakende Italiaanse studenten; van een verdrag vol blanco vellen tot een van de meest historische verdragen van onze recente geschiedenis. Of hoe de realiteit soms de fictie overtreft! Prof. Hendrik Vos en Sven Speybrouck reizen van Hertoginnedal naar Rome, het Verdrag van Rome achterna.

Op Ventonene zat Altiero Spinelli gevangen. Hij sprak er voor het eerst over een 'verenigd' Europa. Hij schreef zijn ideeën neer op sigarettenblaadjes en liet die dan wegsmokkelen. Robert Schuman zag wel iets in dat revolutionaire idee van een eengemaakt Europa. Met een list kon hij het Franse parlement overtuigen om het een kans te geven. Het Vaticaan wil Schuman nu heilig verklaren. Hoezo? En waarom dan wel? Reis mee met Prof. Hendrik Vos en Sven Speybrouck naar de roots van de EU.

Wie kent Robert Schuman nog, de 'vader van Europa'? Waarom wil het Vaticaan hem zalig verklaren? En welke verhalen liggen te rapen in de Europese geschiedenis? Prof. Hendrik Vos en Sven Speybrouck reizen dwars door Europa en vallen van de ene verbazing in de andere. Volg hun roadtrip langs anekdotiek en tragiek en laat je verrassen door de wonderlijke verhalen; lang vergeten door mens en geschiedenis.