1074. Magia liczb w życiu i twórczości Bolesława Prusa / dr Agata Grabowska-Kuniczuk

Rozmowa Piotra Szczepańskiego z Jerzym Markiem Nowakowskim w ramach cyklu #rozmowywszechnicy [15 października 2025 r.]Jak kluczowa jest wojna o umysły – wojna informacyjna – doskonale ilustruje nam zmiana opinii Polaków wobec Ukraińców i Ukrainy. Wbrew faktom i polskiej racji stanu, nastąpił zwrot w postawach Polaków przeciwko ukraińskim uchodźcom. Mimo że Polska ogromnie zyskała, a nawet się wzbogaciła dzięki ich przybyciu, kampania dezinformacyjna – zainicjowana przez rosyjskie służby i wzmocniona przez dużą część polskich środowisk politycznych – osiągnęła cel Rosji. Dziś Ukraińcy "mają wracać" do swojego kraju, a kontakty polityczne z Ukrainą ograniczono do minimum. Co więcej, ponad 50% komentarzy dotyczących incydentów z dronami, które ewidentnie zostały wysłane przez Rosję, obarczyło winą Ukrainę. Rosja zdecydowanie wygrywa tę wojnę dezinformacyjną.Podobny przypadek z innego końca świata opisała niedawno agencja Reuters. Olbrzymia akcja propagandowa przeprowadzona za pomocą platformy TikTok spowodowała zmianę nastawienia młodych Wietnamczyków wobec Chin – z negatywnego na pozytywne. Starsi Wietnamczycy, mniej sprawni w używaniu nowych technologii, pozostali natomiast sceptyczni wobec swojego wielkiego sąsiada.Wojna o umysły nie dotyczy wyłącznie krajów "frontowych". Opinia publiczna musi być brana pod uwagę przez wszystkich rządzących. Dbają o nią zarówno Xi Jinping, jak i władze Iranu. To, czy i w jaki sposób Stany Zjednoczone lub Niemcy zastosują Artykuł 5 Traktatu NATO, zależy również od tego, jak Polskę postrzegają John Smith w Arizonie czy Klaus Schmidt w Bawarii. Rosyjskie służby doskonale zdają sobie z tego sprawę, intensywnie "pracując" nad umysłami obywateli całego świata, a w szczególności Zachodu.Telefon w każdej kieszeni, telewizor w każdym domu to broń i wszyscy jesteśmy żołnierzami zaangażowanymi w wojnę. Czy zawsze po naszej stronie? Jeśli chcesz wspierać Wszechnicę w dalszym tworzeniu treści, organizowaniu kolejnych #rozmówWszechnicy, możesz:1. Zostać Patronem Wszechnicy FWW w serwisie https://patronite.pl/wszechnicafwwPrzez portal Patronite możesz wesprzeć tworzenie cyklu #rozmowyWszechnicy nie tylko dobrym słowem, ale i finansowo. Będąc Patronką/Patronem wpłacasz regularne, comiesięczne kwoty na konto Wszechnicy, a my dzięki Twojemu wsparciu możemy dalej rozwijać naszą działalność. W ramach podziękowania mamy dla Was drobne nagrody.2. Możesz wspierać nas, robiąc zakupy za pomocą serwisu Fanimani.pl - https://tiny.pl/wkwpkJeżeli robisz zakupy w internecie, możesz nas bezpłatnie wspierać. Z każdego Twojego zakupu średnio 2,5% jego wartości trafi do Wszechnicy, jeśli zaczniesz korzystać z serwisu FaniMani.pl Ty nic nie dopłacasz!3. Możesz przekazać nam darowiznę na cele statutowe tradycyjnym przelewemDarowizny dla Fundacji Wspomagania Wsi można przekazywać na konto nr:33 1600 1462 1808 7033 4000 0001Fundacja Wspomagania WsiZnajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historiahttps://anchor.fm/wszechnica-fww-naukahttps://wszechnica.org.pl/

Wykład dr Agaty Grabowskiej-Kuniczuk w ramach Festiwalu Nauki w Warszawie [27 września 2025 r.]Liczby w życiu i twórczości Prusa odgrywają ważną rolę. O ich wadze i znaczeniu świadczą jego powieści czy kroniki, a przede wszystkim dotąd niepublikowane notatki twórcze doświadczonego pisarza. Aleksander Głowacki, znany później jako Bolesław Prus, po ukończeniu szkoły średniej (gimnazjum) w Lublinie w 1866 r., rozpoczął studia w Szkole Głównej Warszawskiej na Wydziale Matematyczno-Fizycznym, ale z różnych przyczyn ich nie ukończył. Umiłowanie matematyki-królowej nauk pozostało mu jednak do końca życia. Po latach jako członek powstałego w 1907 r. warszawskiego Towarzystwa Biblioteki Publicznej (obecnie Biblioteka Miejska m. st. Warszawy) przychodził do czytelni i czas, który tam spędzał, poświęcał właśnie studiom nad matematyką.Pracując nad stylem swoich wypowiedzi, pisarz często sięgał po obliczenia matematyczne. Wykonywane przez Prusa działania i zestawienia liczbowe często spotykać można w notatkach, są przytaczane również w jego kronikach czy powieściach. W swych notesach (tych o kompozycji i tych schyłkowych, o rozmaitej treści) np. wielokrotnie podliczał wierszówkę (najczęściej za przekazane do druku kroniki), sumował bieżące wydatki i wysokość zadłużenia z wyszczególnieniem, komu i ile był winien, wreszcie, jakie kwoty przeznaczał na pomoc innym lub próbował pozyskać na szczytny cel (np. zbiórka funduszy na budowę filharmonii w Warszawie w 1901 r.). Skrupulatnie też liczył i dozował krople bromu, waleriany i centigramy jodu (dawki leków odnotowane w notesie z 1901 r.), które zażywał na swoje różne dolegliwości.Wiele danych liczbowych można znaleźć także na kartach jego powieści. Przykładem wykorzystania arytmetyki w twórczości Prusa jest choćby jeden z jego najsławniejszych z utworów – Lalka. Z jej kart dowiadujmy się np. ile lat ma Ignacy Rzecki i kto jest starszy: on czy Stanisław Wokulski? Ile lukrecji można było kupić za grosz w Sklepie Mincla? Ile kosztują kalosze „z literkami” (monogramem) w sklepie Wokulskiego, a ile mogły kosztować gdzie indziej? Za jaką sumę została sprzedana klacz barona Krzeszowskiego? Ile Wokulski wyłożył na wykupienie serwisu posagowego panny Izabeli Łęckiej? Wreszcie: ile wniósł do zakładanej spółki handlowej? Spotykamy tam również informacje na temat ówczesnych miar i wag, a także daty ważnych wydarzeń historycznych, na tle których toczą się losy bohaterów.Liczby były dla pisarza odrębnym gatunkiem wypowiedzi, który ma „siły i własności ilościowe”, jak zapisał w jednym ze swych ostatnich notesów o kompozycji.dr Agata Grabowska-Kuniczuk – filolog, dr nauk humanistycznych, adiunkt w Instytucie Badań Literackich PAN. Historyk literatury i edytorka tekstów XVIII i XIX wieku, współpracowała m.in. przy edycji krytycznej pism Bolesława Prusa oraz „Dzieł zebranych” i „Listów zebranych” Elizy Orzeszkowej. Autorka opracowań krytycznych i artykułów poświęconych literaturze drugiej połowy XIX wieku. Jej zainteresowania obejmują twórczość Prusa, biografistykę, literaturę okolicznościową i użytkową oraz edytorstwo naukowe. Od 2017 r. jest zastępcą redaktora naczelnego rocznika „Napis”.Jeśli chcesz wspierać Wszechnicę w dalszym tworzeniu treści, organizowaniu kolejnych #rozmówWszechnicy, możesz:1. Zostać Patronem Wszechnicy FWW w serwisie https://patronite.pl/wszechnicafww2. Możesz wspierać nas, robiąc zakupy za pomocą serwisu Fanimani.pl - https://tiny.pl/wkwpk3. Możesz przekazać nam darowiznę na cele statutowe tradycyjnym przelewemDarowizny dla Fundacji Wspomagania Wsi można przekazywać na konto nr:33 1600 1462 1808 7033 4000 0001Fundacja Wspomagania WsiZnajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historiahttps://anchor.fm/wszechnica-fww-naukahttps://wszechnica.org.pl/#filologia #polonistyka #literatura #bolesławprus #prus #festiwalnauki #aleksandergłowacki #iczby #powieść #kronika

Rozmowa Piotra Szczepańskiego i Jerzego Marka Nowakowskiego w ramach cyklu #rozmowywszechnicy [8 października 2025 r.]Niemcy, a właściwie Królestwo Prus, zaczęły odgrywać istotną rolę w polityce europejskiej w XVIII wieku, umacniając swoją pozycję m.in. dzięki udziałowi w rozbiorach Polski. Były jednym z głównych architektów ładu europejskiego ustanowionego po Kongresie Wiedeńskim w 1815 roku.W procesie zjednoczenia Niemiec Prusy dwukrotnie udowodniły swoją militarną potęgę. Najpierw pokonały Austrię (w wojnie prusko-austriackiej w 1866 r.), zyskując dominację w Związku Północnoniemieckim. Następnie, po zwycięstwie w wojnie duńskiej, przyłączyły Szlezwik i Holsztyn.Wzrost potęgi Prus i ich polityczna ekspansja skłoniły II Cesarstwo Francji do wypowiedzenia wojny w 1870 roku (wojna francusko-pruska), którą Francja sromotnie przegrała. Konsekwencją tego zwycięstwa było proklamowanie II Rzeszy Niemieckiej w 1871 roku. Część kontrybucji wojennej wypłaconej Prusom przez Francję została przeznaczona na rozwój infrastruktury w Niemczech, w tym na budowę charakterystycznych ceglanych budynków szkolnych, które do dziś można spotkać m.in. na Mazurach i Dolnym Śląsku.II Rzesza przegrała I wojnę światową na froncie zachodnim, co doprowadziło do jej upadku. Jednak na Wschodzie armia niemiecka odniosła znaczące sukcesy, a linia frontu sięgała daleko w głąb terytoriów Rosji. W Polsce cmentarze wojenne z tego okresu są świadectwem zaciętych walk i można je odnaleźć na rozległym obszarze od Mazur na północy, przez Mazowsze, aż po Karpaty na południu.Po krótkotrwałym okresie Republiki Weimarskiej, do władzy doszła III Rzesza, napędzana totalitarną i rasistowską ideologią, która doprowadziła do wybuchu II wojny światowej, zrujnowania Europy i Holokaustu, pochłaniającego miliony ofiar.Po klęsce w 1945 roku alianci podjęli decyzję o likwidacji Prus jako podmiotu państwowego. Niemcy, podzielone żelazną kurtyną na RFN i NRD, przetrwały zimną wojnę. Zjednoczenie w 1990 roku pozwoliło im stać się główną potęgą gospodarczą Europy.Po Brexicie i po agresji Rosji na Ukrainę Niemcy umacniają swoją pozycję jako kluczowa siła polityczna w Europie. Co więcej, w kontekście agresji Rosji na Ukrainę oraz sygnalizowanej rezygnacji USA z dotychczasowego prymatu w porządku światowym (zwłaszcza w Europie), Niemcy podjęły decyzje o znaczącym zwiększeniu wydatków na obronność, co może w przyszłości uczynić z nich również czołową potęgę militarną kontynentu.W tej nowej, dynamicznej sytuacji geopolitycznej, relacje Polski z Niemcami nabierają kluczowego znaczenia. Jeśli chcesz wspierać Wszechnicę w dalszym tworzeniu treści, organizowaniu kolejnych #rozmówWszechnicy, możesz:1. Zostać Patronem Wszechnicy FWW w serwisie https://patronite.pl/wszechnicafwwPrzez portal Patronite możesz wesprzeć tworzenie cyklu #rozmowyWszechnicy nie tylko dobrym słowem, ale i finansowo. Będąc Patronką/Patronem wpłacasz regularne, comiesięczne kwoty na konto Wszechnicy, a my dzięki Twojemu wsparciu możemy dalej rozwijać naszą działalność. W ramach podziękowania mamy dla Was drobne nagrody.2. Możesz wspierać nas, robiąc zakupy za pomocą serwisu Fanimani.pl - https://tiny.pl/wkwpkJeżeli robisz zakupy w internecie, możesz nas bezpłatnie wspierać. Z każdego Twojego zakupu średnio 2,5% jego wartości trafi do Wszechnicy, jeśli zaczniesz korzystać z serwisu FaniMani.pl Ty nic nie dopłacasz!3. Możesz przekazać nam darowiznę na cele statutowe tradycyjnym przelewemDarowizny dla Fundacji Wspomagania Wsi można przekazywać na konto nr:33 1600 1462 1808 7033 4000 0001Fundacja Wspomagania WsiZnajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historiahttps://anchor.fm/wszechnica-fww-naukahttps://wszechnica.org.pl/#polska #niemcy #polityka #rozmowywszechnicy #historia

Rozmowa Piotra Szczepańskiego z Jerzym Markiem Nowakowskim w ramach cyklu #rozmowywszechnicy [1 października 2025 r.]Europa, w XIX wieku panowała niemal nad całym światem. Wielu historyków opisywało to jako piękny wiek. Potem Europa sama się zrujnowała swoimi wojnami i agresją jednych państw na drugie. Po II wojnie światowej, pod ochroną i przy pomocy USA wzbogaciła się, utworzyła Unię Europejską, która przyśpieszyła rozwój i bogactwo. Razem z USA tworzyła Zachód, podzielający te same wartości.Zachód przez kilkadziesiąt lat nie miał wrogów. Ale w procesie dziejów, koniunktury i okresy pokoju się kończą i do głosu dochodzą imperia, które upominają się o swoją część świata i o swój udział w podziale bogactwa. Właśnie to obserwujemy. W USA następuje gwałtowna rewolucja, Amerykanie nie chcą już gwarantować bezpieczeństwa Europie, mają ogromne problemy wewnętrzne, mają dość wojen (prowadzili je przez ostatnie 20 lat, kosztowało ich to bardzo dużo, przegrali je, a przy okazji zdestabilizowali różne obszary świata i sprowadzili na siebie zagrożenie w postaci rywala, którego potęgę sami stworzyli. W USA nastąpiła konserwatywna rewolucja, które jak się wydaje zmieni ten kraj na zawsze. MAGA (ruch Make America Great Again) nie chce zajmować się Europą, uważa Unię Europejską za organizację, która szkodzi USA, a liberalne europejskie wartości, za zagrożenie. Podobnie uważają politycy różnych partii populistycznych w Europie, ku uciesze Kremla, Białego Domu i pewnie Pekinu.Powstaje pytanie czy Europa przetrwa, w jakiej formie, a czy w związku z tym zachowamy nasze prawa, własność styl życia, własność prywatną... bo nie zawsze nam się to udawało.Jeśli chcesz wspierać Wszechnicę w dalszym tworzeniu treści, organizowaniu kolejnych #rozmówWszechnicy, możesz:1. Zostać Patronem Wszechnicy FWW w serwisie https://patronite.pl/wszechnicafwwPrzez portal Patronite możesz wesprzeć tworzenie cyklu #rozmowyWszechnicy nie tylko dobrym słowem, ale i finansowo. Będąc Patronką/Patronem wpłacasz regularne, comiesięczne kwoty na konto Wszechnicy, a my dzięki Twojemu wsparciu możemy dalej rozwijać naszą działalność. W ramach podziękowania mamy dla Was drobne nagrody.2. Możesz wspierać nas, robiąc zakupy za pomocą serwisu Fanimani.pl - https://tiny.pl/wkwpkJeżeli robisz zakupy w internecie, możesz nas bezpłatnie wspierać. Z każdego Twojego zakupu średnio 2,5% jego wartości trafi do Wszechnicy, jeśli zaczniesz korzystać z serwisu FaniMani.pl Ty nic nie dopłacasz!3. Możesz przekazać nam darowiznę na cele statutowe tradycyjnym przelewemDarowizny dla Fundacji Wspomagania Wsi można przekazywać na konto nr:33 1600 1462 1808 7033 4000 0001Fundacja Wspomagania WsiZnajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historiahttps://anchor.fm/wszechnica-fww-naukahttps://wszechnica.org.pl/#rozmowywszechnicy #europa #polityka

Debata Festiwalu Nauki z udziałem dr Barbary Czerskiej, dr Zuzanny Toeplitz, prof. Andrzeja Ziemby i dr hab. n. med. Tadeusza Pieńkowskiego [27 września 2025 r.]W filozofii podejście do śmierci określają dwa, stanowiska: śmierć nas nie dotyczy lub śmierć jest w życiu obecna i odgrywa fundamentalną rolę. Między tymi poglądami mamy całą gamę poglądów pośrednich1. W filozofii zachodu podejście do śmierci określają dwa, skrajnie różne stanowiska.a. Że śmierć nas w ogóle nie dotyczy: Epikurb. Że śmierć jest w naszym życiu obecna i odgrywa fundamentalną rolę: Michel de Montaigne i przez cały życie należy się uczyć żyć i przez całe życie należy się uczyć umierać: Seneka Między tymi skrajnymi poglądami mamy całą gamę poglądów odmiennych, pośrednich.Dla naszej kultury, uświadomiona śmiertelność człowieka ma znaczenie kulturotwórcze: ludzkość zaczyna się od grobów. Potrzeba pochowania osoby bliskiej jest tym właśnie punktem, od którego zaczyna się budowania ludzkiej kultury.2. Każda epoka, każda kultura, nie tylko buduje inne groby, inne obyczaje towarzyszące chowaniu zmarłych, ale także inaczej wizualizuje śmierć, ubiera ją w inne szaty. Stara, naga kobieta z kosą to tylko jedna z wielu możliwości. Złudzeniem jest powtarzane często zdanie, że nasza epoka i nasza kultura marginalizują śmierć. Wspaniale prosperujący przemysł zakładów pogrzebowych świadczy o tym, że śmierć ma w naszych czasach i w naszej kulturze zgoła poczesne miejsce.3. Ale warto zauważyć, że samo umieranie jest dla nas kwestią bardzo istotną, choć nie powtarzamy sobie bez przerwy: „Memento mori”.a. Problem określenia momentu śmiercib. Dystanazja i ortotanazjac. Problem dawstwa narządówd. Opieka hospicyjna i rozwój medycyny paliatywnej: Jan Paweł II„Być może iż medycyna jako nauka i zarazem sztuka leczenia odsłania na wielkim obszarze cierpień człowieka rejon najbardziej znany, najdokładniej. Najdokładniej nazwany i stosunkowo najbardziej zrównoważony metodami przeciwdziałania czyli terapii. Ale jest to tylko jeden rejon. Wobec tajemnicy śmierci człowiek jest bezsilny; zostają zachwiane jego ludzkie pewniki” Z listu apostolskiego Sallvifici doloris4. Eschatologia – czy piekło jest lepsze od pustki?Pacjenci po uświadomieniu sobie, że umierają nie mogą ani pogodzić się ze śmiercią, ani przestać myśleć o niej tak, że reszta życia staje się dla nich po prostu męką. Takie przykłady wzmacniają niechęć lekarzy do wyznania pacjentom, że nie ma dla nich ratunku.5. Nieustannie trwa dyskusja o granicach życia. W praktyce jest to etyczne dyskusja o możliwych odstępstwach od normy: NIE ZABIJAJ.Aborcja, eutanazja, to ukochane tematy tzw. obrońców życia, którzy jednak nie są obrońcami klimatu, czy zabijania wroga na wojnie. Nasza dyskusja będzie traktowała o takich właśnie paradoksach.Jeśli chcesz wspierać Wszechnicę w dalszym tworzeniu treści, organizowaniu kolejnych #rozmówWszechnicy, możesz:1. Zostać Patronem Wszechnicy FWW w serwisie https://patronite.pl/wszechnicafww2. Możesz wspierać nas, robiąc zakupy za pomocą serwisu Fanimani.pl - https://tiny.pl/wkwpk3. Możesz przekazać nam darowiznę na cele statutowe tradycyjnym przelewemDarowizny dla Fundacji Wspomagania Wsi można przekazywać na konto nr:33 1600 1462 1808 7033 4000 0001Fundacja Wspomagania WsiZnajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historiahttps://anchor.fm/wszechnica-fww-naukahttps://wszechnica.org.pl/#śmierć #odchodzenie #człowiek #społeczeństwo #festiwalnauki #etyka #eutanazja #aborcja #filozofia #kultura

Rozmowa Piotra Szczepańskiego z Jerzym Markiem Nowakowskim w ramach cyklu #rozmowywszechnicy [24 września 2025 r.]Świata, w którym dorosło co najmniej jedno pokolenie Polaków, już nie ma. To był świat triumfu Zachodu, głównie USA. Przerwa strategiczna, anomalia w relacjach międzynarodowych. Ale to się skończyło. Nie ma tamtego Zachodu, nie ma tamtych USA, dawne mocarstwa odnowiły swoje wpływy. Także NATO to już nie jest ten sam sojusz, co kiedyś. Nowe i stare mocarstwa dopominają się o nowe strefy wpływów. Nie rozmowy dyplomatyczne ani zasady określone przez KBWE czy Kartę Paryską ale siła militarna staje głównym się narzędziem polityki.Tymczasem znakomita większość naszej klasy politycznej nadal uważa, że ten stary świat istnieje. Wierzy, że w razie potrzeby ktoś przyjdzie nam z pomocą i nas uratuje. Ostatni nalot dronów na Polskę ujawnił nasze całkowite nieprzygotowanie, mimo że od trzech lat trwa wojna za naszą granicą, a drony są głównym narzędziem prowadzenia tej wojny. Przegrana wojna dezinformacyjna z Rosją, podzielony kraj i żenujące kłótnie o to, kto ma lepszy dostęp do ucha dawnego hegemona, który nie chce już być hegemonem i ma inne interesy niż Polska; kłótnie o jakieś podobno nieprzekazane listy i żenujące wypowiedzi prezydenta na temat ambasadorów... Czy nasi politycy pozwalają sobie na wszystko, licząc, że w razie potrzeby ktoś nas uratuje? Kto?W najbliższej rozmowie z Jerzym Markiem Nowakowskim będziemy analizować, czy i kto może nas uratować, także w kontekście ostatniej wizyty chińskiego ministra spraw zagranicznych. Oczywiście, odpowiemy na to pytanie. Spotkanie odbędzie się w środę, 24 września, wyjątkowo o 19.00. Zapraszamy!W najbliższej rozmowie z Jerzym Markiem Nowakowskim będziemy analizować czy i kto nas może uratować, także w kontekście ostatniej wizyty chińskiego ministra spraw zagranicznych... No i odpowiemy na to pytanie oczywiście. W środę, 24 września wyjątkowo o 19.00. Zapraszamy Jeśli chcesz wspierać Wszechnicę w dalszym tworzeniu treści, organizowaniu kolejnych #rozmówWszechnicy, możesz:1. Zostać Patronem Wszechnicy FWW w serwisie https://patronite.pl/wszechnicafwwPrzez portal Patronite możesz wesprzeć tworzenie cyklu #rozmowyWszechnicy nie tylko dobrym słowem, ale i finansowo. Będąc Patronką/Patronem wpłacasz regularne, comiesięczne kwoty na konto Wszechnicy, a my dzięki Twojemu wsparciu możemy dalej rozwijać naszą działalność. W ramach podziękowania mamy dla Was drobne nagrody.2. Możesz wspierać nas, robiąc zakupy za pomocą serwisu Fanimani.pl - https://tiny.pl/wkwpkJeżeli robisz zakupy w internecie, możesz nas bezpłatnie wspierać. Z każdego Twojego zakupu średnio 2,5% jego wartości trafi do Wszechnicy, jeśli zaczniesz korzystać z serwisu FaniMani.pl Ty nic nie dopłacasz!3. Możesz przekazać nam darowiznę na cele statutowe tradycyjnym przelewemDarowizny dla Fundacji Wspomagania Wsi można przekazywać na konto nr:33 1600 1462 1808 7033 4000 0001Fundacja Wspomagania WsiZnajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historiahttps://anchor.fm/wszechnica-fww-naukahttps://wszechnica.org.pl/#rozmowywszechnicy #polityka #usa #wojna #chiny #nato

Debata Festiwalu Nauki z udziałem dr Konrada Maja, dr Mirosława Oczkosia i prof. Ireneusza Krzemińskiego [20 września 2025 r.]Zagadnienie propagandy i manipulacji świadomością społeczną, wpływania na ludzkie wyobrażenia o świecie, a także kształtowania postaw od dawna jest domeną badań i refleksji naukowej. Wszak wiek XX oparty był medialnie i komunikacyjnie na manipulacyjnym oddziaływaniu ideologii, prowadzących do strasznych konsekwencji. Wydawało się, także uczonym, że czas manipulacji i propagandowego formowania postaw należy w końcu XX wieku – zwłaszcza po upadku sowieckiego komunizmu – do przeszłości, a propagandowe zabiegi obecne wciąż np. w Korei Północnej traktowano w mediach jako niemal rozrywkowy przekaz. Ważną sprawą była kwestia odróżnienia propagandy-manipulacji od perswazji – niezbędnej w debacie publicznej (i nie tylko!)Ale oto niespodziewanie, wraz z populizmem i zwłaszcza z narodowym populizmem, z poczuciem niebezpieczeństwa i zagrożenia nawet w „starych demokracjach” powróciły – w nowy sposób wyrażane – ideologiczne i propagandowe obrazy świata, silnie manipulujące społeczną świadomością. Chciałbym, aby nasza debata dotyczyła przede wszystkim tej zmiany: co się właściwie stało w pierwszej połowie XXI wieku, że na wielką skalę pojawiły się zjawiska – ogólnie nazwijmy je propagandowe – które nie tylko modyfikują faktyczny obraz świata, ale czynią go niepewnym? Propaganda i świadoma, zwłaszcza politycznie (a więc i ideologicznie) motywowana manipulacja zacierają różnice między prawdą a fałszem, podważają media publiczne i prywatne, starające się przekazać realny obraz świata. Co właściwie jest prawdziwe i realne? Zaczyna być nie do końca jasne, nawet dla zorientowanej medialnie i politycznie publiczności. Jak do tego doszło? Jakie były/są warunki społeczne i psychologiczne, by nastąpił pozytywny odbiór i łatwe uleganie manipulacji? Po drugie – jakie są konieczne warunki, jakie spełnić muszą manipulatorzy, aby oddziałać skutecznie na ludzi? Jak się różnicują te warunki od społeczeństwa i od miejsca na świecie? Wiemy przecież, że niektóre propagandowe oddziaływania przebiegają przez cały glob, mając swe różne wersje. Co możemy zrobić, aby dialog i perswazja wypleniły manipulację?I wreszcie – jak możemy się bronić jako zbiorowość i jako osoby przed propagandą i medialną manipulacją? To, oczywiście, najtrudniejsze pytanie, ale mam nadzieję, że nasi dyskutanci – paneliści przynajmniej podejmą próbę odpowiedzi na te trudne pytania! A są to świetni specjaliści.dr Konrad Majdr Mirosław Oczkośprof. Ireneusz Krzemiński (prowadzenie)Jeśli chcesz wspierać Wszechnicę w dalszym tworzeniu treści, organizowaniu kolejnych #rozmówWszechnicy, możesz:1. Zostać Patronem Wszechnicy FWW w serwisie https://patronite.pl/wszechnicafwwPrzez portal Patronite możesz wesprzeć tworzenie cyklu #rozmowyWszechnicy nie tylko dobrym słowem, ale i finansowo. Będąc Patronką/Patronem wpłacasz regularne, comiesięczne kwoty na konto Wszechnicy, a my dzięki Twojemu wsparciu możemy dalej rozwijać naszą działalność. W ramach podziękowania mamy dla Was drobne nagrody.2. Możesz wspierać nas, robiąc zakupy za pomocą serwisu Fanimani.pl - https://tiny.pl/wkwpkJeżeli robisz zakupy w internecie, możesz nas bezpłatnie wspierać. Z każdego Twojego zakupu średnio 2,5% jego wartości trafi do Wszechnicy, jeśli zaczniesz korzystać z serwisu FaniMani.pl Ty nic nie dopłacasz!3. Możesz przekazać nam darowiznę na cele statutowe tradycyjnym przelewemDarowizny dla Fundacji Wspomagania Wsi można przekazywać na konto nr:33 1600 1462 1808 7033 4000 0001Fundacja Wspomagania WsiZnajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historiahttps://anchor.fm/wszechnica-fww-naukahttps://wszechnica.org.pl/#nauka #manipulacja #media #festiwalnauki #propaganda

Rozmowa Piotra Szczepańskiego z Jerzym Markiem Nowakowskim w ramach cyklu #rozmowywszechnicy [17 września 2025 r.]Cztery mocarstwa na nowo układają świat, ustalając swoje wpływy i strefy interesów. Do niedawna jednym z nich był Zachód, czyli USA i Europa. Jednak ostatnie wypowiedzi Donalda Trumpa i jego administracji nie pozostawiają złudzeń. Polityka "America First" oznacza, że Stany Zjednoczone nie będą już bezwarunkowo zapewniać bezpieczeństwa Europie. Kontynent ma sam radzić sobie z agresją Rosji, jej wojną na Ukrainie i imperialnymi roszczeniami.W tej nowej grze mocarstw Europa staje oko w oko z Rosją, dysponującą rozpędzoną machiną wojenną. Na jej wschodniej granicy leży wciąż walcząca Ukraina, a tuż za nią — my, Polska.Imperialne roszczenia Rosji sięgają na zachód, obejmując całe terytorium Polski. Sięgają tam, dokąd wojska rosyjskie dotarły w przeszłości, ustanawiając swoje strefy wpływów, czyli do słynnej linii od Szczecina do Triestu. Szczecin w rosyjskiej świadomości jest miastem podarowanym Polsce przez Stalina, który nie tyle chciał go oddać Polakom, ile przyłączyć do imperium sowieckiego, którego częścią — w myśl ówczesnej doktryny — była również Polska. Wszak tam w przeszłości przyszła na świat Zofia Fryderyka Augusta von Anhalt-Zerbst, późniejsza Katarzyna II Wielka... W 2021 roku Rosja przedstawiła Zachodowi ultimatum, ponawiając swoje imperialne roszczenia co do Polski i innych krajów Europy Środkowo Wschodniej. Wojska rosyjskie zajęły Berlin w 1760 roku i prawdopodobnie pozostałyby tam na dłużej, gdyby nie śmierć carycy Elżbiety i przejęcie tronu przez Piotra III, który wycofał Rosję z wojny. Po pokonaniu Napoleona wojska rosyjskie dotarły do Paryża, a po drugiej wojnie światowej ich wpływy sięgnęły aż do linii Szczecin–Triest. Jest to symboliczny obszar, do którego Rosja czuje się predestynowana jako opiekunka i patronka Słowiańszczyzny, w której naród rosyjski postrzega siebie jako naród przewodni i panujący.Wracając do teraźniejszości, Polska staje w obliczu sytuacji, w której jej niezawisłość jest zagrożona w stopniu o wiele większym, niż wyobrażają sobie zadowoleni i dobrze żyjący Polacy.Czy Rosja tę wojnę w Polsce już wygrywa? Co tak naprawdę pokazał test z 10 września? Jak sobie radzimy z tą sytuacją, co należy robić? Jeśli chcesz wspierać Wszechnicę w dalszym tworzeniu treści, organizowaniu kolejnych #rozmówWszechnicy, możesz:1. Zostać Patronem Wszechnicy FWW w serwisie https://patronite.pl/wszechnicafwwPrzez portal Patronite możesz wesprzeć tworzenie cyklu #rozmowyWszechnicy nie tylko dobrym słowem, ale i finansowo. Będąc Patronką/Patronem wpłacasz regularne, comiesięczne kwoty na konto Wszechnicy, a my dzięki Twojemu wsparciu możemy dalej rozwijać naszą działalność. W ramach podziękowania mamy dla Was drobne nagrody.2. Możesz wspierać nas, robiąc zakupy za pomocą serwisu Fanimani.pl - https://tiny.pl/wkwpkJeżeli robisz zakupy w internecie, możesz nas bezpłatnie wspierać. Z każdego Twojego zakupu średnio 2,5% jego wartości trafi do Wszechnicy, jeśli zaczniesz korzystać z serwisu FaniMani.pl Ty nic nie dopłacasz!3. Możesz przekazać nam darowiznę na cele statutowe tradycyjnym przelewemDarowizny dla Fundacji Wspomagania Wsi można przekazywać na konto nr:33 1600 1462 1808 7033 4000 0001Fundacja Wspomagania WsiZnajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historiahttps://anchor.fm/wszechnica-fww-naukahttps://wszechnica.org.pl/#rozmowywszechnicy #polityka #wojna

Jerzy Marek Nowakowski w ramach cyklu #rozmowyWszechnicy [9 września 2025 r.]Tak dużej liczby dronów nad Polską dotąd nie było. Wydaje się, że cześć z nich wleciała bezpośrednio z Białorusi. Rosja wysyła nam i Zachodowi wiadomość.Dlaczego teraz i jaką.Jeśli chcesz wspierać Wszechnicę w dalszym tworzeniu treści, organizowaniu kolejnych #rozmówWszechnicy, możesz:1. Zostać Patronem Wszechnicy FWW w serwisie https://patronite.pl/wszechnicafwwPrzez portal Patronite możesz wesprzeć tworzenie cyklu #rozmowyWszechnicy nie tylko dobrym słowem, ale i finansowo. Będąc Patronką/Patronem wpłacasz regularne, comiesięczne kwoty na konto Wszechnicy, a my dzięki Twojemu wsparciu możemy dalej rozwijać naszą działalność. W ramach podziękowania mamy dla Was drobne nagrody.2. Możesz wspierać nas, robiąc zakupy za pomocą serwisu Fanimani.pl - https://tiny.pl/wkwpkJeżeli robisz zakupy w internecie, możesz nas bezpłatnie wspierać. Z każdego Twojego zakupu średnio 2,5% jego wartości trafi do Wszechnicy, jeśli zaczniesz korzystać z serwisu FaniMani.pl Ty nic nie dopłacasz!3. Możesz przekazać nam darowiznę na cele statutowe tradycyjnym przelewemDarowizny dla Fundacji Wspomagania Wsi można przekazywać na konto nr:33 1600 1462 1808 7033 4000 0001Fundacja Wspomagania WsiZnajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historiahttps://anchor.fm/wszechnica-fww-naukahttps://wszechnica.org.pl/#polityka #rozmowywszechnicy #polska #rosja #drony #wojna #atak

Wykład dr Doroty Kobylińskiej w ramach Dnia Odkrywców Kampusu Ochota [22 marca 2025 r.]Stres jest naturalną reakcją organizmu, ale to, jak bardzo nas obciąża, zależy w dużej mierze od sposobu, w jaki interpretujemy trudne sytuacje. Psychologia nazywa tę umiejętność poznawczym przeformułowaniem – zdolnością do zmiany perspektywy i nadawania doświadczeniom nowego znaczenia. Zamiast postrzegać wyzwania jako zagrożenie, można spojrzeć na nie jak na szansę rozwoju, a potknięcia traktować nie jako dowód porażki, lecz jako okazję do nauki.Badania pokazują, że osoby korzystające z tej strategii są bardziej odporne na stres i lepiej radzą sobie w obliczu zmian. Zyskują większą elastyczność psychiczną, szybciej odzyskują równowagę emocjonalną i skuteczniej mobilizują swoje zasoby w sytuacjach kryzysowych. Przeformułowanie nie polega na „zamiataniu problemów pod dywan”, lecz na świadomym wyborze interpretacji, która wspiera działanie i pozwala zachować sprawczość. W świecie, w którym niepewność i presja stają się codziennością, ta umiejętność okazuje się jednym z kluczowych narzędzi budowania dobrostanu psychicznego.dr Dorota Kobylińska – psycholożka, trenerka umiejętności psychospołecznych, adiunktka na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Kieruje specjalizacją wspieranie rozwoju osobowości i prowadzi zajęcia z psychologii emocji, osobowości i pracy z grupą. Od lat szkoli z zakresu komunikacji, zarządzania emocjami i stresem, motywowania czy przywództwa. Kieruje projektami naukowymi dotyczącymi regulacji emocji i odporności psychicznej, współpracując także z zespołami zagranicznymi. Autorka licznych publikacji naukowych, promotorka ponad stu magistrantów, członkini polskich i międzynarodowych towarzystw psychologicznych. Łączy działalność badawczą z praktyką trenerską, wierząc, że psychologia pozytywna i praca nad mocnymi stronami pozwalają lepiej radzić sobie z wyzwaniami współczesnego życia.Jeśli chcesz wspierać Wszechnicę w dalszym tworzeniu treści, organizowaniu kolejnych #rozmówWszechnicy, możesz:1. Zostać Patronem Wszechnicy FWW w serwisie https://patronite.pl/wszechnicafwwPrzez portal Patronite możesz wesprzeć tworzenie cyklu #rozmowyWszechnicy nie tylko dobrym słowem, ale i finansowo. Będąc Patronką/Patronem wpłacasz regularne, comiesięczne kwoty na konto Wszechnicy, a my dzięki Twojemu wsparciu możemy dalej rozwijać naszą działalność. W ramach podziękowania mamy dla Was drobne nagrody.2. Możesz wspierać nas, robiąc zakupy za pomocą serwisu Fanimani.pl - https://tiny.pl/wkwpkJeżeli robisz zakupy w internecie, możesz nas bezpłatnie wspierać. Z każdego Twojego zakupu średnio 2,5% jego wartości trafi do Wszechnicy, jeśli zaczniesz korzystać z serwisu FaniMani.pl Ty nic nie dopłacasz!3. Możesz przekazać nam darowiznę na cele statutowe tradycyjnym przelewemDarowizny dla Fundacji Wspomagania Wsi można przekazywać na konto nr:33 1600 1462 1808 7033 4000 0001Fundacja Wspomagania WsiZnajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historiahttps://anchor.fm/wszechnica-fww-naukahttps://wszechnica.org.pl/#mózg #stres #nauka #psychologia #zdrowie #odporność #doko