Raport o stanie świata - 15 listopada 2025

W 4. odcinku "Raportu o sztucznej inteligencji" opowiemy o tym, gdzie kończy się bezpieczna AI, a gdzie zaczyna zagrożenie dla nas wszystkich. I kto powinien być odpowiedzialny za kontrolę sztucznej inteligencji oraz jej wprowadzanie w różnych branżach i sferach życia.🔵 W Stanach Zjednoczonych czarnoskóry mężczyzna z przedmieść Detroit zostaje oskarżony o kradzież biżuterii i aresztowany na oczach całej rodziny. Sprawcę wykrywa system rozpoznawania twarzy korzystający z rozwiązań AI. Problem w tym, że to wielka pomyłka. Jego sprawa wstrząsa całym krajem i doprowadza do zmiany przepisów w kilku stanach.🔵 Polski przedsiębiorca twierdzi, że AI jest w stanie zrobić więcej dobrego niż złego, jeśli chodzi o ściganie przestępców — nawet jeśli czasem zawodzi. Sam jest samozwańczym policjantem i Jamesem Bondem w jednym, a jego wyceniana na ponad miliard dolarów firma działa na 150 rynkach i pomaga bankom z całego świata walczyć z przestępczością finansową.🔵 A w "Rubryce aktualnościowej" — o tym, co łączy papieża Leona XIV, Roberta Redforda i najnowsze przepisy w Unii Europejskiej... Czyli opowieści o bezpieczeństwie i regulacjach ciąg dalszy.Goście:🟣 Marcin Markiewicz – prezes firmy Silent Eight🟣 Robert Williams – mieszkaniec Detroit, niesłusznie aresztowany za kradzież biżuterii🟣 Bruce Schneier – kryptograf i specjalista z zakresu bezpieczeństwa teleinformatycznego🟣 Mateusz Chrobok – ekspert do spraw cyberbezpieczeństwa, współautor "Rubryki aktualnościowej"Lektorzy:Dariusz RosiakAgata KasprolewiczGrzegorz DobieckiKrzysztof TubilewiczKrzysztof ZimochPartnerem tego odcinka jest Fundacja Roberta DobrzyckiegoRozkład jazdy: (01:29) Robert Williams: Jak zostałem aresztowany przez AI(11:46) Phil Mayor: Co się zmieniło po sprawie Roberta Williamsa(13:15) Bruce Schneier: To ludzie popełniają błędy, nie AI(19:26) Grzegorz Dobiecki: Stanisław Lem, Cyberiada, Wyprawa piąta A czyli konsultacja Trurla(20:53) Marcin Markiewicz: Jak ścigam przestępców w największych bankach na świecie(49:38) Mateusz Chrobok: o regulacjach AI w USA, Europie i Chinach(55:25) Do usłyszenia---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

Prezydent Zełenski z zadowoleniem przyjął zmiany w planie zakończenia wojny przedstawionym przez Amerykanów w zeszłym tygodniu. Amerykanie zagrozili wycofaniem pomocy dla Ukrainy, jeśli Kijów nie zgodzi się na oddanie części terytorium, znacząco zmniejszy liczbę żołnierzy i zrezygnuje z członkostwa w NATO. Po serii negocjacji z planu prawdopodobnie usunięto te zapisy. Kreml odrzucił zmiany jako „kompletnie niekonstruktywne”. W przyszłym tygodniu do Moskwy poleci wysłannik prezydenta Trumpa, Steve Witkoff.Czy obecne zabiegi rzeczywiście przybliżają koniec wojny? Na ile presja Europy jest w stanie zmienić stanowisko prezydenta Trumpa? I czy Rosja ma powody, by godzić się na jakiekolwiek ustępstwa wobec Ukrainy?Gość: Zbigniew Parafianowicz---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

Abdulrazak Gurnah – Noblista z 2021 roku – jest gościem tego odcinka Raportu o książkach.Urodził się w 1948 roku na Zanzibarze, na kilkanaście lat przed wybuchem rewolucji, która doprowadziła do wielkich politycznych zmian.W wieku 20 lat, jako uchodźca, trafił do Wielkiej Brytanii, gdzie mieszka do dziś. Tam pisze swoje powieści.Literacką Nagrodę Nobla otrzymał za „bezkompromisowe i pełne empatii zgłębianie skutków kolonializmu i losu uchodźcy w międzykulturowej i międzykontynentalnej przestrzeni”.Jego najnowsza i pierwsza po Noblu powieść, „Kradzież”, ma tak wiele znaczeń jak jej tytuł. Bo ludzie w wyniku kradzieży tracą nie tylko przedmioty czy pieniądze, ale też wolność, tożsamość, dzieciństwo, szanse na lepsze życie, dom.Prowadzenie: Agata KasprolewiczGość: Abdulrazak GurnahKsiążka: „Kradzież” – Abdulrazak Gurnah / przekład: Agnieszka Walulik / Wydawnictwo Poznańskie---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

W Polsce doszło do dwóch aktów sabotażu na liniach kolejowych prowadzących do granicy z Ukrainą. Władze twierdzą, że za jeden z nich odpowiedzialni są dwaj Ukraińcy działający na zlecenie Rosji. To ostatnie przykłady działań sabotażowych i dywersyjnych dokonywanych przez Rosję na terenie Europy. Znany ośrodek badawczy twierdzi, że w ciągu ostatnich trzech lat doszło do co najmniej 110 takich ataków; Polska jest krajem, który ucierpiał najbardziej. Kim są sprawcy, kto i jak ich rekrutuje? Na czym polegają związki Rosji ze zorganizowaną przestępczością w Europie? I jak można bronić się przed tego typu działaniami Rosji?Na Słowacji kredowa rewolucja. Protest ucznia z Popradu przed rocznicą aksamitnej rewolucji stał się zarzewiem antyrządowych wystąpień. Dlaczego Słowacy nie lubią premiera Ficy?Prezydent Zełenski zapowiada negocjacje z Donaldem Trumpem w sprawie planu zakończenia wojny w Ukrainie, który Amerykanie mieli uzgodnić z Kremlem. Od wielu miesięcy rosyjskie drony i pociski manewrujące uderzają w cele na całym terytorium kraju. Jaki jest cel rosyjskiej kampanii dronowej?Prezydent Trump podpisał przyjętą przez obie izby Kongresu ustawę nakazującą ujawnienie rządowych dokumentów dotyczących działalności przestępcy seksualnego i pedofila Jeffreya Epsteina. Dlaczego Trump zmienił zdanie w tej sprawie i czy rzeczywiście dojdzie do ujawnienia dokumentów?Tom Cruise dostał honorowego Oscara. Na czym polega fenomen aktora, który mówi, że nie tworzy kina, tylko nim jest?A także: o darowaniu kar, wspaniałomyślności — wyrachowanej i autentycznej.Rozkład jazdy: (02:25) Kacper Rękawek: Rosyjska wojna hybrydowa z Europą(30:04) Tomáš Strážay: Czy Słowacy mają dość premiera Fico(53:30) Grzegorz Dobiecki: Świat z boku - Co łaska(1:00:27) Podziękowania(1:06:50) Marcin Żyła: Wojna dronowa Rosji na Ukrainie(1:22:45) Marcin Fatalski: Trump zmienia front w sprawie Epsteina(1:40:21) Łukasz Adamski: Cruise: człowiek z celuloidu(2:06:13) Do usłyszenia---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

Rada Bezpieczeństwa ONZ poparła plan Donalda Trumpa w sprawie Gazy. Plan zakłada między innymi utworzenie międzynarodowych sił stabilizacyjnych w Strefie Gazy. Na Zachodnim Brzegu mnożą się ataki osadników żydowskich. Według ONZ w październiku doszło do 260 ataków na palestyńskie domy i pola, a od 7 października ponad 3200 Palestyńczyków na Zachodnim Brzegu musiało uciekać z domów.Czy wobec rosnącej przemocy na Zachodnim Brzegu możliwe jest wprowadzenie planu Trumpa w życie? Jaką rolę odegra w nim Arabia Saudyjska, której faktyczny władca właśnie odbył wizytę w Waszyngtonie?Gość: Agnieszka Zagner---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

Ta książka to manifest, do którego się dołączam, a brzmi tak:„Nie mówmy, że jesteśmy zmęczeni wojną, bo nam, którzy jej nie doświadczają, tak mówić nie wypada. Nie mówmy, że nie mamy już siły słuchać i czytać o Ukrainie, bo wszystko już wiemy. Nieprawda. Ta wojna się nie skończyła, nie wolno nam odwracać od niej wzroku. Jest bliżej, niż się nam wydaje.”Znakomity słowacki dziennikarz Tomáš Forró napisał liczący 650 stron reportaż o wojnie w Ukrainie. Nie ma w nim ani jednego zbędnego zdania. Ta opowieść musi być tak długa, bo aby zrozumieć, co się dzieje od 24 lutego 2022 roku, trzeba poszerzyć granice – zarówno przestrzenne, jak i czasowe – tej wojny.„Śpiew syren. W głąb wojennej Ukrainy” to książka utkana z wielkich i małych historii. Pokazuje wojnę w Ukrainie jako proces głębokiej i najczęściej nieodwracalnej zmiany, któremu podlega wszystko – krajobraz, architektura, porządek polityczny, system wartości, relacje rodzinne i ludzkie serca.Prowadzenie: Agata KasprolewiczGość: Tomáš ForróKsiążka: „Śpiew syren. W głąb wojennej Ukrainy”, Tomáš Forró / przekład: Andrzej S. Jagodziński / Wydawnictwo Czarne---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

Ujawniony w ukraińskim koncernie Energoatom skandal korupcyjny podważa uczciwość współpracowników Wołodymyra Zełenskiego i zagraża prezydentowi. Według ustaleń Narodowego Biura Antykorupcyjnego Ukrainy zdefraudowano co najmniej 100 mln dolarów. Nielegalne zyski czerpał m.in. były wicepremier, a cały proceder zorganizował bliski znajomy prezydenta, który potem uciekł z kraju. Do dymisji podali się ministrowie sprawiedliwości i energii. Zełenski zapowiada ukaranie winnych, jednak afera wzmaga podejrzenia, że prezydent ma coś do ukrycia – a za granicą szkodzi Ukrainie. I to w niesprzyjającym dla niej czasie: gdy Rosja wchodzi do Pokrowska i nasila ataki na infrastrukturę energetyczną. Tymczasem w ukraińskiej armii wzrosła liczba przypadków dezercji i samowolnego opuszczania jednostek przez żołnierzy. Jak wysoko w kręgach władzy sięgnie skandal wokół Energoatomu? Czy Zełenski poniesie jego polityczne konsekwencje? I czy nasilające się przed zimą rosyjskie ataki odnoszą w Ukrainie psychologiczny skutek?Zamachy terrorystyczne w Delhi i Islamabadzie znów zwiększyły napięcie w stosunkach Indii z Pakistanem. Co łączy oba zdarzenia, albo ściślej: dlaczego chcą je ze sobą łączyć politycy w obu krajach? I czy nad regionem znów zawisła groźba wojny?Czy bogacze z Zachodu płacili bośniackim Serbom za możliwość zabijania mieszkańców Sarajewa podczas oblężenia tego miasta? Właśnie wszczęto śledztwo w sprawie tzw. turystyki snajperskiej. Czego – 30 lat po jej zakończeniu – wciąż dowiadujemy się o wojnie w Bośni?Rada Bezpieczeństwa ONZ poparła politykę Maroka w Saharze Zachodniej. To ostatnie w świecie terytorium o nieuregulowanym statusie miałoby otrzymać autonomię, ale pozostać zależne od Rabatu. Dlaczego świat odmawia niepodległości Saharyjczykom?Silwan, dzielnica Jerozolimy, jest rajem dla archeologów. Czy w wykopaliskach chodzi jednak o odkrywanie historii miasta, która zawiera ślady co najmniej trzech religii – czy też o udowodnienie, że wszystko, co się z nią wiąże, należy do Żydów?W tym wydaniu także o mechanice wielkiego świata – i niezastąpionych łożyskach kulkowych…Rozkład jazdy: (03:25) Wojciech Konończuk: Czy afera korupcyjna w Energoatomie zagraża Zełenskiemu(29:39) Patryk Kugiel: Indie–Pakistan: znowu eskalacja(48:40) Grzegorz Dobiecki: Świat z boku - Łożyska kulkowe(55:21) Podziękowania(1:02:10) Dariusz Rosiak: Jerozolima: wykopaliska polityczne(1:28:26) Marta Szpala: „Ludzkie safari” w Sarajewie(1:54:21) Bartek Sabela: Czy to koniec najdłuższego sporu terytorialnego w Afryce?(2:14:34) Do usłyszenia---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

🆕 Odcinek3️⃣ już dostępnyW kolejnym odcinku nowego formatu Raportu mówimy o kulisach pracy przy sztucznej inteligencji. O tym, gdzie tak naprawdę AI się zaczyna. Nie są to wielkie biurowce w Dolinie Krzemowej, Londynie czy Pekinie, a zupełnie inne miejsca. I inni ludzie.🔵 W Kiberze, jednej z największych dzielnic biedy w Afryce Wschodniej, młody mężczyzna z Kenii pracuje przy trenowaniu modeli sztucznej inteligencji. Do świata danych trafił prosto z pracy fizycznej. Takich jak on są tysiące. Czym się zajmują? Dlaczego ich praca wzbudza kontrowersje? I przede wszystkim - dlaczego tak mało się o nich mówi?🔵 O tym w rozmowie z ekspertem, który od lat przygląda się warunkom pracy osób wspierających rozwój AI w krajach Globalnego Południa. Co dzieje się z ludźmi pracującymi "w cieniu" największych firm technologicznych? Czy sztuczna inteligencja rzeczywiście pomaga wychodzić z biedy - czy raczej powiela stare schematy?🔵 AI dla wielu osób staje się głównym sposobem poznawania świata. I choć korzysta z ogromnych zasobów wiedzy, jest to wiedza wybiórcza, bo głównie internetowa i nowoczesna. Co dzieje się z kulturami i tradycyjną wiedzą, której nikt wcześniej nie zdigitalizował?🔵 W Raporcie także o plagiatach, błędnych przypisach i innych kłamstewkach, które rozpalają ostatnio opinię publiczną... Czy będziemy w stanie to kontrolować?Goście:🟣 Ian Koli – pracownik firmy Sama z Nairobi🟣 Adio Dinika – badacz pracy w Distributed AI Research Institute z Bremy🟣 Deepak Varuvel Dennison – Cornell University🟣 Mateusz Chrobok i "Rubryka aktualnościowa"Lektorzy:Dariusz RosiakMichał ŻakowskiKrzysztof TubilewiczArtur GawełPartnerem tego odcinka jest Fundacja Roberta DobrzyckiegoRozkład jazdy: (03:15) Ian Koli: jak zostałem pracownikiem AI w slumsach(14:23) Grzegorz Dobiecki: Stanisław Lem, Bajki robotów, "Doradcy króla Hydropsa"(18:05) Adio Dinika: o niewidzialnych pracownikach AI(33:04) Deepak Varuvel Dennison: czego AI nie wie i na pewno się nie dowie(40:53) Mateusz Chrobok: o plagiatach i wykrywaniu kłamstw w tekście(46:24) W następnym odcinku(49:38) Do usłyszenia---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

Po poważnym błędzie redakcyjnym w materiale o Donaldzie Trumpie brytyjską BBC atakują politycy i publicyści po obu stronach Atlantyku. Za błąd – montaż przemówienia, który sugerował, że w 2021 r. Trump bezpośrednio wzywał do przemocy na Kapitolu — korporacja przeprasza. Do dymisji podali się jej dyrektor generalny i kierowniczka działu informacji. Dla krytyków BBC to jednak mało: Trump grozi pozwem, wracają oskarżenia o prolewicową stronniczość, w Wielkiej Brytanii niektórzy komentatorzy mówią zaś o ostatecznym upadku instytucji-symbolu dziennikarskiej rzetelności – oraz samego kraju.O zaufanie walczy też inna ostoja brytyjskości, monarchia. Kilka dni temu Karol III pozbawił tytułu i przywilejów książęcych swojego brata Andrzeja. Ma to związek z jego wieloletnią przyjaźnią z przestępcą seksualnym Jeffrey’em Epsteinem oraz oskarżeniami kierowanymi pod adresem samego, teraz już byłego, księcia. Decyzja króla nie zamyka jednak sprawy, pozostają pytania o to, dlaczego na skandal zareagowano tak późno.Co o współczesnej Wielkiej Brytanii mówią te dwa kryzysy? Dlaczego w sprawie BBC chodzi o coś więcej niż tylko błąd redakcyjny? Jak spór o tego nadawcę wpłynie na coraz bardziej spolaryzowaną atmosferę polityczną na Wyspach?Gość: Jakub Krupa---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

Colm Tóibín – jeden z najwybitniejszych i najbardziej lubianych współczesnych irlandzkich pisarzy – opowie w tym odcinku Raportu o książkach o tym, jak powstają jego powieści.Czasem przypomina to pracę kompozytora, który muzykę symfoniczną musi sprowadzić do kameralnego dźwięku smyczków.Pomysł czy wizja mogą zaskoczyć pisarza na środku ulicy, ale potem czeka go mozolny proces podejmowania decyzji dotyczących brzmienia i znaczenia każdego kolejnego zdania.Colm Tóibín opowie też, kiedy autor czuje potrzebę, by ponownie odwiedzić bohaterkę swojej książki.W powieści „Brooklyn” Eilis Lacey w wieku dwudziestu kilku lat wyjechała ze swojego rodzinnego miasta w Irlandii do Ameryki.W kolejnej, zatytułowanej „Long Island”, starsza o 25 lat bohaterka wraca do domu.„Brooklyn” i „Long Island” to przejmujące powieści o doświadczeniu irlandzkich i włoskich imigrantów osiedlających się w Nowym Jorku w drugiej połowie XX wieku, o szukaniu tożsamości, odcinaniu korzeni, samotności i wiecznym dryfowaniu.Prowadzenie: Agata KasprolewiczGość: Colm TóibínKsiążki: „Brooklyn” i „Long Island” Colma Tóibína / przekład: Jerzy Kozłowski / Dom Wydawniczy Rebis---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]