S2B21 - Bilgi aktivistleri ve medya girişimleri için Factory

t cetveli’nin ikinci sezon finalinde The Wall Street Journal’ın TikTok üzerine yaptığı çalışmadan hareketle algoritma kavramını mercek altına alıyoruz. Algoritmalar bizi bizden daha iyi tanıyor olabilir mi? Kâr amacı güden ticari kuruluşlar olarak sosyal medya platformları, algoritmaların geliştirilmesi sürecinde etik kaygıları ne ölçüde göz önünde bulundurabiliyor? Algoritmalar bazen de “dost”umuz olamaz mı?Bölümde adı geçen içerikler:The Wall Street Journal’ın TikTok’un algoritması üzerine yaptığı araştırma: https://www.wsj.com/video/series/inside-tiktoks-highly-secretive-algorithm/investi[…]r-deepest-desires/6C0C2040-FF25-4827-8528-2BD6612E3796?mod=e2twThe Guardian’ın Türkiye’deki işçilerin çalışma koşullarına ilişkin TikTok’ta viralleşen videolar üzerine makalesi: https://www.theguardian.com/world/2021/jul/24/tiktok-gives-voice-turkey-labourers-factory-workersTeknik masa: Selahattin Çolak

t cetveli’nin bu bölümünde Oxford Üniversitesi Reuters Gazetecilik Çalışmaları Enstitüsü’nün 2021 Dijital Haber Raporu’ndan hareketle, Türkiye’de ve dünyada habere duyulan güven ve Covid-19, siyaset, iklim değişikliği gibi pek çok farklı konuda yanlış bilgiye karşı artan kaygıyı ve nedenlerini konuşuyoruz.Bölümde adı geçen içerikler:2021 Reuters Enstitüsü Dijital Haber Raporu: Yanlış bilgi kaygısı büyümeye devam ediyor - https://bit.ly/3kpxskjReuters raporunda Türkiye yanılgısı sürüyor - https://spoti.fi/36H8yEAReuters Enstitüsü Dijital Haber Raporu - https://bit.ly/3yWGYQ3(2:25) Rapordan bazı veriler(5:00) Koronavirüsün haber tüketimine etkisi ve yanlış bilgi sorunu(6:30) Raporda Türkiye ve Türkiye’ye ilişkin sorunlar(14:55) Haber tüketicileri habere neden sosyal medyadan ulaşıyor?Teknik masa: Selahattin Çolak

Her sistem gibi bilgi ekosisteminin de aksayan, düzensiz ilerleyen, çözülmesi gereken pek çok sorunu var. Bilgi ekosisteminin sorunlarını, Teyit’in topluluk odaklı bir kuluçka programı, Factory’den hareketle konuşuyoruz.Factory programının internet sitesi: https://factoryprogram.org/ (2:02)Factory programı ne amaçlıyor? (5:42) Factory’de Teyit’in rolü (8:15) Bootcamp süreci nasıl işliyor? (11:32) Factory 2021 Bootcamp’in kazananlarını dinliyoruz. (15:54) Kuluçka sürecinde neler yaşanacak?Teknik masa: Selahattin Çolak

Bu bölümde son zamanlarda neredeyse her Instagram hesabınının hikayesinde paylaştığını gördüğümüz Save A Dog kampanyasından yola çıkıyor ve oltalama saldırıları, dijital aktivizm ve biraz da dijital güvenlik konuşuyoruz.(01:18) Save a Dog kampanyası neydi?(05:15) Neden bu kampanyalara düşüyoruz?(06:20) Sahte ‘Black Lives Matter’ aktivizm sayfasıyla bu olay örtüşüyor(08:55) Aktivizm temalı oltalama saldırıları ve dolandırıcılık(10:20) Aktivizm bazen şüpheciliğin önüne geçebiliyor(11:40) Toplumsal dönüşümlerde sosyal medyanın gücü(14:25) Oltalama saldırılarını tespit etme yolları(19:15) Sosyal medya üzerinden sesimiz nereye kadar gider?Bahsi geçen içerikler:‘Save a dog’ kampanyasına ne kadar güvenebiliriz?, Teyit https://bit.ly/3gDZwylSex doesn’t sell any more, activism does. And don’t the big brands know it, The Guardian https://bit.ly/3gDUGQcDoğrulama El Kitabı, https://teyit.org/files/dezenformasyon-el-kitabi.pdfOltaya takılma, Teyit https://bit.ly/2TDj0d9Teknik masa: Selahattin Çolak

Telefona sürekli gelen bildirimler, saatlerce ekranda akıp giden sosyal medya paylaşımları, yanıt bekleyen e-postalar ve uygun saatinizi bekleyen toplantılar… Bütün bunlar fazlasıyla yorucu değil mi? Ama bir yandan bunlara ihtiyacımız da var. Okunmayı bekleyen makaleler, dünyanın bir ucunda katılabileceğimiz eğitimler ve sonu olmayan olanaklar… Hangisini seçeceğiz? Teknolojiyi hayatımızda daha anlamlı kullanmak için bir umut var: Dijital minimalizm. t cetveli bu bölümünde dijital minimalizm kavramını konuşuyor.Bölümde adı geçen içerik: https://bit.ly/34ErsLA(6:30) Dijital minimalizm nedir? (10:27) Dijital araç bağımlılığımız bu araçların işlevsel olmasından kaynaklanmıyor. (13:03) Kullandığımız araçları nasıl bir filtreden geçiriyoruz? (16:10) Dijital minimalizm ve dijital okuryazarlık bağlantısına dair (18:50) Dijital veliler için dijital minimalizm (20:53) Dijital temizlik için bazı öneriler (25:00) Teyitçiler için dijital minimalizm mümkün mü? Teknik masa: Selahattin Çolak

t cetveli’nin bu bölümünde aşı bildirgesini konuştuk. Aşı bildirgesi, çok temel olarak medyadaki aşı karşıtlığı ve kararsızlığının önüne geçmeyi, medya çalışanlarını ve okuyucuları aşılar hakkında doğru bilgiler ile donatmayı hedefleyen bir rehber. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Genel Sekreteri Sibel Güneş ve Facebook’un Türkiye Sağlık Dezenfermasyonu Bursiyeri ve Teyit yazarı Öyküm Hüma Keskin’in konuk olduğu bölümde sağlık gazeteciliği de gündemimizdeydi.Aşı bildirgesi: https://asibildirgesi.org/Teknik masa: Selahattin Çolak

Türkiye’deki doğrulama kuruluşları kendilerini nasıl tanımlıyor? Kurumsal, editoryal farklılıklar gibi pek çok unsurla birbirinden ayrışan doğrulama kuruluşlarını üç farklı kuşak olarak irdeleyebilir miyiz? t cetveli’nin bu bölümünde NewsLabTurkey (NLTR) Research Hub Direktörü Dr. Sarphan Uzunoğlu ve NLTR araştırma asistanı Verda Uyar ile “Türkiye’de doğru bilgiyi aramak: Çöldeki vahanın peşinde” araştırmasından hareketle Türkiye’deki doğrulama faaliyetlerini ele alıyoruz. (01:55) NLTR Research Hub’ın çalışmasına genel bir bakış(04:44) Doğrulama kuruluşları ve teyitçililerin kendilerini konumlandırma şekilleri farklı(08:47) Gazetecilik ve teyitçilik arasında doğal olarak bir bağ var(10:35) Türkiye’de üç farklı kuşak doğrulama kuruluşu var(17:38) Doğrulama kuruluşları birbirlerine nasıl bakıyor?(20:11) Güvenilirlik için tarafsızlık ve metodoloji belirleyici oluyor(24:59) Kaynakların güvenilirliği nasıl saptanıyor?(29:46) Sıradaki araştırma başlıklarıBölümde adı geçen içerik: https://www.newslabturkey.org/turkiyede-dogru-bilgiyi-aramak/Teknik masa: Selahattin Çolak

Komplo teorilerinin tek bir çeşidi yok, tek bir konuya da odaklanmıyorlar. Araçsallaşmış, zaman içinde dallanıp budaklanmış veya örgütsel olarak desteklenen pek çok farklı alanda ve görüşte komplo teorileri internette yayılmaya devam ediyor. t cetveli’nin bu bölümünde Yalansavar ekibinden Serdar Başeğmez’le birlikte komplo teorilerinin özelliklerini ve komplo teorilerinden nasıl korunabileceğimizi konuşuyoruz.(01:40) Gerçek komploları komplo teorilerini ayırmak(05:54) Tek bir komplo teorisi çeşidi yok(08:17) Komplo teorileri nasıl hızla yayılıyor?(15:35) Komplo odaklı düşünme, sağlıksız bir süphecilik pratiği(23:32) Komplo teorilerine karşı bağışıklık kazanmakBölümde bahsi geçen içerikler:Komplo Teorisi El Kitabı (çev. Teyit) https://teyit.org/teyitpedia-komplo-teorileriyle-mucadele-saptamak-curutmek-ve-inananlarla-konusmakYouTube düz dünyacıların uğrak yeri mi? https://teyit.org/youtube-duz-dunyacilarin-ugrak-yeri-mi Teknik masa: Selahattin Çolak

Vikipedi ücretsiz, açık kaynak kodlu, bağımsız ve kâr amacı gütmeyen çevrimiçi bir ansiklopedi. Bu bölümümüzde Wikimedia Topluluğu Kullanıcı Grubu Türkiye (WMTR) kurucu üyelerinden Başak Tosun ve Zafer Batık ile birlikte bilgi aktivizmi üzerine konuşuyoruz.Bölümde bahsi geçen içerik:“Vikipedi’nin sadece tüketicisi değil, teyitçisi de olun” Teyit https://teyit.org/teyitpedia-vikipedinin-sadece-tuketicisi-degil-teyitcisi-de-olun (01:30) Vikipedi nedir? Vikipedistler kimlerdir?(02:27) Wikimedia Topluluğu Kullanıcı Grubu Türkiye ne yapıyor?(05:33) Vikipedi’nin güvenilirliğine gelen eleştiriler(08:35) Vikipedi’ye katkı vermenin yolları sonsuz(13:10) Wikimedia hareketinin içerisinde pek çok proje var(15:35) Vikipedistler aynı zamanda bilgi aktivistleri (16:23) Vikipedi’de toplumsal cinsiyet uçurumu(20:43) Yanlış bilgiyle mücadele(23:08) Vandalizm ve bilgi operasyonlarıyla nasıl mücadele ediliyor?Teknik masa: Selahattin Çolak

t cetveli bu bölümünde Huddersfield Üniversitesi’nden Dr. Dağhan Irak’ı ağırladı. Sitesinde yer verdiği bir yazıyla Teyit’e bazı eleştiriler yönelten Dağhan Irak’la dikkat çektiği noktalardan yola çıkarak hem Türkiye’de doğrulama faaliyetlerini hem de gazeteciliği konuştuk.Bölümde adı geçen içerikler:Dağhan Irak - Teyit.org: Şikeli maçın dürüst hakemi - https://bit.ly/31gCLYv‘Aşağıdan’ ya da ‘aşağı bak’ın ötesinde: Arka planlarıyla Boğaziçi iddiaları -https://bit.ly/2P9tX4d(1:46) Gazetecilik ve doğrulama birbirinin parçası mı?(5:55) Doğrulamada gazeteciliği daha net ortaya koyma gerekliliği(9:00) Bir sosyal girişim olarak Teyit ve ekosistem tartışmaları(10:55) “Aşağıya bak/Aşağıdan” tartışmaları örneğinde Teyit’in izlediği yaklaşım(14:20) Teyit’in tarafsızlık beyanı ne anlama geliyor?(22:15) Teyit’in Facebook’la işbirliğinin getirdikleri üzerineTeknik Masa: Selahattin Çolak