Tygodnik Powszechny: Nauka

Są niezwykle jasne, niezwykle szybkie i niezwykle tajemnicze. Tak zwane szybkie błyski radiowe od kilkunastu lat fascynują astronomów, bo jedne z najbardziej energetycznych zjawisk we wszechświecie wciąż pozostają bez wytłumaczenia. Hipotez jest wiele – od dziwacznych gwiazd-magnesów po obce cywilizacje. Gościem „Tygodnika” jest astronom Marcin Gawroński.***GDZIE TERAZ ZNAJDĘ INNE CYKLE „TYGODNIKA”?Rozwijamy nasz podkast, dotychczasowe cykle przenosimy do osobnych kanałów. Wyszukaj i zasubskrybuj te podkasty:Podkast Tygodnika Powszechnego – Spotify | Apple Podcasts | RSSTygodnik Powszechny: Nauka –Spotify | Apple Podcasts | RSS  (znajdziesz tam dotychczasowe cykle "Miłego antropocenu!" i "Jeszcze inna przyszłość")Tygodnik Powszechny: Kultura –Spotify | Apple Podcasts | RSS  (cykle "Ciekawe, co czyta", "Pod kopułą" i "Własny pokój")Jagielski Story – Spotify | Apple Podcasts | RSSSzkoła uczuć – Spotify | Apple Podcasts | RSS***🌍 „Miłego antropocenu!” to nowy cykl w Podkaście Tygodnika Powszechnego, w którym opowiadamy, jak nauka i technika zmieniły nasz świat i jak mogą pomóc go uratować.Gospodarzem cyklu jest Wojciech Brzeziński: dziennikarz naukowy stale współpracujący z „Tygodnikiem Powszechnym”, specjalizujący się w tematyce nowych technologii i cyberbezpieczeństwa, laureat, wraz z Agatą Kaźmierską, nagrody Grand Press Digital and Technology 2023 za cykl WybierAI - algorytmy demokracji.🌍 Odwiedź serwis specjalny WIELKIE WYZWANIA: ANTROPOCENw serwisie TygodnikPowszechny.pl:Przyglądamy się w nim największym wyzwaniom epoki człowieka oraz drodze, która zaprowadziła nas od afrykańskich sawann do globalnej wioski. Omawiamy badania naukowe i dyskusje nad interakcjami między człowiekiem i innymi elementami przyrody – zarówno tymi współczesnymi, jak i przeszłymi. CZYTAJ WIĘCEJ >>>Fot. Antonio Guillen Fern / East NewsProjekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.Muzyka: Michał Woźniak

W globalnych badaniach inteligencji zauważono, że już od II wojny światowej systematycznie rośnie IQ całych populacji, i to na całym świecie. Typowy wynik to wzrost o ok. 10-15 punktów od lat 50. do końca XX wieku. W latach 90. w wielu krajach efekt ten, zwany efektem Flynna, zaczął się wypłaszczać, a dzisiaj wydaje się, że nawet się cofa. Tylko dlaczego? Może być to coś zupełnie niewinnego, jak ogólny stan zdrowia, dieta, aktywność fizyczna. Może to jakieś wielkoskalowe zjawisko genetyczne? A może głupiejemy za sprawą urządzeń mobilnych i tego, jak z nich korzystamy? W swoim cyklu Łukasz Lamża, dziennikarz naukowy „Tygodnika”, patrzy w przyszłość doby antropocenu trzeźwo, bez paniki i bez naiwności, na podstawie liczb, nauki i zdrowego rozsądku.🌍ODWIEDŹ SERWIS SPECJALNY:WIELKIE WYZWANIA: ANTROPOCENPrzyglądamy się największym wyzwaniom epoki człowieka oraz drodze, która zaprowadziła nas od afrykańskich sawann do globalnej wioski. Omawiamy badania naukowe i dyskusje nad interakcjami między człowiekiem a innymi elementami przyrody – zarówno tymi współczesnymi, jak i przeszłymi. CZYTAJ WIĘCEJ >>>Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.Muzyka: Michał WoźniakMontaż: Oliwia ŚwiątekNa zdjęciu: Łukasz Lamża // Fot. Grażyna Makara

Stworzony przez polskich inżynierów wielki model językowy PLLuM ma już wkrótce sprawić, że sprawy urzędowe będzie załatwiać się prościej i sprawniej. Inteligentny asystent urzędnika i aplikacja dla obywateli mogą dramatycznie zmienić to, jak prowadzone będą administracyjne procedury. Czy wielkie modele językowe to szansa na sprawne państwo i dlaczego właściwie mamy budować własne, skoro Amerykanie dają swoje za darmo – o tym Wojciech Brzeziński rozmawia z dr. Janem Koconiem, kierownikiem naukowym programu PLLuM. 🌍 „Miłego antropocenu!” to nowy cykl w Podkaście Tygodnika Powszechnego, w którym opowiadamy, jak nauka i technika zmieniły nasz świat i jak mogą pomóc go uratować.Gospodarzem cyklu jest Wojciech Brzeziński: dziennikarz naukowy stale współpracujący z „Tygodnikiem Powszechnym”, specjalizujący się w tematyce nowych technologii i cyberbezpieczeństwa, laureat, wraz z Agatą Kaźmierską, nagrody Grand Press Digital and Technology 2023 za cykl WybierAI - algorytmy demokracji.🌍 Odwiedź serwis specjalny WIELKIE WYZWANIA: ANTROPOCENw serwisie TygodnikPowszechny.pl:Przyglądamy się w nim największym wyzwaniom epoki człowieka oraz drodze, która zaprowadziła nas od afrykańskich sawann do globalnej wioski. Omawiamy badania naukowe i dyskusje nad interakcjami między człowiekiem i innymi elementami przyrody – zarówno tymi współczesnymi, jak i przeszłymi. CZYTAJ WIĘCEJ >>>Fot. Antonio Guillen Fern / East NewsProjekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.Muzyka: Michał Woźniak

Wszystkie dane wskazują na to, że w ostatnich dwóch latach udział treści generowanych przez boty w mediach społecznościowych wzrósł do ok. 25-50%. Jeśli ten trend się utrzyma - a są powody, by tak sądzić - czeka nas ciekawa przyszłość. Ludzie mogą stać się nieświadomą albo świadomą mniejszością w internecie, aktywność może zejść do internetowych "podziemi", ale może też dojść do "przestrzelenia" i kolapsu. Najciekawszy jest scenariusz, w którym agenty AI otrzymują nie tylko moc tworzenia treści i ich komentowania, ale również wydawania naszych pieniędzy... W swoim cyklu Łukasz Lamża, dziennikarz naukowy „Tygodnika”, patrzy w przyszłość doby antropocenu trzeźwo, bez paniki i bez naiwności, na podstawie liczb, nauki i zdrowego rozsądku.🌍ODWIEDŹ SERWIS SPECJALNY:WIELKIE WYZWANIA: ANTROPOCENPrzyglądamy się największym wyzwaniom epoki człowieka oraz drodze, która zaprowadziła nas od afrykańskich sawann do globalnej wioski. Omawiamy badania naukowe i dyskusje nad interakcjami między człowiekiem i innymi elementami przyrody – zarówno tymi współczesnymi, jak i przeszłymi. CZYTAJ WIĘCEJ >>>Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.Montaż i muzyka: Michał WoźniakNa zdjęciu: Łukasz Lamża // Fot. Grażyna Makara

Gośćmi tego odcinka są dr Katarzyna Lindner-Cendrowska z Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN oraz dr Marek Konefał z Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu.dr Katarzyna Lindner-Cendrowska i dr Marek Konefał są autorami pracy opublikowanej właśnie w magazynie Scientific Reports, która odpowiada na pytania o ryzyka związane z uprawianiem sportu w dobie galopującego globalnego ocieplenia.🌍 „Miłego antropocenu!” to nowy cykl w Podkaście Tygodnika Powszechnego, w którym opowiadamy, jak nauka i technika zmieniły nasz świat i jak mogą pomóc go uratować.Gospodarzem cyklu jest Wojciech Brzeziński: dziennikarz naukowy stale współpracujący z „Tygodnikiem Powszechnym”, specjalizujący się w tematyce nowych technologii i cyberbezpieczeństwa, laureat, wraz z Agatą Kaźmierską, nagrody Grand Press Digital and Technology 2023 za cykl WybierAI - algorytmy demokracji.🌍 Odwiedź serwis specjalny WIELKIE WYZWANIA: ANTROPOCENw serwisie TygodnikPowszechny.pl:Przyglądamy się w nim największym wyzwaniom epoki człowieka oraz drodze, która zaprowadziła nas od afrykańskich sawann do globalnej wioski. Omawiamy badania naukowe i dyskusje nad interakcjami między człowiekiem i innymi elementami przyrody – zarówno tymi współczesnymi, jak i przeszłymi. CZYTAJ WIĘCEJ >>>Fot. Antonio Guillen Fern / East NewsProjekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.Muzyka: Michał Woźniak

Zwykle mówi się o 2 głównych epokach w dziejach Internetu: Web 1.0 i Web 2.0. W pierwszej treść tworzyli właściciele stron, a w tej drugiej - która trwa rzekomo do dziś - użytkownicy. Web 2.0 to więc era "user-generated content", a jej flagowymi projektami są Facebook, YouTube czy Reddit. Co jednak, gdy za rosnącą część treści odpowiadają już nie ludzie, a boty? W ostatnich miesiącach słyszymy coraz więcej o jawnym zaludnianiu mediów społecznościowych przez agenty AI. Czy czeka nas przejście do Internetu generowanego głównie przez algorytmy?W swoim cyklu Łukasz Lamża, dziennikarz naukowy „Tygodnika”, patrzy w przyszłość doby antropocenu trzeźwo, bez paniki i bez naiwności, na podstawie liczb, nauki i zdrowego rozsądku.🌍ODWIEDŹ SERWIS SPECJALNY:WIELKIE WYZWANIA: ANTROPOCENPrzyglądamy się największym wyzwaniom epoki człowieka oraz drodze, która zaprowadziła nas od afrykańskich sawann do globalnej wioski. Omawiamy badania naukowe i dyskusje nad interakcjami między człowiekiem i innymi elementami przyrody – zarówno tymi współczesnymi, jak i przeszłymi. CZYTAJ WIĘCEJ >>>Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.Montaż i muzyka: Michał WoźniakNa zdjęciu: Łukasz Lamża // Fot. Grażyna Makara

Nasz gość opowiada o tym, co to oznacza, że już wkrótce będziemy żyć w otoczeniu maszyn, które przynajmniej udają, że myślą – a może więcej niż tylko udają? Czy jesteśmy w stanie z nimi spokojnie współpracować i nawzajem się rozwijać?Prof. Michał Kosiński jest psychologiem społecznym i data scientist z Uniwersytetu Stanforda. Od lat zajmuje się tym, jak ludzie i technologie wzajemnie na siebie wpływają, oraz badaniem ludzi poprzez pozostawiane przez nich cyfrowe ślady. Jeden z czołowych specjalistów w dziedzinie psychometrii. W 2013 r. opublikował badania pokazujące dokładność algorytmów, zdolnych do trafnego oszacowania portretu psychologicznego człowieka, włącznie z jego intymnymi cechami, na podstawie już kilkudziesięciu jego polubień na Facebooku. Przestrzegał przed zagrożeniem, jakie tego rodzaju algorytmy stwarzają dla prywatności. Niedługo później okazało się, jak z wykorzystaniem możliwości tych algorytmów manipulowano np. wyborami w USA czy kampanią brexitu.🌍 „Miłego antropocenu!” to nowy cykl w Podkaście Tygodnika Powszechnego, w którym opowiadamy, jak nauka i technika zmieniły nasz świat i jak mogą pomóc go uratować.Gospodarzem cyklu jest Wojciech Brzeziński: dziennikarz naukowy stale współpracujący z „Tygodnikiem Powszechnym”, specjalizujący się w tematyce nowych technologii i cyberbezpieczeństwa, laureat, wraz z Agatą Kaźmierską, nagrody Grand Press Digital and Technology 2023 za cykl WybierAI - algorytmy demokracji.🌍 Odwiedź serwis specjalny WIELKIE WYZWANIA: ANTROPOCENw serwisie TygodnikPowszechny.pl:Przyglądamy się w nim największym wyzwaniom epoki człowieka oraz drodze, która zaprowadziła nas od afrykańskich sawann do globalnej wioski. Omawiamy badania naukowe i dyskusje nad interakcjami między człowiekiem i innymi elementami przyrody – zarówno tymi współczesnymi, jak i przeszłymi. CZYTAJ WIĘCEJ >>>Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.Ilustracja: Science Photo Library / Science Photo Library RF / East NewsMuzyka: Michał Woźniak

Pewnie słyszeliście o światowych rankingach szczęścia? Co ciekawe, dwa najpopularniejsze z nich, "World Happiness Report" i "Gallup Global Emotions" wydają się mówić coś zupełnie przeciwnego. Ba, w pewnym całkiem poważnym badaniu naukowym wykazano, że Brytyjczycy byli szczęśliwsi podczas II wojny światowej niż w całym okresie powojennym, aż do roku 2000... Czym więc jest "szczęście" i czy da się je zmierzyć?W swoim cyklu Łukasz Lamża, dziennikarz naukowy „Tygodnika”, patrzy w przyszłość doby antropocenu trzeźwo, bez paniki i bez naiwności, na podstawie liczb, nauki i zdrowego rozsądku.🌍ODWIEDŹ SERWIS SPECJALNY:WIELKIE WYZWANIA: ANTROPOCENPrzyglądamy się największym wyzwaniom epoki człowieka oraz drodze, która zaprowadziła nas od afrykańskich sawann do globalnej wioski. Omawiamy badania naukowe i dyskusje nad interakcjami między człowiekiem i innymi elementami przyrody – zarówno tymi współczesnymi, jak i przeszłymi. CZYTAJ WIĘCEJ >>>Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.Montaż i muzyka: Michał WoźniakNa zdjęciu: Łukasz Lamża // Fot. Grażyna Makara

A dzisiaj optymistycznie. XXI to będzie wspaniały okres dla naszego poznania świata: coraz więcej osób ma chęć, czas, pieniądze i dostęp do wiedzy, pozwalające im na realne budowanie nauki. Mikroskopy, teleskopy, laboratoria chemiczne - wszystko to leży dziś u naszych stóp. Mamy też kapitalny dostęp do wiedzy i nowe narzędzie - wielkie modele językowe (LLM) - do jej syntetyzowania. Z drugiej strony, same owe systemy sztucznej inteligencji mogą stać się czarnym koniem nauki XXI-wiecznej, wynajdując powiązania między odległymi dziedzinami nauki i rozwijając ją w niespodziewanych kierunkach. Na koniec tylko maleńka łyżka dziegciu: czy jest jeszcze w ogóle szansa na naprawdę wielkie odkrycie?W swoim cyklu Łukasz Lamża, dziennikarz naukowy „Tygodnika”, patrzy w przyszłość doby antropocenu trzeźwo, bez paniki i bez naiwności, na podstawie liczb, nauki i zdrowego rozsądku.🌍ODWIEDŹ SERWIS SPECJALNY:WIELKIE WYZWANIA: ANTROPOCENPrzyglądamy się największym wyzwaniom epoki człowieka oraz drodze, która zaprowadziła nas od afrykańskich sawann do globalnej wioski. Omawiamy badania naukowe i dyskusje nad interakcjami między człowiekiem i innymi elementami przyrody – zarówno tymi współczesnymi, jak i przeszłymi. CZYTAJ WIĘCEJ >>>Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.Montaż i muzyka: Michał WoźniakNa zdjęciu: Łukasz Lamża // Fot. Grażyna Makara

W okresie świątecznym wszyscy mamy intensywniejszy niż zwykle kontakt z rodzinami, a wiadomo, jak to w rodzinach: relacje bywają różne, zwłaszcza w rodzeństwach. I właśnie o rodzeństwach, tyle że zwierzęcych, rozmawiamy z dr Joanną Bagniewską.Dr Joanna Bagniewska jest zoolożką z uniwersytetu Brunela w Londynie i Uniswersytetu Oksfordzkiego, publikowała także w „Tygodniku Powszechnym”.🌍 „Miłego antropocenu!” to nowy cykl w Podkaście Tygodnika Powszechnego, w którym opowiadamy, jak nauka i technika zmieniły nasz świat i jak mogą pomóc go uratować.Gospodarzem cyklu jest Wojciech Brzeziński: dziennikarz naukowy stale współpracujący z „Tygodnikiem Powszechnym”, specjalizujący się w tematyce nowych technologii i cyberbezpieczeństwa, laureat, wraz z Agatą Kaźmierską, nagrody Grand Press Digital and Technology 2023 za cykl WybierAI - algorytmy demokracji.🌍 Odwiedź serwis specjalny WIELKIE WYZWANIA: ANTROPOCENw serwisie TygodnikPowszechny.pl:Przyglądamy się w nim największym wyzwaniom epoki człowieka oraz drodze, która zaprowadziła nas od afrykańskich sawann do globalnej wioski. Omawiamy badania naukowe i dyskusje nad interakcjami między człowiekiem i innymi elementami przyrody – zarówno tymi współczesnymi, jak i przeszłymi. CZYTAJ WIĘCEJ >>>Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.Ilustracja: Shirley Kroos / Solent News & Photo Agency / Solent News / East NewsMuzyka: Michał Woźniak