Kant, en klaar!

Filosoof Paul Moyaert is evenzeer thuis in de filosofie als in de psychoanalyse, bij Lacan, Deleuze en Freud. Moyaert werkte o.m. rond de kracht van symbolen, interpreteerde de doodsdrift bij Freud, vroeg zich af wat waanzin is en vooral: hoe wij mensen in elkaar steken. Hij beantwoordt de Kant-vraag ‘Wat is de mens?’ op een niet-evidente wijze. Misschien is het de woede die ons drijft. En wat moeten we daar dan mee?

Peter Singer is professor bio-ethica in Princeton en Melbourne, en werd in de jaren ’70 op slag wereldberoemd met zijn boek ‘Animal Liberation’. Want dieren zijn net als mensen, of liever: voelen net als wij pijn en lijden. Singers praktijk van het ‘Effectief Altruïsme’ is al even radicaal. De schijnbaar eenvoudige regels zijn: 1. Ontdek hoe je het meeste goed kunt doen in de wereld. 2. Doe het.

Pieter Thyssen bouwt imaginaire teletijdmachines op papier; en onderzoekt wat de vreemde gevolgen van tijdreizen zouden kunnen zijn. Hij is wetenschapper én filosoof, en vertoeft courant in heden én verleden. Thyssen droomt er zelfs van wakker te worden in de toekomst. Om daar misschien een antwoord te vinden op die brandende Kant-vraag: Wat kan ik weten?

Amerikaans filosoof Martha Nussbaum is een ster aan het de filosofisch firmament. Ze reist de wereld rond om lezingen te geven, verzamelt eredoctoraten, doceert rechtsethiek, en schrijft over het belang van emoties, over rechtvaardigheid en ouder worden. Ze denkt na over alles wat het leven haar aanreikt. Geïnspireerd door de klassieken, de literatuur en hedendaagse helden als Martin Luther King en Nelson Mandela.

Kunstwetenschapper Barbara Baert doceert aan de KU Leuven, doet onderzoek en schrijft. Voor haar is de centrale vraag : wat kunnen we weten? Ze behandelt die vraag vanuit haar vak, de kunstwetenschap, maar het antwoord draait tegelijk ook om wat de mens is, en hoe het willen weten in gang wordt gezet door verwondering en emotie.

Ann Dooms is wiskundige en expert artificiële intelligentie, en daar draait alles om de vraag welke menselijke vermogens we zouden willen nabootsen in of aanleren aan een computer. Kunnen we een machine leren denken? En wat is denken dan? Valt dat complexe proces wel te kwantificeren? Ann zoekt naar wiskundige wegen om de limieten van AI te verleggen.

Psychiater Joris Vandenberghe stelt zich bij elke ontmoeting met een patiënt de vraag: Wat moet ik doen? Moet ik in actie schieten of eerder afwachten en luisteren? En in de psychiatrische praktijk stelt zich ook als vanzelf de vraag naar wat de mens is. Vandenberghe gaat uit van een inclusief mensbeeld, waarin ook mensen met psychische stoornissen thuishoren.

Beeckman wordt geïnspireerd door filosofen Spinoza en Machiavelli. Ze bouwt bruggen tussen hun denken en onze tijd, die al even onzeker is als die van hen. Ze denkt na over de Kant-vraag: Wat moet ik doen? Wat is goed handelen? Voor haar werkt de ethische praktijk van elke dag beter dan een of ander groot moreel principe waarop we ons kunnen richten. Centraal staat het idee van verbondenheid met de anderen en met de natuur.

Voor historica Sophie De Schaepdrijver is de Kant-vraag ‘Wat moet ik doen?’ tegelijk essentieel én verschrikkelijk moeilijk. Want gaat het over het handelen voor onszelf, onze geliefden of voor de hele planeet?

Schrijver en essayist Bas Heijne wil in zijn werk de tijd aanraken. ‘Je kijkt om je heen en je vraagt je af: hoe sta ik daar tegenover?’ Hij is gefascineerd door de vraag hoe uit het ‘crooked timber of humanity’, de al te feilbare mens, iets kan voortkomen dat de goede kant opgaat.