Architectenweb Podcast

Toren van Babel is een maandelijkse serie binnen de Architectenweb Podcast. Hierin praat architect Daan Roggeveen (MORE Architecture) met ontwerpers, ontwikkelaars en andere experts die allemaal hun eigen perspectief hebben op hoogbouw. Doel is het antwoord vinden op de vraag: hoe maak je nu een echt goed hoog gebouw? De gast deze maand is Ellen van Bueren, hoogleraar Urban Development Management aan de Faculteit Bouwkunde van de TU Delft.Ellen vertelt over de brede oriëntatie van haar leerstoel aan de TU Delft, waarin processen van sturing en besluitvorming centraal staan. We praten over het proces van gebiedsontwikkeling en over de rol van nieuwe ‘ingrediënten’, zoals water en energie, bij stedelijke ontwikkelingen. En we praten over de ‘chef-koks’ die bij gebiedsontwikkeling in de spreekwoordelijke keukens staan. We bespreken de woningbouwopgave in Nederland en in hoeverre hoogbouw daar de oplossing voor is. We praten over ‘net-niet hoogbouw’ in middelgrote steden, en over het belang van openbare ruimte. En we hebben het over het openbaar vervoer als drager voor gebiedsontwikkeling en verdichting. Over de termijn waarop we steden plannen, en waarom er in Nederland wordt gepland op zo’n korte termijn. We hebben het over de Nederlandse kruideniersmentaliteit en de lange termijn waarop in landen als Spanje en Denemarken wordt geïnvesteerd in openbaar vervoer. En we hebben het over living labs: de stad als laboratorium voor onderzoek en experiment. Kunnen we op die manier ook naar hoogbouw kijken…? Luisteren dus!De podcast wordt mede mogelijk gemaakt door Stichting Hoogbouw. Idee & Presentatie: Daan Roggeveen (MORE Architecture)Productie & Techniek: Lieven HeeremansMuziek: Job RoggeveenReacties: [email protected] Het beeld​ bij de podcast toont het project LEAD in Leiden, ontworpen door Powerhouse Company en DELVA Landscape Architecture & Urbanism. Het beeld zelf is gemaakt door Beauty and the Bit.

Bij de opening van Fenix heeft architect Ma Yansong van MAD staan kijken hoe er op de ontworpen ruimtes gereageerd werd. Dat observeren doet hij graag. Hij zag mensen in tranen en mensen elkaar kussen. Iedereen ervaart het museum en de spiralende dubbele trap die eruit omhoog rijst op zijn eigen manier, constateert hij.Het verhaal gaat dat Ma Yansong bij het eerste bezoek aan de Fenix loods met Wim Pijbes van Stichting Droom en Daad zo stil was dat Wim zich afvroeg of hij er wel iets mee kon. Maar aan het eind van het bezoek constateerde Ma dat het allemaal om beweging ging en maakte daarna een schets van een spiralende route die uit de loods omhoog zou komen.Die schets vatte zijn emotie bij die plek en het toekomstige museum samen. Hij vond het vervolgens heel belangrijk om die schets zo nauwgezet mogelijk te vertalen in een gebouwde realiteit. In de podcast benoemt hij dat als hij die schets op een ander moment had gemaakt, die er waarschijnlijk anders uit had gezien. Maar het gaat in zijn optiek niet om het bereiken van perfectie, maar om de menselijkheid die uit de schets naar voren komt. Dat de route geen geoptimaliseerde spiraal is, maar juist een onregelmatige vorm heeft. Dat hij niet op kolommen rust, maar voor je gevoel zweeft. Dat hij door het dak heenbreekt en daar richting de kade uitkraagt. Bij de gerealiseerde spiralende trap hoopt hij dat mensen ervaren wat hij er destijds ook bij gevoeld heeft.Met gekromde lijnen en een wat abstractere materialisering hoopt Ma in zijn werk emotie op te roepen bij mensen die er een bezoek aan brengen of het gebruiken. Bouwkundige details en installaties wil hij zoveel mogelijk onzichtbaar maken, zodat de aandacht uitgaat naar de ruimtes, en hoe het licht daar op of in valt. Voor mensen om het op hun eigen manier te kunnen ervaren, moet de ruimte enerzijds abstract genoeg zijn en anderzijds ook specifiek genoeg zijn – daarin zoekt hij steeds een balans.In de podcast geeft hij aan dat hij in zijn werk ervoor waakt gebouwen te perfect of te mooi te maken. Dat kan gebouwen namelijk ook afstandelijk maken. Juist in de imperfectie zit het menselijke, vindt hij. Daaraan gekoppeld zit de wens om gebouwen te maken die echt voor iedereen zijn, voor alle lagen van de bevolking, dus niet alleen voor een elite. Daarom is hij ook zo enthousiast over Fenix en het naastgelegen Danshuis, waar hij momenteel nog aan werkt; beide instellingen richten zich op iedereen in de stad.Het gesprek komt via het werk van Antoni Gaudi en de hutongs waarin hij opgroeide uit bij de woningbouwopgave in China. Het gaat er in een samenleving om dat we omgaan met mensen die anders tegen dingen aankijken, vindt hij. Waar die onderlinge dialoog in de hutongs sterk aanwezig was, is het wonen in een woontoren erg individueel. Daarbij worden woongebieden in China vaak ook nog omheind, zodat je alleen nog gelijkgestemden tegenkomt. In de tentoonstelling in het Nieuwe Instituut wordt een groot sociale woningbouwproject getoond dat MAD in Beijing heeft ontworpen. Bovenop een laag met voorzieningen, die zich openen naar de straat, is een gemeenschappelijke, verhoogde daktuin gerealiseerd voor de bewoners, maar waar anderen ook kunnen komen. Andere woongebieden zouden zich op een vergelijkbare manier kunnen openen, stelt hij voor.De bij de podcast gebruikte foto's van Fenix zijn gemaakt door architectuurfotograaf Iwan Baan.Deze podcast wordt mede mogelijk gemaakt door AGC. Halverwege de podcast vertelt Anton Peters van AGC over hun low-carbon glas dat maar liefst 45% minder CO2-uitstoot heeft dan traditioneel glas.

Toren van Babel is een maandelijkse serie binnen de Architectenweb Podcast. Hierin praat architect Daan Roggeveen (MORE Architecture) met ontwerpers, ontwikkelaars en andere experts die allemaal hun eigen perspectief hebben op hoogbouw. Doel is het antwoord vinden op de vraag: hoe maak je nu een echt goed hoog gebouw? De gast deze maand is architect Paul de Ruiter, oprichter en naamgever van Paul de Ruiter Architects.Paul de Ruiter is een koploper als het gaat om het ontwerpen van duurzame gebouwen in Nederland. Dertig jaar geleden al deed hij onderzoek naar energiepositieve gebouwen. In de podcast praten we over zijn fascinatie voor energieproducerende gebouwen en hoe dat in 1994 leidde tot de start van zijn bureau. We praten over hoe duurzaamheid door de tijd heen terrein heeft gewonnen in het vakgebied. Daarbij vertelt Paul over visionaire opdrachtgevers, over de lange horizon die beleggers in het oog moeten houden als het over duurzaamheid gaat, en over de rol die ESG-normeringen momenteel spelen.We hebben het ook over prefabricage in hoogbouw. De Waldorp Four in Den Haag is een project dat Paul de Ruiter Architects in 2014 won. Het plan, dat zich op een complexe locatie langs het spoor bevindt, was alleen mogelijk door verregaande prefabricage. Inmiddels is het project het grootste en hoogste prefab-unitbouwproject van Nederland. Zijn prefab units hiermee de silver bullet van de woningbouwopgave?Ook praten we over de transformatie van kantoorgebouw Coolsingel 93 naar een Paris Proof-kantoor. Wat is een Paris Proof-gebouw nou eigenlijk? En wat heeft Paul gedaan om dit monumentale kantoorgebouw in hartje Rotterdam toekomstbestendig te maken? Luisteren dus!  Toren van Babel wordt mede mogelijk gemaakt door Stichting Hoogbouw.Idee & Presentatie: Daan Roggeveen (MORE Architecture)Productie & Techniek: Lieven HeeremansMuziek: Job RoggeveenReacties: [email protected]

Architect Pi de Bruijn van de Architekten Cie. ontwierp in de jaren ‘80 en ‘90 de uitbreiding van de Tweede Kamer en is, na een korte onderbreking, nu ook weer betrokken bij de renovatie van de door hem ontworpen bouwdelen. Een gesprek over het ontwerpproces toen en nu, over zijn vriendschap met Rem Koolhaas, zijn band met de Tweede Kamer, en de nieuwe publieksentree die hij met zijn team heeft ontworpen.Rijksbouwmeester Wim Quist benaderde in 1981 vijf architecten om in een traject van een jaar een ontwerp voor de Tweede Kamer uit te werken. Een van de benaderde architecten was Pi de Bruijn, die toen nog maar één gebouw had gerealiseerd; een buurtcentrum in Amsterdam-Oost. Hoe kwam hij, toen 39 jaar oud, op dat lijstje terecht?In de podcast vertelt hij dat hij het niet zeker weet, maar dat hij denkt dat de Rijksbouwmeester bij hem een sensibiliteit voor de omgang met bestaande gebouwen had gezien, een wil om een werkelijk participatief traject te doorlopen, en dat het hielp dat hij al een stevig bureau achter zich had. Een paar jaar eerder was hij partner geworden bij het bureau van Frans van Gool en Arnold Oyevaar.Zelf had Pi na zijn afstuderen een periode voor de gemeente Londen gewerkt, waar hij al de veranderende houding ten aanzien van het modernisme had ervaren, met de daaropvolgende herwaardering van de voormoderne architectuur. Daarna had hij een periode bij de gemeente Amsterdam gewerkt, om vervolgens vanuit een jarenlange participatie het buurtcentrum in Amsterdam-Oost te ontwerpen. Het ontwerp daarvan werd volgens Pi door Wim Quist gewaardeerd.Zo kwam Pi dus op de shortlist van de Tweede Kamer en gedurende het jaar dat de verschillende architecten in nauwe samenwerking met de Kamer hun plannen uitwerkten, merkte hij ook al snel dat dat participatieve traject hem lag. Waar zijn tegenstrevers uiteindelijk uitstel moesten vragen voor het inleveren van hun plannen, kon hij zijn plannen wel op tijd indienen. Hij werd geselecteerd en kon er met de Tweede Kamer aan verder werken.In de podcast vertelt hij hoe het ontwerpproces vervolgens verder liep; waarom het gebouw van de Raad van State aan het Plein uiteindelijk toch gesloopt moest worden, hoe de als publieke passage ontworpen ruimte kort voor de opening toch besloten werd, hoe het café onderin de toren voor Nieuwspoort politiek de nek om werd gedraaid en welke symboliek er in het ontwerp voor de Tweede Kamer verwerkt zit.Na de voltooiing van het Tweede Kamercomplex in de jaren ‘90 bleef Pi met zijn bureau erbij betrokken. Iedere keer dat er iets aangepast moest worden, werd hij gebeld. Hij vond het dan ook onbegrijpelijk dat OMA in 2017 gevraagd werd om de renovatie van de door hem ontworpen gebouwdelen te ontwerpen. Als het gaat om een technische renovatie, waarom vraag je dan een architect die bekendstaat om zijn conceptuele ontwerpen?, vraagt hij zich in de podcast hardop af.Wat op de achtergrond een rol speelde was dat het eigendom van het Tweede Kamercomplex rond 2015 overgedragen was van de Tweede Kamer zelf naar het Rijksvastgoedbedrijf. Terwijl de Tweede Kamer in de jaren ‘80 en ‘90 zijn opdrachtgever was geweest, was de Tweede Kamer nu niet eens betrokken geweest bij de architectenselectie, stelt Pi. De Tweede Kamer waardeerde het complex zoals het was en wilde dat Pi de renovatie zou ontwerpen. In 2019 is hij tot zijn grote opluchting alsnog gevraagd om de renovatie te ontwerpen voor de door hem ontworpen bouwdelen.De luchtfoto bij de podcast is gemaakt door Aerofoto. Deze podcast wordt mede mogelijk gemaakt door AGC. Halverwege de podcast vertelt Anton Peters van AGC over het gelakte glas dat zij kunnen leveren voor dichte delen van gevels. Bij een glanzende laklaag heet dit Lacobel, bij een matte laklaag heet dit Matelac

Toren van Babel is een maandelijkse serie binnen de Architectenweb Podcast. Hierin praat architect Daan Roggeveen (MORE Architecture) met ontwerpers, ontwikkelaars en andere experts die allemaal hun eigen perspectief hebben op hoogbouw. Doel is het antwoord vinden op de vraag: hoe maak je nu een echt goed hoog gebouw? De gast deze maand is Stijn Steenbakkers, de Eindhovense wethouder van Brainport, economie, onderwijs, KnoopXL en Eindhoven-Noordwest.Stijn vertelt over de stedelijke ontwikkeling en verdichting in Eindhoven. We hebben het over zijn brede portefeuille met onderwijs, economie en stedelijke ontwikkeling – en de relatie tussen die onderwerpen. We praten over de legacy van Philips in de stad, en de groeipijnen die de stad op dit moment doormaakt.Stijn vertelt over de ‘triple helix’ – de samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen die zo cruciaal is in Eindhoven, en hoe die samenwerking een inspiratie kan zijn voor de bouwsector. Uiteraard bespreken we het megaproject KnoopXL. We gaan in op de koppeling tussen openbaar vervoer en verdichting, en de betekenis van KnoopXL voor de regio. We hebben het over de aanleiding om in dit gebied te verdichten, en de actieve rol die de gemeente in het gebied inneemt. En we spreken over de impact van de vele hoogbouwplannen op de uitstraling en leefbaarheid van Eindhoven.Luisteren dus! Toren van Babel wordt mede mogelijk gemaakt door Stichting Hoogbouw. Idee & Presentatie: Daan Roggeveen (MORE Architecture) Productie & Techniek: Lieven Heeremans Muziek: Job Roggeveen Reacties: [email protected] 

Op Buiksloterham in Amsterdam ontwerpt en ontwikkelt OZ samen met Synchroon een biobased kantoorgebouw met praktisch geen installaties. Dat kan als je het gebouw heel goed isoleert, massa inzet om temperatuuruitslagen te dempen en als je opwarming door de zon regisseert. In gesprek met Oresti Sarafopoulos, architect en partner van OZ, over hoe Baumschlager Eberle ze op dit spoor zette, hoe het precies werkt en waarom dit de route is naar een architectuur die niet alleen in zijn materialisering Paris Proof is, maar ook in zijn gebruik.Bij een regulier kantoorgebouw gaat tot wel 45% van de bouwkosten op aan installaties, stelt Oresti in de podcast; je zou daarom kunnen zeggen dat we bijna in laboratoria leven. Op de Biënnale van Venetië van 2014 verbeeldde Rem Koolhaas dit als curator door onder een deel van de koepel van het centrale paviljoen in de Giardini een verlaagd plafond te laten installeren. Een steeds groter deel van gebouwen bestaat uit een technische wereld van installaties. Samen met John Bosch, ook architect en partner bij OZ, ging Oresti op zoek naar een alternatieve benadering. Bouwbioloog Carla Rongen van de HAN Hogeschool wees ze daarbij op het 2226-concept dat Baumschlager Eberle heeft ontwikkeld. In dat concept kan een goed geïsoleerd gebouw, dat maar beperkt opwarmt door de zon, praktisch zonder installaties het hele jaar een binnentemperatuur van tussen de 22 en 26 graden houden. In hun eigen kantoor in Lustenau, Oostenrijk, bewijst Baumschlager Eberle al vijftien jaar dat dit werkt.Daar gaat het alleen wel om een betonnen gebouw, benadrukt Oresti in de podcast. Beton dempt met zijn massa temperatuuruitslagen. Het kantoorgebouw dat ze op Buiksloterham ontwerpen, en samen met Synchroon ontwikkelen, willen ze een helemaal biobased draagconstructie en afwerking geven. De oplossing die ze daarbij nu gevonden hebben is om een draagconstructie uit cross laminated timber (CLT) te combineren met een gevel uit kalkhennep en dat af te werken met leemstuc. Kalkhennep ondersteunt niet alleen de hoogwaardige isolatie die gevraagd is, maar dempt met zijn massa ook temperatuuruitslagen.Het ontwerp heeft Oresti met zijn team parametrisch opgezet en wordt wat betreft binnenklimaat door Aveco de Bondt doorgerekend. Door de ramen diep in de gevel te leggen, wordt de directe zoninstraling verminderd, terwijl schuine negges wel veel daglicht binnen laten vallen. Het gaat er uiteindelijk om dat de opwarming van het gebouw onder de 15 kWh per vierkante meter komt, stelt Oresti. Dán lukt het. Voor het kantoor rekenen ze nu met 3 kWh/m2 aan opwarming door verlichting, 3,5 kWh/m2 door mensen en 4 kWh/m2 door de computers. In hun ontwerp zijn ze er daarbij in geslaagd om de opwarming door de zon te beperken tot 3-4 kWh/m2. Bij elkaar is dat zo’n 13-14 kWh/m2. Het gaat dus lukken, verzekert Oresti in de podcast.In de gevel van het door OZ ontworpen kantoorgebouw komen kleppen die automatisch geopend worden als er frisse lucht nodig is. Die kleppen zullen dan bijvoorbeeld tien minuten tot een kwartiertje open gaan en dan weer sluiten, voorspelt Oresti. Van hardware naar software.Wanneer je installaties weglaat, dan ontstaat er ruimte voor andere dingen, sluit Oresti af. Dan komt architectuur weer centraal te staan. In het kantoor dat ze nu ontwerpen komt het plafond op 3,5 meter te liggen. Die hoogte ondersteunt het binnenklimaat, maar is ook gewoon een bijzonder prettige maat, benadrukt hij.Het low-tech kantoorgebouw kan met een beetje mazzel in de zomer van 2027 in gebruik genomen worden. OZ zal daarbij één van de verdiepingen betrekken. Deze podcast wordt mede mogelijk gemaakt door AGC. Halverwege de podcast vertelt Anton Peters van AGC over het brandwerende glas

Toren van Babel is een maandelijkse serie binnen de Architectenweb Podcast. Hierin praat architect Daan Roggeveen (MORE Architecture) met ontwerpers, ontwikkelaars en andere experts die allemaal hun eigen perspectief hebben op hoogbouw. Doel is het antwoord vinden op de vraag: hoe maak je nu een echt goed hoog gebouw? De gast deze maand is Aldo Trim, managing architect bij KAAN Architecten.In deze podcast vertelt Aldo Trim over een sequentie van drie binnenstedelijke hoogbouwprojecten waar KAAN Architecten de laatste jaren aan werkte: de Zalmhaven, SPOT en Lumière.Allereerst de Zalmhaven. Aldo vertelt over de herstart van dat project in 2016 en hoe het bureau daarbij nauw samenwerkte met Dam & Partners en ook van dat bureau leerde. We praten over de snelheid van het ontwerpproces van de Zalmhaventorens, vanwege veranderende regelgeving, en over de verschillende bouwmethoden die werden toegepast in het project.In het verlengde van de Zalmhaven werkte Aldo aan SPOT in het transformatiegebied Amstel III in Amsterdam. We bespreken het ontstaan van het initiatief voor SPOT en wat voor stedenbouwkundige benadering daar bij past. Aldo vertelt over de rol van ontwerpers in een dergelijke transformatie, en over het verschil tussen sturen op proces en het sturen op eindbeeld. En we gaan in op de visie van supervisor Don Murphy voor het gebied. Tenslotte vertelt Aldo over het plan Lumière in Rotterdam, waarvoor de gemeenteraad onlangs het bestemmingsplan heeft vastgesteld. Het plan draait niet alleen om de toren van 155 meter hoog, maar vooral ook om de inpassing in de complexe stedelijke context. Het gebouw bevindt zich in het monumentale Lijnbaanensemble, tussen Gebouw Weena en het Cityhouse – beiden van Maaskant. Aldo vertelt over het tot stand komen van het ontwerp, en hoe wind en bouwsnelheid het proces danig hebben beïnvloed. En hij legt uit hoe dit hoogbouwproject met name draait om de inpassing op het maaiveld. Luisteren dus! Toren van Babel wordt mede mogelijk gemaakt door Stichting Hoogbouw. Idee & Presentatie: Daan Roggeveen (MORE Architecture) Productie & Techniek: Lieven Heeremans en Geert VliegerMuziek: Job Roggeveen Reacties: [email protected]

Na een periode waarin het vooral aan tijdelijke en kleinere projecten werkte, is Monadnock een nieuwe fase ingegaan waarin het ook veel aan woningbouw werkt. Zo heeft het bureau ondertussen woongebouwen ontworpen in Nijmegen, Hilversum, Utrecht en Hannover. Daarbij slaagt het erin om de gelaagde architectuur uit het vroege werk door te zetten in zijn woningbouwprojecten. In gesprek met architect Job Floris over de benadering van het bureau en enkele recente projecten.Links naar de besproken projecten:Woongebouw Crevas in Nijmegen (Architectenweb)Woontoren in Nijmegen (Instagram)Park Paviljoen in Nationaal Park De Hoge Veluwe (Architectenweb)Landmark gebouw in Nieuw-Bergen (Architectenweb)Woongebouw Volante in Hilversum (Instagram)Binnen de plannen voor Hart van de Waalsprong is Monadnock gevraagd om drie belangrijke plekken in het stedelijk weefsel van een hoekaccent te voorzien. Zo wordt de belangrijkste invalsweg gemarkeerd met een ontwerp van Monadnock, krijgt het belangrijkste plein in het centrumgebied een woontoren naar ontwerp van het bureau en wordt straks de entree vanaf het oeverpark tot Hart van de Waalsprong benadrukt door een ontwerp van ze.In de podcast bespreken we de eerste twee projecten. Aan de invalsweg kondigt woongebouw Crevas het centrumgebied als een soort billboard aan. Het gebouw heeft twee heel verschillende gevels gekregen, die via een hoekaccent met elkaar zijn verbonden. De woontoren die Monadnock verderop in de buurt heeft ontworpen, richt zich in zijn architectuur nadrukkelijk op het centrale plein, geeft dat een richting. De andere zijden van de woontoren zijn eenvoudiger gelaten.Als de stedelijke situatie daarom vraagt, vindt architect Job Floris het heel logisch om een gebouw er aan de ene zijde anders uit te laten zien dan aan de andere kanten. Hij verwijst daarvoor naar de premoderne architectuur, waarin het heel gebruikelijk was om dat te doen, en heeft bijvoorbeeld van Asnago e Vender, dat in de jaren vijftig van de vorige eeuw veel realiseerde in Milaan, ook geleerd dat een ontwerp ook een assemblage kan zijn.In de podcast bespreken we verder wat hij geleerd heeft van Denise Scott Brown en Robert Venturi, van Mathias Ungers, en van Christian Rapp in de periode dat hij daar werkte. Met zijn bureau haalt Job uiteindelijk inspiratie uit architectuur van alle tijden: van de klassieke oudheid via Britse landhuizen tot het Scandinavische modernisme. De culturele dimensie van architectuur moeten we blijven doorvertellen, vindt hij, en dat kan bijvoorbeeld door ideeën, motieven of elementen uit het verleden in nieuwe ontwerpen opnieuw te interpreteren.Over de gelaagde architectuur die hij met zijn bureau nastreeft, geeft hij aan dat hij het zelf het interessantste vindt om te kijken naar iets dat zich langzaam aan je ontvouwt. Hij voegt eraan toe dat hij denkt dat gebouwen met een gelaagde architectuur langer gewaardeerd blijven.Na een kortere bespreking van het landmark gebouwtje in Nieuw-Bergen, dat het bureau ruim tien jaar geleden ontwierp, besluiten we de podcast met een gesprek over woongebouw Volante dat Monadnock in Hilversum Nieuw-Zuid heeft ontworpen.Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door AGC.

Toren van Babel is een maandelijkse serie binnen de Architectenweb Podcast. Hierin praat architect Daan Roggeveen (MORE Architecture) met ontwerpers, ontwikkelaars en andere experts die allemaal hun eigen perspectief hebben op hoogbouw. Doel is het antwoord vinden op de vraag: hoe maak je nu een echt goed hoog gebouw? De gast deze maand is architect Francesco Veenstra, Rijksbouwmeester en mede-oprichter en partner van Vakwerk Architecten.In de podcast gaat Francesco in op de ruimtelijke opgaven waar Nederland voor staat, gezien vanuit zijn positie als Rijksbouwmeester. We spreken over de rol van het College van Rijksadviseurs en de zojuist benoemde nieuwe leden van het college – de nieuwe collega’s van Francesco.We praten over de Nederlandse traditie van de ruimtelijke ordening en over de lange tijdshorizon – honderd jaar – waarop dit College van Rijksadviseurs heeft ingezet. We hebben het ook over de breedte van het werk van een Rijksbouwmeester – en wat de instrumenten zijn die hij heeft om in te zetten. Wat is de status van de adviezen van een Rijksbouwmeester? En we spreken over het huidige gefragmenteerde politieke landschap, en hoe daarin als Rijksbouwmeester te opereren. En over de vraag of we niet te gefocust zijn geraakt op het proces in plaats van het resultaat?En natuurlijk hebben we het over de woningbouwopgave. Waar moeten al die extra woningen komen: in de bestaande stedelijke gebieden of in de wei? We hebben het over het meenemen van de ‘reële waardering’ en ‘echte kosten’ bij het ‘bouwen in de wei’. En over de vraag hoe hoger bouwen en verdichten past in de ruimtelijke opgaven waar Nederland voor staat. Luisteren dus!Toren van Babel wordt mede mogelijk gemaakt door Stichting Hoogbouw. Idee & Presentatie: Daan Roggeveen (MORE Architecture) Productie & Techniek: Geert Vlieger Muziek: Job Roggeveen Reacties: [email protected]

Een hotel waarin de gedeelde ruimtes niet beneden zitten maar boven, een museum met een meanderende indeling die een midden vindt tussen een dwingende enfilade en een open plattegrond, een gebiedstransformatie die niet gestuurd wordt door vastgestelde bouwenveloppen maar door vuistregels… architect Daan Roggeveen weet met zijn bureau MORE Architecture zowel gebouwen als gebieden te her-denken.Een grote maquette waarin met elkaar de toekomst van het Buikslotermeerplein in Amsterdam-Noord geschetst werd, speelde een sleutelrol in het bepalen van de vuistregels die de verdichting van het gebied nu gaan sturen, vertelt Daan in de podcast. Het grootste deel van het gebied, winkelcentrum Boven ‘t Y, is nu één tot drie lagen hoog. Door dit gebied te verdichten met veel nieuwe woningen en ook andere functies, kan een centrumgebied ontstaan dat ook ‘s avonds en in het weekend levendig is. Als die verdichting kavel voor kavel gebeurt, hoe zouden de woontorens zich dan tot elkaar moeten verhouden, maar vooral ook richting de straat? Dat soort vragen werden in de grote maquette onderzocht, samen met iedereen die bij het gebied betrokken is.Eerder waren al meerdere pogingen gedaan om het Buikslotermeerplein via een traditioneel top-down stedenbouwkundig plan te verdichten. Deze plannen stranden keer op keer, onder andere omdat deze onvoldoende rekening hielden met het gefragmenteerde eigendom in het gebied. Geïnspireerd door de flexibele zoning codes in buitenlandse steden als New York en São Paulo, stelde Daan met zijn team voor om de transformatie van dit gebied te begeleiden met een aantal vuistregels. Dat bleek uiteindelijk voor iedereen te werken en afgelopen december heeft de gemeenteraad van Amsterdam de vuistregels vastgesteld.Een van de vuistregels is om de woontorens, die in het gebied nu kunnen verrijzen, iets terug te leggen van de straat. Dat voorkomt windhinder, maar beperkt ook de visuele impact ervan op straatniveau. In de podcast benadrukt Daan dat voor de beleving op straat de vormgeving van de onderste paar lagen het belangrijkste is; de plint moet transparant genoeg zijn, daarin moeten ook programma’s komen die buiten de winkeltijden voor reuring zorgen, daar moeten auto’s en fietsen op een elegante manier geparkeerd kunnen worden, enzovoorts.Daan heeft tien jaar in China gewoond en gewerkt. Na zijn afstuderen aan de TU Delft in 2002 heeft hij enkele jaren als architect in Nederland gewerkt. De stormachtige verstedelijking in China trok hem samen met zijn vrouw in 2008 naar Shanghai, waar hij kort bij MADA s.p.a.m. werkte en daarna samen met journalist Michiel Hulshof onderzoek deed naar de verstedelijking van China. Dat onderzoek resulteerde uiteindelijk in het boek ‘How the City moved to Mr. Sun’. Iets later richtte hij samen met architect Robert Chen zijn bureau MORE Architecture op in Shanghai.Tot de belangrijkste werken van MORE Architecture in China behoren een compact hotel op een bergkam in de regio Anji, op drie uur rijden van Shanghai, en een compact museum in een voorstad van Jiaxing, op een half uur rijden van Shanghai. Beide opgaven vroegen om het omdenken van de bekende typologie ervan, legt Daan in de podcast uit. Dat soort creatieve uitdagingen liggen hem en zijn bureau.In China kregen Daan en zijn vrouw twee kinderen. Toen die de schoolgaande leeftijd bereikten, kwam voor hen Nederland weer in beeld; daar wilden ze hun kinderen naar school laten gaan. In 2019 opende Daan daarom de Amsterdamse vestiging van MORE Architecture en sindsdien richt hij zich vooral op hun projecten hier in Nederland. Naast stedenbouwkundige plannen werkt hij met zijn groeiende team ook aan talloze gebouwontwerpen. In het Zomerhofkwartier (ZOHO) in Rotterdam is de eerste woningbouw naar ontwerp van MORE Architecture in aanbouw. In het stationsgebied van Heemskerk werkt hij met zijn team aan verschillende ensembles van&