Foar de kofje net eamelje (niet zeuren vóór de koffie)

Hoewel het er in de verkiezingscampagne van 2023 nauwelijks over ging, hebben we er allemaal een mening over: Europa. Brussel bemoeit zich te veel met ons, Europa kost ons alleen maar geld, we hebben veto’s nodig, Nexit, we kennen ze wel. Het zijn niet alleen meningen van partijen in de marge. Ook grote rechtse partijen lijken Europa liever kwijt dan rijk. Aan de andere kant is er soms een naïef vertrouwen in Europa, alsof is Europa de oplossing voor alles. Allard en André gaan over deze onderwerpen in gesprek met Esther de Lange, europarlementariër namens het CDA en vice-president van de Europese Volkspartij. Ze doen dat dit keer - op uitnodiging van het CDA Amersfoort - live in een Amersfoortse kroeg.

Stikstof houdt ons land in zijn greep. Onzekerheid voor boeren, bouwprojecten die stilliggen. Wat zijn perspectieven om uit de impasse te komen? Landbouw behoort tot het hart van de Nederlandse cultuur. Een al te instrumentele blik op productie en economisch gewin heeft natuur en landbouw echter van elkaar losgemaakt. Met alle gevolgen van dien. Kunstmatige mest en overproductie blijkt schadelijk voor landbouw en onszelf. De bodem is verslechtert, de waterkwaliteit daalt. Het stikstofprobleem gaat ons allemaal aan.In een nieuw boek voor De Correspondent bestudeert Thomas Oudman het probleem en biedt hij perspectieven. Allard en André gaan met hem in gesprek met als hoofdvraag de titel van zijn boek: Hoe komen we uit de shit?

Als we hét buzzword van 2023 moeten kiezen, staat AI hoog op de lijstjes. AI gaat volgens sommigen alle problemen van de wereld veroorzaken, terwijl anderen het einde van de mensheid voorspellen. En bij die laatste categorie horen ook gerenommeerde namen als Elon Musk en Apple-oprichter Steve Wozniak. Waar staan we met AI en vooral: welke kansen en bedreigingen zijn er? En hoe moeten we aankijken tegen de regelgeving die wordt opgetuigd? Laura Lamers, verbonden aan de Universiteit Twente, legt de nadruk op de interactie tussen AI en ons als gebruikers. Want stiekem veroorzaakt een technologie vaak geen nieuwe problemen, maar legt het meer bloot wat allang gaande is. 

We horen vaak dat landen jaloers zijn op het Nederlandse zorgstelsel. Dat mag zo zijn, toch loopt de zorg hier vast. Er wordt zelfs gesproken van een zorginfarct. Het is een urgent probleem, want niemand kan zonder zorg. De mens is een zorgbehoeftig, maar - thank God - ook een zorgzaam wezen. Dat is het vertrekpunt van Lynn Berger die voor De Correspondent een boek heeft geschreven over zorg waarin ze een betere kijk op de mens verkent. Allard en André spreken haar in deze aflevering om de crisis in de zorg te bestuderen en uiteindelijk perspectieven te verkennen die een weg uit het zorginfarct kunnen zijn. Zodat jij en wij straks ook nog verzekerd zijn van zorg.

Donald Trump ontketende een ‘war on woke’, Joost Eerdmans van JA21 noemt woke een ‘veelkoppig, radicaal monster’ dat onze vrijheid bedreigt. Thierry Baudet wil het gehele onderwijs opnieuw opbouwen om het te zuiveren van woke-opvattingen.  En minister van Justitie en Veiligheid Yeşilgöz noemde 'wokisme' een van bedreigingen van onze rechtstaat. Maar wat is woke eigenlijk? Wie daarnaar vraagt krijgt vaak fluïde definities. Het heeft iets van doen met politieke correctheid, met cancel culture, met genderneutraliteit, maar ook je inspannen voor klimaat en vluchtelingen en tegen stikstof wordt woke genoemd. Hoe onduidelijke de vijand is, er zijn dus veel politici die woke als een van de grootste problemen zien. Hoe zit dat?André en Allard gaan op bezoek bij Casper Thomas van de Groene Amsterdammer en vragen hem naar woke en anti-woke, wat we kunnen leren van beide kampen en of dit nu een relevante discussie is. Uiteraard sluit prof. dr. George Harinck weer af met een prikkelende column.

De meent. Een woord dat in onbruik geraakt is, maar de sleutel tot een andere wereld is, volgens Thijs Lijster. We kennen de meent enkel nog een beetje via het woord gemeente - het Engelse commons is ietsje bekender. Ooit waren meenten alom vertegenwoordigd. Natuurlijke bronnen, vooral stukken land, die voor algemeen gebruik waren. In de loop van de eeuwen heeft zich echter een enclosing van de commons voltrokken. Meenten werden van gezamenlijk bezit tot privébezit, vaak letterlijk in de vorm van een enclosing - een hek eromheen. Vandaag de dag is al het land van iets of iemand, maar daarmee is de enclosing niet voorbij. Van internet tot gentrificatie - steeds is er de beweging dat iets gemeenschappelijks overgenomen wordt en tot privébezit wordt gemaakt. Er worden producten van gemaakt - commodificatie. Waarom is erg? Wat verliezen we met de commodificatie? En waarom is het gedachtegoed van de meent de weg voorwaarts? Het blijkt alles te maken te hebben met ons economische bestel, maar ook met gemeenschapszin.Thijs Lijster is universitair docent kunst- en cultuurfilosofie in Groningen. Hij schreef Wat we gemeen hebben dat verscheen bij De Bezige Bij. Uiteraard sluit prof. dr. George Harinck de podcast weer af. Hij gaat in op inclusie en dat dat uiteindelijk ook een vorm van enclosing behelst.

In de troonrede van 1950 onder premier Wim Drees zei koningin Juliana dat Nederland vol was. In 1979, onder premier Dries van Agt, herhaalde ze dat nog eens. Inmiddels zijn we een hoop inwoners, woningen, auto’s en wegen verder. Hoe vol is Nederland nu? En wat betekent dat voor de inrichting van ons land? Hoe gaan we om met ruimte? Waar gaan we woningen bouwen? Kortom, grote problemen die om weidse perspectieven vragen. Allard en André bespreken de uitdagingen en de richtingen met minister Hugo de Jonge van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening.

We meten ons suf, het lijkt wel dwangmatig: het aantal stappen dat we zetten, de fietstochtjes die we maken, het aantal boeken dat we lezen, de hoeveelheid stroom die we verbruiken, hoeveel clicks onze posts krijgen, hoe onze bitcoins in waarden dalen of stijgen, hoeveel tijd we op onze mobiel zitten. En dat is nog alleen maar individueel, als maatschappij meten we nog meer, van SMART-doelstellingen op de werkvloer en minutenregistratie in de verpleging tot de CITO-scores in het klaslokaal.Meten is weten, maar wát weten we eigenlijk als we meten? Waarom meten we zo graag en wat levert het ons op? En is meten wel zo onschuldig als het lijkt? Want meten doet ook iets met hetgeen of degene die je meet - denk maar aan targets, KPI's, testresultaten. Hoe voorkomen we dat we in de valkuil trappen van het indicatorisme - dat het beïnvloeden van de meetresultaten een doel in zichzelf wordt?André en Allard gaan hierover in gesprek met Berend van der Kolk, universitair hoofddocent aan de VU in Amsterdam. Hij schreef De Meetmaatschappij over dit onderwerp. Uiteraard sluit prof. dr. George Harinck de podcast weer af. Hij zit in Canada voor een conferentie, maar wilde wel via z'n telefoon laten weten hoe hij tegen meten aankijkt.

Drie nederlagen op rij: landelijk, lokaal en provinciaal. Dramatische peilingen en sombere analyses. Het CDA lijkt het voortdurend af te leggen tegen BBB met Caroline van de Plas en eenpitter Pieter Omtzigt. Heeft het CDA nog iets te zoeken in het moderne politieke landschap? Zijn er christendemocratische alternatieven? Allard en André gaan er over in gesprek met Pieter Jan Dijkman, directeur van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA.

Een half jaar geleden zaten Allard en André nog achter een bord spaghetti. Nu achter een kop koffie. Het derde seizoen stond in het teken van de crises van dit moment en hoe alles samenhangt en samenklontert. Wat hebben ze geleerd van de verschillende afleveringen? En wat gaat seizoen vier brengen? Dat hoor je in deze speciale aflevering als inleiding op seizoen vier.