شان نقیبی٬ گرافیست و تصویرپرداز: این کلکسیونی که من از آگهی‌های قدیمی جمع کردم٬ نمودار یک خلاقیت وطنی است - گفت‌وگوی ویژه

آرشین ادیب مقدم، استاد اندیشه جهانی و فلسفه‌های تطبیقی در دانشگاه سواز لندن، متولد استانبول است، در آلمان بزرگ شده و در آمریکا و بریتانیا تحصیل کرده است.او پیش‌تر چندین کتاب در زمینه فلسفه و علوم سیاسی نوشته، اما تازه‌ترین کتاب او با عنوان «افسانه‌ اِی آی خوب؛ مانیفستی انتقادی بر هوش مصنوعی» نگاهی متفاوت و جهانی به یکی از مهم‌ترین موضوعات عصر ما دارد: هوش مصنوعی چگونه قرار است زندگی ما را تغییر دهد؟ او در گفت وگویی با فرناز قاضی زاده در باره این کتاب می گوید: در سیاست هم همیشه این مسئله مطرح است، که چطور می‌شود به افراد دسترسی داشت بلکه بشود به آن‌ها حکومت کرد و هوش مصنوعی ما را از همیشه بیشتر در دسترس قرار داده. به گفته آرشین ادیب مقدم، این نوع در دسترس بودن در تاریخ سابقه نداشته، که می تواند حتی در شکنجه هم استفاده شود.

در دوازده روز جنگ بین اسرائیل و ایران نگاه‌ها به عراق هم دوخته شده بود، آسمان این کشور برای حمله به ایران استفاده شد،گروه‌های مسلح شیعه عراقی هم‌پیمان با تهران، تهدید می‌کردند که اگر آمریکا وارد جنگ شود، پایگاه‌های آمریکایی در عراق و منطقه را هدف قرار خواهند داد. نفیسه کوهنورد خبرنگار ارشد بی‌بی‌سی در خاورمیانه، در گفت‌و‌گویی با محمد شیاع سودانی ، نخست‌وزیر عراق ، از او درباره نگرانی‌ها و اثرات اقتصادی، دیپلماتیک و ژئوپلیتیک این جنگ بر عراق پرسیده. او در آغاز از آقای سودانی پرسیده که او چطور متوجه این حمله شد، خودش با صدای بمب‌افکن‌های اسرائیلی بر فراز عراق متوجه شد ، یا نیروهای امنیتی به او اطلاع دادند؟

جنبش اصلاحات و رشد تاجیکستان مستقر در اروپا، اعلام کرده که قصد دارد یک حکومت موقت در تبعید تشکیل دهد. این جنبش با انتشار فراخوانی، مدلی مشابه شورای هماهنگی اپوزیسیون بلاروس مستقر در لیتوانی را در نظر دارد. سرکوب‌های شدید مخالفان سیاسی در تاجیکستان طی ده سال گذشته، بسیاری از احزاب و گروه‌های منتقد حکومت را وادار به ترک کشور و پناه بردن به اروپا کرده است. شراف‌الدین گدایف، رهبر چهل‌ساله این جنبش، پس از مهاجرت به هلند، فعالیت‌های خود را گسترش داده و سال گذشته نیز از ائتلاف موسوم به پیمان ملی تاجیکستان خارج شد. یکی از اقدامات بحث‌برانگیز اخیر او، سفر غیرمنتظره‌اش به افغانستان تحت حاکمیت طالبان بود؛ سفری که نخستین حضور یک چهره اپوزیسیون تاجیک در افغانستان به شمار می‌رود. گدایف هدف این سفر را تقویت همکاری‌های میان جامعه مدنی تاجیکستان و افغانستان اعلام کرده است. گفت‌وگوی ویژه این هفته را داریوش رجبیان با شراف‌الدین گدایف انجام داده است.

هفتاد و هشتمین جشنواره فیلم کن از ۱۳ تا ۲۴ مه یعنی ۲۳ اردیبهشت تا سوم خرداد امسال برگزار شد. در بخش اصلی رقابت این جشنواره دو فیلم ایرانی یک تصادف ساده ساخته جعفر پناهی و زن و بچه ساخته سعید روستایی شرکت داشتند. فیلم «زن و بچه» سعید روستایی، داستان زنی است که بخاطر زن بودنش در ایران با موانع قانونی و اجتماعی زیادی دست و پنجه نرم می‌کند. ساخت این فیلم بخاطر با حجاب بودن بازیگران آن، با انتقاداتی در خارج از ایران مواجه شد. این فیلم برای ساخته شدن در ایران با موانع زیادی روبرو بوده واین نگرانی وجود داشت که مانند فیلم قبلی او یعنی برادران لیلا مجوز پخش هم نگیرد، اما به تازگی مجوز پخش را گرفت. سعید روستایی و پیمان معادی در این گفت‌وگوی ویژه به مریم زهدی از سختی‌های ساخت این فیلم گفتند و امیدشان برای اینکه فیلم در ایران و درمیان مخاطب ایرانی دیده شود. در این مصاحبه آنها درباره انتقادها از فیلم ساختن داخل کشور و بایکوت فیلمسازی توسط سینماگران درشرایط موجود در ایران و همینطور سینمای مستقل صحبت‌هایی را مطرح کردند.

شان نقیبی، گرافیست و تصویرپرداز٬ از هفت سال پیش جمع‌آوری و چاپ مجموعه‌ای از آگهی‌های تبلیغاتی روزنامه‌های ایران در طول پنجاه سال دوران پهلوی را آغاز کرده است. او در یک گفت‌وگوی ویژه با فرناز قاضی‌زاده می‌گوید٬ وقتی در هنر طراحی آگهی‌ها و طرز تهیه آنها٬ نوعی خلاقیت ایرانی یافت٬ بیشتر به انجام این کار تشویق شد:‌ «بعضی از تکنیک‌ها واقعا سختند٬ حتی با کامپیوتر انجام دادن هم سختند، و اینها انجام می‌دادند.»

سجاد ندیمی فعال حامی حیوانات است که سالهاست زندگی خود را وقف بهبود زندگی سگ‌ها و گربه‌ها کرده است. برای آن‌ها پناهگاه ساخته، حیوان‌های آسیب دیده را مداوا کرده و تاکنون حدود چهارهزار سگ و گربه را برای داشتن سرپناه و زندگی بهتر به خارج از ایران فرستاده است. آقای ندیمی در گفت‌و‌‌گو با فرناز قاضی‌زاده از نبود قانون و برنامه‌ریزی می‌گوید واینکه درایران سگ‌های خیابانی در زمره پسماندها و زباله قرارمی گیرند. او ضمن انتقاد از توله‌کشی سگ‌ها، می‌گوید، اغلب حامیان حیوانات از اقشار ضعیف و متوسط جامعه هستند:« قشر مرفه جامعه به سمتی می‌رود که حتی از سگ‌ها هم برای تجمل‌گرایی استفاده کند و سگ‌هایی را بخرند که بتوانند با آن‌ها پز بدهند و کلاس بگذارند». این دوستدار حیوانات عامل اصلی حیوان‌ستیزی را در فرهنگ و عدم فرهنگ‌سازی لازم می‌بیند: « آموزش و پرورش و صدا وسیما دو عامل اصلی هستند که می‌توانند فرهنگ مردم را تغییر بدهند... در صدا و سیما حتی بعضی از برنامه‌ها علیه حیوانات پخش می‌شود.» گفت و گوی ویژه این هفته با سجاد ندیمی.

صدیقه وسمقی ، اسلام‌شناس و نویسنده به تازگی کتابی منتشر کرده تحت عنوان«چرا علیه حجاب شوریدم». او در این کتاب درباره تصمیمش برای برداشتن حجاب پس از دهه‌ها پژوهش درباره این موضوع به تفصیل توضیح می‌دهد. خانم وسمقی در گفت‌و‌گویی با فرناز قاضی زاده می‌گوید حجاب در تاریخ همیشه یک مسئله عرفی بوده و دلیل پافشاری بر حجاب در جمهوری اسلامی، نه مسائل فقهی بلکه سلطه مردان است: « چون کنترل پوشش زن خوب راهی است برای کنترل همه ابعاد وجودی زن و حقوق زن و این‌که زن تحت تبعیت و سلطه مرد قرار داشته باشد». او که پس از برداشتن حجابش، برای بار دوم به زندان افتاد، درباره شرایط زندان با جزییات توضیح می‌دهد و می‌گوید گرچه در مجموع شرایط از بار نخست بهتر بوده چون رفتار زندانبانان، تا حدی تغییر کرده، اما به دلیل اینکه حاضر به گذاشتن حجاب نشده، حق ملاقات و درمان از او سلب می‌شده . او معتقد است که تغییر نظام سیاسی در ایران به تنهایی کافی نیست: « کشور با تغییر نظام سیاسی گل و بلبل نخواهد شد، ما مردم هم باید تغییر کنیم».

میثم آل‌مهدی، فعال کارگری است که پس از اعتراضات فولاد اهواز، با برخورد امنیتی روبه‌رو و پس از مدت‌ها زندگی مخفیانه چهار سال پیش از ایران خارج شد. آقای آل‌مهدی در گفت‌و‌گو با فرناز قاضی‌زاده می‌گوید، اقامت در خارج به او امکانات جدیدی برای کمک به مبارزات کارگران ایران داده است: «خوشبختانه بعد از چهار سال با دو زبان دیگر صحبت می‌کنم...و این امکان را به من داده که میزان مطالعه‌ام را بیشتر کنم و میزان آگاهی که به دست می‌آورم را با رفقا و دوستانم به اشتراک بگذارم.» او در این گفت‌وگو به مناسبت روز کارگر می‌گوید:« شرایط کارگر خاورمیانه با شرایط کارگر اروپایی که می تواند این روز را به شکل فستیوال برگزار کند، فرق دارد، ما امکان تجعع نداریم، امکان داشتن نهاد صنفی مستقل را نداریم.» این فعال کارگری هم‌زمان با انتقاد از حکومت، از نیروهای سیاسی مخالف حکومت ایران هم گله‌مند است که با جنبش کارگری به درستی همراه نیستند: «همیشه نیروهای سیاسی ایرانی سوال می‌کنند که کارگران کجا هستند، ما می‌خواهیم این سوال را از نیروهای سیاسی، چه چپ و چه راست بپرسیم که برنامه شما برای کارگران بعد از جمهوری اسلامی چیست؟» گفت‌و‌گوی ویژه این هفته بی‌بی‌سی با میثم آل‌مهدی.

حسین بنایی، دانشیار مطالعات بین‌الملل و پژوهشگر روابط سیاسی در ایندیانای آمریکا که مطالعات خود را بویژه بر روابط ایران و آمریکا متمرکز کرده، باور دارد که مذاکرات با دولت دونالد ترامپ هم به نتیجه‌ای نخواهد رسید: « بخاطر روشی که ترامپ در دنیای بین‌الملل به وجود آورده احتمال حمله نظامی به تاسیسات هسته‌ای ایران را هشتاد تا هشتاد وپنج درصد می‌دانم». این متخصص روابط ایران و آمریکا که دو کتاب درباره رابطه دو کشور به نام‌های «جمهوری‌های افسانه‌ای» و «دشمن شدن» نوشته، معتقد است که دشمنی دو کشور بعد از انقلاب اسلامی سال ۵۷ ریشه در گذشته دارد: «ایران هنوز تجربه کودتای ۲۸ مرداد را در در حافظه تاریخی خود دارد و برای آمریکایی‌ها از طرف دیگر گروگان‌گیری سفارت آمریکا در تهران، نقطه عطفی است و نگرانی از خیانت و دشمنی نهادینه شده.» حسین بنایی در گفت‌وگو با فرناز قاضی‌زاده این هفته در برنامه گفت‌وگوی ویژه بی‌بی‌سی.

ریچارد بِنِت٬ گزارشگر ویژه سازمان ملل برای افغانستان فعالیت‌های خود در سال‌های گذشته را بر تهیه گزارش در مورد نقض حقوق بشر در افغانستان متمرکز کرده و در این مدت بویژه در مورد محرومیت زنان و دختران افغان از تحصیل٬ حقوق اقلیت‌های قومی٬روزنامه‌نگاران و فعالان اجتماعی گزارش‌ تهیه کرده است. طالبان به خاطر این فعالیت‌ها ورود او را به افغانستان ممنوع کرده‌اند. اما آقای بنت، در گفت‌و‌گو با محجوبه نوروزی٬ از بخش افغانستان بی‌بی‌سی می‌گوید: «من تسلیم ‌نشده‌ام و هیچوقت از گفت‌و‌گو دست نمی‌کشم. تمام گزارش‌هایم را... ابتدا با طالبان در میان می‌گذارم و از آنها می‌خواهم نظراتشان را بدهند». آقای بِنِت همچنین باور دارد که طالبان در آینده قوانین سختگیرانه‌تری به اجرا خواهند گذاشت: «طالبان هنوز به شدت دهه نود عمل نکرده است. به همین دلیل فکر می‌کنم که قانون امر به معروف و نهی از منکر یک نقطه پایان نیست بلکه نشان‌دهنده مسیر و جهت‌گیری آن‌ها در آینده است». ریچارد بِنِت مهمان این برنامه گفت‌وگوی ویژه است.