#74 Sekse verschillen in de werking van geneesmiddelen, een interview met Prof dr. Catherijne Knibbe en dr. Loes Visser

1. Verstoorde slijmbarrière:De binnenste slijmlaag van de dikke darm, die normaal gesproken ondoordringbaar is voor bacteriën, wordt dunner en verliest zijn integriteit.2. Verhoogde bacteriële translocatie:Door de verstoorde slijmbarrière kunnen bacteriën uit de darm gemakkelijker in contact komen met het darmepitheel.Dit leidt tot een verhoogde blootstelling van het immuunsysteem aan bacteriële antigenen.3. Activatie van het immuunsysteem:De verhoogde blootstelling aan bacteriële antigenen activeert het immuunsysteem, met name in de lamina propria van de dikke darm.Dit leidt tot de infiltratie van verschillende immuuncellen, waaronder neutrofielen, macrofagen, dendritische cellen en T-lymfocyten.4. Ontstekingsreactie:Geactiveerde immuuncellen produceren een scala aan pro-inflammatoire cytokinen, zoals TNF-α, IL-1β, IL-6, IL-17 en IL-23.Deze cytokinen versterken de ontstekingsreactie, wat leidt tot schade aan het darmepitheel en de vorming van zweren.IL-13 en IL-9, geproduceerd door respectievelijk ILC2's en Th9-cellen, kunnen de integriteit van de darmbarrière verder verstoren door de expressie van claudine-2 in tight junctions te verhogen en de apoptose van epitheelcellen te bevorderen.5. Chronische ontsteking:De ontstekingsreactie in CU wordt chronisch, met periodes van opvlamming en remissie.Tijdens actieve ziekte blijft de bacteriële translocatie verhoogd en de immuunrespons geactiveerd.Zelfs tijdens remissie kunnen er aanhoudende veranderingen zijn in de functie van slijmbekercellen en de slijmlaag. Dit kan erop wijzen dat eerdere ontstekingen blijvende schade hebben veroorzaakt of dat er predisponerende defecten zijn die de patiënt vatbaarder maken voor terugkerende ontstekingen6. Literatuur1. Ghilas S, O’Keefe R, Mielke LA, Raghu D, Buchert M, Ernst M. Crosstalk between epithelium, myeloid and innate lymphoid cells during gut homeostasis and disease. Front Immunol. 2022;13:944982.2. Leppkes M, Neurath MF. Cytokines in inflammatory bowel diseases – Update 2020. Pharmacol Res. 2020;158:104835.3. Schulz-Kuhnt A, Neurath MF, Wirtz S, Atreya I. Innate Lymphoid Cells as Regulators of Epithelial Integrity: Therapeutic Implications for Inflammatory Bowel Diseases. Front Med. 2021;8:656745.4. Kang L, Fang X, Song YH, He ZX, Wang ZJ, Wang SL, et al. Neutrophil–Epithelial Crosstalk During Intestinal Inflammation. Cell Mol Gastroenterol Hepatol. 2022;14(6):1257–67.5. Saez A, Herrero-Fernandez B, Gomez-Bris R, Sánchez-Martinez H, Gonzalez-Granado JM. Pathophysiology of Inflammatory Bowel Disease: Innate Immune System. Int J Mol Sci. 2023;24(2):1526.6. Chang JT. Pathophysiology of Inflammatory Bowel Diseases. N Engl J Med. 2020;383(27):2652–64.7. Gustafsson JK, Johansson MEV. The role of goblet cells and mucus in intestinal homeostasis. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2022;19(12):785–803.8. Kałużna A, Olczyk P, Komosińska-Vassev K. The Role of Innate and Adaptive Immune Cells in the Pathogenesis and Development of the Inflammatory Response in Ulcerative Colitis. J Clin Med. 2022;11(2):400.9. Berre CL, Honap S, Peyrin-Biroulet L. Ulcerative colitis.  Lancet. 2023;402(10401):571–84.

In dit interview gaan we in op de werking van medicinale cannabis, maar ook waarom er waarschijnlijk nooit veel bewijs voor de werkzaamheid ervan zal komen. Verder behandelen we het stigma dat mensen die medicinale cannabis willen gaan gebruiken ervaren. Ook de veiligheid en de kwaliteit van dit product wordt besproken. Conclusie is dat er veel (onterechte) angst heerst om dit middel voor te schrijven en te gaan gebruiken en dat medicinale cannabis iets anders is dan de cannabis die in de koffieshop gebruikt wordt.Website CAK (medicijnen mee op reis): https://www.hetcak.nl/medicijnen-mee-op-reis/Instituur medicinale cannabis: https://www.imc-nederland.nl/Over Renger Witkamp: https://www.linkedin.com/in/renger-witkamp-6930706/Over Rob Heerdink: https://www.linkedin.com/in/robheerdink/Over Heleen Kuijper: https://www.linkedin.com/in/heleen-kuijper-tissot-van-patot-b2049629/

In deze aflevering heb ik het met dr. Martine Kruijtbosch over morele dilemma's die bij apothekers kunnen ontstaan door alle geneesmiddel tekorten. Martine leert mij dat er drie morele principes zijn die je kan toepassen bij schaarste in de medische zorg, deze zijn opgesteld door het centrum voor ethiek en gezondheid. Toch kan het zijn dat je afwijkt van een voornemen dat je hebt genomen om bij tekorten toe te passen. Hoe ga je daar nou mee om en wat kan je doen om ervoor te zorgen dat je de volgende keer nog beter kan beslissen of je een keuze op de zo juist mogelijke manier maakt. Meer over Martine Kruitbosch: https://www.linkedin.com/in/martine-kruijtbosch-phd-b4673920b/

In deze podcast vertel ik u over de Colitis Ulcerosa, wat het verschil is met de ziekte van Crohn, wat de lange termijn risico's zijn van colitis ulcerosa, maar ook hoe het ontstaat. In een volgende Podcast zal ik meer vertellen over de behandeling ervan.literatuur1. Longo DL, Beaugerie L, Itzkowitz SH. Cancers Complicating Inflammatory Bowel Disease.  N Engl J Med. 2015;372(15):1441–52.2. Yu YR, Rodriguez JR. Clinical presentation of Crohn’s, ulcerative colitis, and indeterminate colitis: Symptoms, extraintestinal manifestations, and disease phenotypes. Semin Pediatr Surg. 2017;26(6):349–55.3. Chang JT. Pathophysiology of Inflammatory Bowel Diseases. N Engl J Med. 2020;383(27):2652–64.4. P E, J V, P R. Trombose bij inflammatoire darmziekten: een niet-onbelangrijke verwikkeling. Tijdschr voor Geneeskd. 1998;54(22):1585–9.5. Berre CL, Honap S, Peyrin-Biroulet L. Ulcerative colitis.  Lancet. 2023;402(10401):571–84.6. V M, G VA, K VM, B S. Inflammatoire darmziekten en zwangerschap. Tijdschr voor Geneeskd. 2004;60(11):811–8.

In deze aflevering bespreken we de verschillen in het effect van geneesmiddelen tussen mannen en vrouwen met een focus op vrouwen. Vrouwen zijn (en worden nog steeds) minder geïncludeerd in geneesmiddelonderzoek, daardoor weten we eigenlijk te weinig over het verschil tussen mannen en vrouwen als het gaan over geneesmiddelen. Van een aantal geneesmiddelen is dit verschil duidelijk, maar in de praktijk gebeurt er nog steeds veel te weinig aan het aanpassen van doseringen bij vrouwen. Loes Visser en Catherijne Knibbe lichten dit toe in deze podcast.

Bart Pouls is apotheker en heeft onderzoek gedaan naar eHealth in de farmacie en speciaal op het gebied van reuma. Hij onderzocht een electronisch gestuurde injectie en het op afstand monitoren van jicht aanvallen. Verder onderzocht hij of "serious gaming" de mening over geneesmiddelen bij reuma en daarmee ook de therapietrouw positief te beïnvloeden is. Op het laatst praten we nog over algemene zaken bij apps in de gezondheidszorg en waar je die het beste kan downloaden, hoe het zit met privacy en hoe je een goede app kan herkennen zonder dat er met jouw data aan de haal gegaan wordt. Over Bart Pouls: https://www.linkedin.com/in/bartpouls/Link naar het proefschrift van Bart: https://www.maartenskliniek.nl/nieuws/promotie-toepassing-ehealth-bij-medicijngebruikNederlands eHealth Living Lab: https://nell.eu/actueelGGD app store: https://www.ggdappstore.nl/Appstore/Homepage/Sessie,Medewerker,Button

In deze podcast wordt besproken hoe jicht (een kristallopathie) ontstaat uit een verhoogde concentratie van urinezuur. Urinezuur kan boven een bepaalde concentratie (risico boven de 0,35 mmol/L) niet meer volledig oplossen en slaat neer. Dit geeeft een ontsteking aan de gewrichten, roodheid en enorm veel pijn. Een jichtaanval ontstaat acuut, binnen 24 uur, meestal in het MTP 1 gewricht (middenvoetsbeentje en grote teen). Medicatie bestaat uit aanvalsbehandeling (colchicine, prednisolon of een NSAID) of preventieve behandeling (colchicine in een lage dosering), verminderen van de aanmaak urinezuur, door remming van xanthine oxidase (allopurinol en febuxostat) of verhogen van de uitscheiding van urinezuur via de nier (benzbromaron, probenecide, losartan en SGLT-2 remmers). Van de laatste categorie is alleen benzbromaron geregistreerd in Nederland. Tenslotte kunnen mensen zelf wat doen door minder of geen alcohol te drinken (m.n. bier), af te vallen, geen fructose te eten en mogelijk minder purine rijke producten te eten (vlees en schaal of schelpdieren Literatuur1. Mikuls TR. Gout. New Engl J Med. 2022;387(20):1877–87.2. Feig DI, Kang DH, Johnson RJ. Uric Acid and Cardiovascular Risk. New Engl J Medicine. 2008;359(17):1811–21.3. So A, Thorens B. Uric acid transport and disease. J Clin Invest. 2010;120(6):1791–9.4. Chino Y, Samukawa Y, Sakai S, Nakai Y, Yamaguchi J, Nakanishi T, et al. SGLT2 inhibitor lowers serum uric acid through alteration of uric acid transport activity in renal tubule by increased glycosuria. Biopharm Drug Dispos. 2014;35(7):391–404.5. Suijk DLS, Baar MJB van, Bommel EJM van, Iqbal Z, Krebber MM, Vallon V, et al. SGLT2 Inhibition and Uric Acid Excretion in Patients with Type 2 Diabetes and Normal Kidney Function. Clin J Am Soc Nephro. 2022;17(5):663–71.6. Tátrai P, Erdő F, Dörnyei G, Krajcsi P. Modulation of Urate Transport by Drugs. Pharm. 2021;13(6):899.7. Bjornstad P, Lanaspa MA, Ishimoto T, Kosugi T. Fructose and uric acid in diabetic nephropathy. Diabetologia. 2015;58(9):1993–2002.8. Hu X, Yang Y, Hu X, Jia X, Liu H, Wei M, et al. Effects of sodium‐glucose cotransporter 2 inhibitors on serum uric acid in patients with type 2 diabetes mellitus: A systematic review and network meta‐analysis. Diabetes Obes Metabolism. 2022;24(2):228–38.9. Yip ASY, Leong S, Teo YH, Teo YN, Syn NLX, See RM, et al. Effect of sodium-glucose cotransporter-2 (SGLT2) inhibitors on serum urate levels in patients with and without diabetes: a systematic review and meta-regression of 43 randomized controlled trials. Ther Adv Chronic Dis. 2022;13:20406223221083508.10. Mulay SR, Anders HJ. Crystallopathies. New Engl J Medicine. 2016;374(25):2465–76.11. White WB, Saag KG, Becker MA, Borer JS, Gorelick PB, Whelton A, et al. Cardiovascular Safety of Febuxostat or Allopurinol in Patients with Gout. New Engl J Medicine. 2018;378(13):1200–10.12. Banerjee M, Pal R, Mukhopadhyay S. Can SGLT2 inhibitors prevent incident gout? A systematic review and meta-analysis. Acta Diabetol. 2022;59(6):783–91.

In deze episode van de apothekerspodcast heb ik het met u over geneesmiddelen die overmatig zweten ofwel hyperhydrosis kunnen veroorzaken en over geneesmiddelen die hypohydrose of anhydrose kunnen veroorzaken (te weinig zweten of geen zweet). Er wordt uitgelegd hoe wat het mechanisme is achter zweetvorming en welke hoofdrolspelers hierbij betrokken zijn.  Vervolgens worden de groepen die hyperhydrose veroorzaken benoemd en de groepen de hypohydrose veroorzaken en er wordt ingegaan op welke manier men te werk kan gaan om de problemen te tackelen. Literatuur1. Cheshire WP, Fealey RD. Drug-Induced Hyperhidrosis and Hypohidrosis. Drug Safety. 2008;31(2):109–26.

In deze apothekerspodcast interview ik Ellen Koster die in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde een artikel schreef over de behandeling van kinderen met eczeem. In het bijzonder gaan we in dit interview in op het belang van smeren met indifferente zalven en crèmes, de angst voor zalven en crèmes met corticosteroïden (ofwel de "hormoonzalven", wat een hele ongeschikte naam is) door ouders, maar ook door zorgverleners. Deze angst staat een goede behandeling in de weg en is onterecht. Crèmes en zalven met corticosteroïden zijn goed onderzocht en leiden zelden tot ernstige bijwerkingen, bovendien werken ze heel erg goed tegen eczeem, waardoor de behandeling met deze crèmes en zalven de kwaliteit van leven voor kinderen (en volwassenen) met eczeem enorm kan verbeteren. https://www.ntvg.nl/artikelen/kinderen-met-eczeem-verdienen-betere-behandeling#gerelateerde-artikelenMeer informatie over dr Ellen Koster: https://okee.sites.uu.nlhttps://www.linkedin.com/in/ellen-koster-2413599/Informatie over het huidhuis en eczeem:https://huidhuis.nl/aandoeningen/constitutioneel-eczeem/Informatie over Finger Tip Unitshttps://www.huidziekten.nl/folders/nederlands/fingertip-unit-ftu.htmVeel luisterplezier toegewenst.

In deze apothekerspodcast een interview met Simone Krooshof en Nicole Kiefte, beiden deskundigen infectiepreventie met praktische tips om antibiotica resistentie te voorkomen. Zij geven het belang aan van hand hygiene, maar ook wat je het beste kan doen als je uit een buitenlands ziekenhuis komt en naar een Nederlands ziekenhuis wil. Moet je dit melden, en hoe lang moet je dit blijven melden. Is anti bacteriële zeep nu beter dan gewone zeep? Hoe lang moet je je handen eigenlijk wassen. Kortom heel veel praktische tips. Veel luiterplezier.Meer over Simone Krooshofhttps://www.linkedin.com/in/simone-krooshof-stam-11014023/Meer over Nicole Kieftehttps://www.linkedin.com/in/nicole-kiefte-van-grol-bb78a1203/