955. Przyroda (ptaki wodno-błotne) w malarstwie Józefa Chełmońskiego – Patrycja Żak-Tomanek

Wykład Justyny Guze w czasie konferencji "Bioróżnorodność i Woda w Wiejskim Dziedzictwie" realizowanej w ramach grantu „KPO dla Kultury”, sfinansowanego przez Unię Europejską NextGenerationEU [25 października 2024 r.] https://wszechnica.org.pl/wyklad/rzeka-wies-i-obyczaje-w-sztuce-dawnej-i-w-xix-wieku/ Wykład poprowadzili wspólnie Justyna Guze i Piotr Szczepański, prezentując różnorodne spojrzenia na temat motywów wiejskich i wodnych w kulturze oraz sztuce. W pierwszej części wykładu Justyna Guze, emerytowana kustosz Muzeum Narodowego w Warszawie i specjalistka od sztuki włoskiej oraz francuskiej XVIII wieku, opowiedziała o obecności motywów wiejskich w sztuce dawnej. Przedstawiła, jak wiejskie krajobrazy zaczęły pojawiać się w sztuce od XVI wieku, kiedy krajobraz stał się samodzielnym gatunkiem malarskim. Omówiła rozwój wiejskich tematów w malarstwie holenderskim i flamandzkim oraz ich znaczenie dla budowania malowniczości we włoskiej sztuce. Zwróciła uwagę na realizm XIX wieku oraz ruch chłopomański, które przyczyniły się do wzrostu zainteresowania tematyką wsi w polskim malarstwie. Podkreśliła odkrywanie polskiego folkloru i rolę artystów takich jak Wyspiański i Tetmajer. W drugiej części wykładu Piotr Szczepański analizował dzieło "Flis", koncentrując się na opisach przyrody, rzek i wiejskich zwyczajów. Zwrócił uwagę na różnice między kulturą szlachecką a chłopską, zauważając, że sztuka często pomijała temat chłopstwa, przedstawiając je wyłącznie przez pryzmat szlachty. Piotr Szczepański starał się zainspirować do refleksji nad dualizmem kulturowym – podczas gdy na zachodzie Europy wiejskie pejzaże ukazywały wolnych chłopów, w Polsce dominował mroczny obraz, który podkreślał różnice cywilizacyjne. Justyna Guze - historyk sztuki (sztuka włoska i francuska, zwł. XVIII wieku), emerytowana kustosz Muzeum Narodowego w Warszawie (rysunki dawnych mistrzów włoskich i francuskich). Piotr Szczepański - działacz społeczny, dyplomata i inżynier, prezes zarządu Fundacji Wspomagania Wsi Znajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/ https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/ https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #nextgenerationeu #kpodlakultury #bioróżnorodność #kultura #dziedzictwo #wieś #polskawieś #przyroda #KPOdlakultury #KPO #sztuka #malarstwo #woda #flis #rzeka #obrazy #guercino

Wykład Macieja Jędrzejczaka w ramach projektu "Bioróżnorodność i woda w wiejskim dziedzictwie" realizowanego w ramach grantu „KPO dla Kultury”, sfinansowanego przez Unię Europejską NextGenerationEU [11 października 2024 r.] https://wszechnica.org.pl/wyklad/o_stawie/ Czy wiejski staw to tylko problem, czy może niesamowity zasób przyrodniczy i edukacyjny? Nasz gość pokaże, jak staw może stać się centrum wypoczynku, obserwacji przyrody, a nawet projektów inżynierskich i konkursów dla mieszkańców wsi! 🏞️ Maciej Jędrzejczak – botanik, popularyzator nauki i ekspert w dziedzinie ochrony środowiska – podzieli się swoimi pomysłami na zaangażowanie lokalnych społeczności w ochronę i rozwój tego wyjątkowego ekosystemu. 🦆💧 Dołącz do nas i dowiedz się, jak staw może wzbogacić życie całej wsi! Maciej Jędrzejczak - absolwent biologii na Wydziale Biologii UAM w Poznaniu, botanik, popularyzator nauki. Założyciel i prezes Stowarzyszenia "Kasztelania Ostrowska" oraz Fundacji "Inspekt". Finalista konkursu FameLab dla najlepszych popularyzatorów nauki w Polsce. Ekspert przyrodniczy w diagnozie taksonów i siedlisk przyrodniczych, tworzeniu raportów oddziaływania przedsięwzięć na środowisko i kształtowaniu programów ochrony gatunków, siedlisk i krajobrazu m.in. dla RDOŚ w Bydgoszczy, RDOŚ w Poznaniu, Generalnej Dyrekcji Lasów Państwowych i Ministerstwa Środowiska, Białowieskiego Parku Narodowego, Wielkopolskiego PN, Biebrzańskiego PN. Nagranie w ramach projektu "Bioróżnorodność i woda w wiejskim dziedzictwie" realizowanego w ramach grantu KPO dla Kultury sfinansowanego przez Unię Europejską NextGenerationEU Zapraszamy również do obejrzenia pozostałych nagrań z tego cyklu: Po co nam miedze, drzewa i krzaki? - Paweł Średziński - https://youtube.com/live/Mpc8jUXzA4k „Ochroniarze", wieś, przyroda - w oczach krajoznawców - Piotr Kubkowski https://youtube.com/live/GqDAnaWyDRA Znajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/ https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/ https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #nextgenerationeu #kpodlakultury #bioróżnorodność #kultura #dziedzictwo #wieś #polskawieś #przyroda #KPOdlakultury #KPO #staw #stawy #woda

Wykład Pawła Średzińskiego w ramach projektu "Bioróżnorodność i woda w wiejskim dziedzictwie" realizowanego w ramach grantu „KPO dla Kultury”, sfinansowanego przez Unię Europejską NextGenerationEU [30 września 2024 r.] https://wszechnica.org.pl/wyklad/po-co-nam-miedze-drzewa-i-krzaki/ W krajobrazie rolniczym zaszły bardzo gwałtowne zmiany. W ciągu kilku ostatnich dekad zniknęły śródpolne miedze, drzewa i krzaki. Z mojego dzieciństwa bardzo dobrze pamiętam mozaikę upraw, wśród których rosły polne grusze, ałycze i sosny. W opowieściach dziadków nie było pola bez miedzy, bez dziczek zbieranych w przerwie na prace w polu. Tego świata zdaje się, że już nie ma. Zamiast tego coraz częściej widzimy rozległe obszary monokulturowych upraw. Czy w dążeniu do intensyfikacji rolnictwa, jest jeszcze miejsce na zakrzaczenia i zadrzewienia? Co tracimy bezpowrotnie wraz z likwidacją miedzy? W czasie webinaru porozmawiamy o tym, co z naszych pól znika, jaką rolę mogą pełnić zadrzewienia pasowe i co my możemy zrobić, żeby to zmienić. Paweł Średziński - publicysta, historyk, dziennikarz, autor książek poświęconych ludziom i przyrodzie: „Syria. Przewodnik po kraju, którego nie ma", „Łoś. Opowieści o gapiszonach z krainy Biebrzy", „Puszcza Knyszyńska. Opowieści o lesunach, zwierzętach i królewskim lesie, a także o tajemnicach w głębi lasu skrywanych" opublikowane w dwóch tomach i „Rzeki. Opowieści z Mezopotamii, krainy między Biebrzą i Narwią leżącej". Publikuje na łamach OKO.press i Więzi. Przez kilkanaście pracował w międzynarodowych organizacjach ekologicznych. Obecnie współpracuje z Fundacją Dziedzictwo Przyrodnicze. Strona na Facebooku https://www.facebook.com/psredzinski Nagranie w ramach projektu " "Bioróżnorodność i woda w wiejskim dziedzictwie" realizowanego w ramach grantu KPO dla Kultury sfinansowanego przez Unię Europejską NextGenerationEU Znajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/ https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/ https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #nextgenerationeu #kpodlakultury #bioróżnorodność #kultura #dziedzictwo #wieś #polskawieś #przyroda #KPOdlakultury #KPO

Wykład Patrycji Żak-Tomanek w czasie konferencji "Bioróżnorodność i Woda w Wiejskim Dziedzictwie" realizowanej w ramach grantu „KPO dla Kultury”, sfinansowanego przez Unię Europejską NextGenerationEU [25 października 2024 r.] https://wszechnica.org.pl/wyklad/przyroda-ptaki-wodno-blotne-w-malarstwie-jozefa-chelmonskiego/ Józef Chełmoński był obdarzony niezwykłą pamięcią i zmysłem obserwacji, zwłaszcza przyrody. Doskonałym przykładem tego są pejzaże, które powstały po jego powrocie do kraju i zamieszkaniu w dworku w Kuklówce (1889 r.). Dziś pochylimy się nad wybranymi ptasimi bohaterami, dla których uwiecznione przez Chełmońskiego stawy, jeziora i zalane łąki stanowią podstawowe miejsce bytowania. Prześledzimy zmiany, jakie zaszły w życiu ptactwa od czasów wielkiego mistrza. Patrycja Żak-Tomanek - historyczka sztuki oraz przewodniczka PTTK po Puszczy Kampinoskiej. Absolwentka Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie na kierunkach: historia sztuki oraz zarządzanie dziedzictwem kulturowym. Prywatnie zafascynowana łosiami oraz polską ornitofauną. Prezentację wykorzystaną podczas wykładu można obejrzeć tu: https://drive.google.com/file/d/1kN6BWReHlRBscRmXH6CvjEoHH1KQiY0T/view?usp=sharing Znajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/ https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/ https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #nextgenerationeu #kpodlakultury #bioróżnorodność #kultura #dziedzictwo #wieś #polskawieś #przyroda #KPOdlakultury #KPO #ptaki #malarstwo #sztuka #józefchełmoński #chełmoński

Wojnę toczy się nie tylko na polu bitwy. Prowadzi się ją także dezinformując społeczeństwa i rządy na świecie. Twoja armia najechała sąsiedni kraj, bombarduje i pali miasta, a ty tworzysz podczas posiedzenia ONZ klub krajów wspierających pokój. Albo zwołujesz konferencję pokojową by omówić straszliwe skutki wojny, która wywołałeś, oskarżasz kraj ofiarę o zbrodnie, mówisz o agresji przeciwko tobie, konieczności obrony... Niby stare jak świat działania, a jednak ciągle zadziwiają swoją pomysłowością i skutecznością. Czyli Rosja i reszta korporacji autokracja w działaniu przeciwko Zachodowi. Jeśli chcesz wspierać Wszechnicę w dalszym tworzeniu treści, organizowaniu kolejnych #rozmówWszechnicy, możesz: 1. Zostać Patronem Wszechnicy FWW w serwisie https://patronite.pl/wszechnicafww Przez portal Patronite możesz wesprzeć tworzenie cyklu #rozmowyWszechnicy nie tylko dobrym słowem, ale i finansowo. Będąc Patronką/Patronem wpłacasz regularne, comiesięczne kwoty na konto Wszechnicy, a my dzięki Twojemu wsparciu możemy dalej rozwijać naszą działalność. W ramach podziękowania mamy dla Was drobne nagrody. 2. Możesz wspierać nas, robiąc zakupy za pomocą serwisu Fanimani.pl - https://tiny.pl/wkwpk Jeżeli robisz zakupy w internecie, możesz nas bezpłatnie wspierać. Z każdego Twojego zakupu średnio 2,5% jego wartości trafi do Wszechnicy, jeśli zaczniesz korzystać z serwisu FaniMani.pl Ty nic nie dopłacasz! 3. Możesz przekazać nam darowiznę na cele statutowe tradycyjnym przelewem Darowizny dla Fundacji Wspomagania Wsi można przekazywać na konto nr: 33 1600 1462 1808 7033 4000 0001 Fundacja Wspomagania Wsi Znajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/ https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/ https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #rozmowywszechnicy #polityka #bezpieczeństwo #dyplomacja #dezinformacja #fake #informacja #wojna #rosja #media #usa #wybory

Rozmowa Piotra Szczepańskiego z Anną Grabowską-Siwiec w ramach cyklu #rozmowyWszechnicy [5 listopada 2024 r.] https://wszechnica.org.pl/wyklad/dezinformacja-to-tez-wojna/ Czym jest dezinformacja, jak jest wykorzystywana w czasie pokoju i wojny, jak do nas dociera, jak staliśmy się żołnierzami bez mundurów, jak wykorzystuje się dezinformację i rozpowszechnianie fałszywych informacji w kampaniach wyborczych, czemu to ma służyć i jak temu nie ulec. Czy i jak służby walczą z dezinformacją. Zapraszamy na rozmowę z Anną Grabowską-Siwiec, funkcjonariuszką kontrwywiadu w stanie spoczynku.dr Anna Grabowska-Siwiec - emerytowana major kontrwywiadu ABW, w którym służyła od 2004 do 2020 roku. Autorka pracy badawczej „Kontrwywiad PRL w systemie sprawowania władzy politycznej. Od Departamentu II MSW do Zarządu Kontrwywiadu UOP”. Obecnie niezależny szkoleniowiec, wykładowczyni i badaczka historii kontrwywiadu. Propaganda w PRL stanowiła narzędzie popularyzacji idei, a także scentralizowany system informacji. Jeśli chcesz wspierać Wszechnicę w dalszym tworzeniu treści, organizowaniu kolejnych #rozmówWszechnicy, możesz: 1. Zostać Patronem Wszechnicy FWW w serwisie https://patronite.pl/wszechnicafww Przez portal Patronite możesz wesprzeć tworzenie cyklu #rozmowyWszechnicy nie tylko dobrym słowem, ale i finansowo. Będąc Patronką/Patronem wpłacasz regularne, comiesięczne kwoty na konto Wszechnicy, a my dzięki Twojemu wsparciu możemy dalej rozwijać naszą działalność. W ramach podziękowania mamy dla Was drobne nagrody. 2. Możesz wspierać nas, robiąc zakupy za pomocą serwisu Fanimani.pl - https://tiny.pl/wkwpk Jeżeli robisz zakupy w internecie, możesz nas bezpłatnie wspierać. Z każdego Twojego zakupu średnio 2,5% jego wartości trafi do Wszechnicy, jeśli zaczniesz korzystać z serwisu FaniMani.pl Ty nic nie dopłacasz! 3. Możesz przekazać nam darowiznę na cele statutowe tradycyjnym przelewem Darowizny dla Fundacji Wspomagania Wsi można przekazywać na konto nr: 33 1600 1462 1808 7033 4000 0001 Fundacja Wspomagania Wsi Znajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/ https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/ https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #rozmowywszechnicy #polityka #bezpieczeństwo #wojna #dezinformacja

Wykład Iwony Danielewicz i Agnieszki Rosales-Rodriguez towarzyszący wystawie „Polska. Siła obrazu”. Muzeum Narodowe w Warszawie, 24 września 2020 [1h03min] https://wszechnica.org.pl/wyklad/wystawa-o-polsce-w-louvre-lens-i-w-warszawie/ W nagraniu kuratorki dr hab. Agnieszka Rosales Rodriguez oraz Iwona Danielewicz opowiadają o tworzeniu się koncepcji wystawy „Polska. Siła obrazu” w Muzeum Narodowym w Warszawie. Prezentuje ona dzieła najwybitniejszych polskich malarzy z XIX wieku. Jej pierwowzorem była ekspozycja „Pologne 1840–1914. Peindre l’âme d’une nation” w filii Luwru w Lens. Prelegentki mówią o niełatwej sztuce wprowadzenia francuskiej publiczności w historię Polski. Opisują również poszczególne fragmenty ekspozycji, kreśląc sylwetki artystów oraz opisując kontekst powstania ich prac. Wystawa „Polska. Siła obrazu” w Muzeum Narodowym w Warszawie prezentuje dzieła najwybitniejszych polskich malarzy z XIX wieku. Stanowi ona adaptację wystawy „Pologne 1840–1914. Peindre l’âme d’une nation”, która została zorganizowana w filii Luwru w Lens. Tamta ekspozycja pierwotnie miała być skierowana do mieszkającej w Lens Polonii. – Szybko okazało się, że pierwotny pomysł rozrósł się do nowej wystawy, która samych organizatorów zaskoczyła w tym sensie, że rozpoznali terra incognita, jaką było malarstwo polskie. Nasi koledzy nie tylko zachwycili się twórczością Malczewskiego, Ruszczyca, Krzyżanowskiego, Matejki, ale zrozumieli także, że jest to sztuka w pełni europejska – mówi dr hab. Rosales Rodriguez. „Polska. Siła obrazu”. Wystawa o tworzeniu się polskości Wystawa koncentruje się wokół tematu tworzenia się pojęcia polskości, gdzie malarstwo odegrało bardzo istotną rolę mitotwórczą. – To właśnie wspólne symbole, figury budują to poczucie wspólnoty. A więc pewnego rodzaja duchowe czynniki, a nie tylko materialne, jak przynależność to samej ziemi (…). To był pewien proces, który przebiegał przez cały XIX wiek – wskazuje kuratorka. W nagraniu wykładu dr hab. Agnieszka Rosales Rodriguez oraz Iwona Danielewicz opowiadają o tworzeniu się koncepcji francuskiej i polskiej wystawy, w tym niełatwej sztuce wprowadzenia francuskiej publiczności w historię Polski. Opowiadają również o poszczególnych fragmentach ekspozycji „Polska. Siła obrazu”, kreśląc sylwetki artystów oraz opisując kontekst powstania ich dzieł. Dr hab. Agnieszka Rosales Rodriguez – jest adiunktem w Zakładzie Historii Sztuki i Kultury Nowoczesnej w Instytucie Historii Sztuki UW, przedmiotem jej zainteresowań badawczych jest polskie oraz europejskie malarstwo i krytyka artystyczna w XVIII i XIX wieku, w Muzeum Narodowym w Warszawie współorganizowała wystawy Malarstwo niemieckie w XIX wieku ze zbiorów polskich (2005), Le siecle français. Francuskie malarstwo i rysunek XVIII wieku ze zbiorów polskich (2009), Biedermeier (2017-18). Pracowała też przy wystawie Pologne 1840–1914. Peindre l’âme d’une nation w Louvre-Lens (2019-20) Iwona Danielewicz - jest kuratorką w Galerii Malarstwa Polskiego do 1914 roku, specjalizuje się w malarstwie francuskim z okresu XVIII i XIX wieku Znajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/ https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/ https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #muzeum #sztuka #muzeumnarodowe #kultura

Wykład prof. Bohdana Szklarskiego, Uniwersytet Trzeciego Wieku Collegium Civitas, 2 października 2020 [1h16min] https://wszechnica.org.pl/wyklad/porzadek-i-wolnosc-albo-sprawiedliwosc-i-rownosc-amerykanskie-spory-anno-domini-2020/ Prof. Bohdan Szklarski w nagraniu wykładu z Uniwersytetu Trzeciego Wieku Collegium Civitas prognozuje, kto wygra najbliższe wybory prezydenckie w USA. 3 listopada 2020 zmierzą się w nich ubiegający się o reelekcję Donald Trump i Joe Biden. Prelegent prezentuje uniwersalne modele, który pozwalają przewidywać zwycięzcę elekcji w oparciu obiektywne czynniki oraz przedstawia swoje autorskie rozważania na ten temat. Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych odbędą się 3 listopada. Zmierzą się w nich ubiegający się o reelekcję Donald Trump oraz Joe Biden. Urzędujący prezydent startuje z ramienia Partii Republikańskiej, zaś jego kontrkandydat reprezentuje Partię Demokratyczną. Prof. Bohdan Szklarski analizuje w nagraniu szanse obu pretendentów w wyścigu do Białego Domu. Kto wygra wybory prezydenckie w USA? Prof. Szlarski: Sondaże opinii publicznej nie są miarodajne Amerykanista zwraca uwagę, że zawodne jest typowanie zwycięzcy w oparciu o sondaże opinii publicznej. Przypomina, że wybory prezydenckie w USA nie rozstrzygają się zwykłą większością głosów. Obywatele w każdym stanie nie głosują bezpośrednio na prezydenta, ale popierających go elektorów. Zwyczajowo jest przyjęte, że elektorzy w bezpośrednim głosowaniu wskazują kandydata na prezydenta, który uzyskał największe poparcie w danym stanie. Poszczególne stany różnią się jednak ilością elektorów, w związku z czym zdarza się, że kandydat który uzyskał większość głosów w skali kraju, nie zasiada ostatecznie w Białym Domu. Prof. Bohdan Szklarski podczas wykładu przybliża uniwersalne modele, które pozwalają prognozować zwycięzce elekcji w oparciu o obiektywne czynniki ekonomiczne i polityczne, jak na przykład poparcie danego kandydata w partyjnych prawyborach. Wskazuje również tematy, które rozpalają amerykańską opinię publiczną w 2020 roku oraz analizuje, w jaki sposób może się to przekładać na wybory prezydenckie w USA. Proponuje również, by typując zwycięzcę, zwrócić uwagę na cechy charakterologiczne kandydatów, dzięki którym mogą zyskać lub stracić sympatię wyborców. Na koniec rozważa wreszcie, jak wynik elekcji wpłynie na amerykańską politykę oraz przyszłość ustroju. Prof. Bohdan Szklarski - politolog, kulturoznawca, UW, Collegium Civitas Znajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/ https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/ https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #usa #polityka #wybory #donaldtrump #trump #joebiden #biden #collegiumcivitas #utwcc

Seminarium IRWiR PAN, 2 marca 2019 [2h06min] https://wszechnica.org.pl/wyklad/opozycja-pana-i-chlopa-wiecznie-zywa-przed-i-po-prl-u/ Literaturoznawca prof. Zygmunt Ziątek analizuje, jak współczesna dyskusja o pańszczyźnie zmieniła społeczne wyobrażenie o wiejskiej tożsamości. Prelegent odwołuje się po prac prof. Jana Sowy „Fantonomowe ciało króla” i prof. Andrzeja Ledera „Prześniona rewolucja?”, ale także do produktów popkultury takich jak twórczość punkowego zespołu R.U.T.A., który wskrzesił pieśni chłopskiego buntu w nowej formie. Szersze omówienie znajduje również omówienie działalności Stowarzyszenia „Folkowisko” i filmu „Niepamięć” z 2015 roku. Prof. Ziątek mówi również, w jaki sposób temat wiejskiej tożsamości znalazł odzwierciedlenie w literaturze faktu i prozie. Jak punkt odniesienia dla współczesnej debaty o pańszczyźnie prelegent przywołuje dyskusję o kulturze chłopskie i kulturze szlacheckiej, jako odbyła się w Polsce tuż po drugiej wojnie światowej. Odczyt odbył się podczas seminarium zorganizowanego przez Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN. Historia w ogólności stała się dziś chyba najważniejszym obszarem bojów o odzyskanie chłopskiej klasowości i podmiotowości – mówi literaturoznawca prof. Zygmunt Ziątek w odczycie, podczas którego analizuje, jak kształtuje się współczesna dyskusja o pańszczyźnie. Prelekcja odbyła się podczas seminarium w Instytucie Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN. „Okres tuż powojenny, w przybliżeniu 45-47, był czasem przyspieszonego zamykania wszystkich wątków refleksji politycznej, społecznej i kulturowej związanej z XX-wieczną emancypacją społeczną wsi i oczekiwaniem demokratycznej, a więc antypańskiej przebudowy Polski mającej się dokonać w rezultacie tego procesu. W czasie gruntownego przeobrażenia ustroju i struktury społecznej, przeprowadzanego jak wiadomo nie tylko własnymi rękami, zabrakło przede wszystkim miejsca dla najbardziej zainteresowanych, kształcących się przynajmniej od „Dwóch dusz” Jakuba Bojko, to jest 1904 rok, w sztuce walki z dusza pańszczyźnianą chłopa i dziedzictwem szlachetczyzny, uniemożliwiającym wsi, zdaniem chłopskich działaczy, samodzielne kształtowanie swojego udziału w życiu publicznym i w kulturze. Zabrakło go też dla myśli autentycznie lewicowej, rewolucyjnie zorientowanej, stojącej między innymi za tak radykalnymi literackimi rewizjami historycznymi, jak „Kordian i Cham” Leona Kruczkowskiego czy „Słowo o Jakóbie Szeli” Brunona Jasieńskiego. Nurt antyszlachecki w dyskursie o wsi Prawem polskiego paradoksu w powojennej debacie najwyraźniej zaznaczył się antyszlachecki nurt wspierania chłopskich aspiracji przez społecznikowsko nastawioną polską inteligencję, sięgający początkami „Głosu” Jana Ludwika Popławskiego z końca XIX wieku, a ożywiony teraz przez sojuszników Ruchu Młodzieży Wiejskiej lat 30. i świadków jej wysiłku obronnego czasu wojny. Wyróżnikiem stanowiska tego nurtu wobec wsi była gotowość całkowitego odrzucenia szlacheckiego dziedzictwa kultury polskiej i wiara w możliwość zastąpienia go kulturą chłopską z jej społecznymi i duchowymi wartościami, rozmaicie eksplikowanymi i uzasadnianymi. Ta gotowość zastąpienia szlachcica przez chłopa pojawiała się w momentach natężonego wchodzenia wsi w naród, w czasie ożywienia popańszczyźnianego czy w początkach niepodległości i pojawiła tuż po drugiej wojnie, kiedy to wejście miało być powszechne i ostateczne. Znalazła wyraz zwłaszcza w dwóch przedsięwzięciach, które wspólnie wznieciły ożywioną dyskusję o chłopach i panach: w książeczce Józefa Chałasińskiego „Społeczna genealogia inteligencji polskiej” i w postaci tygodnika „Wieś” stworzonego przez władze Polski lubelskiej już październiku 44. roku. Znajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/ https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/ https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #pan #chłop #wieś #polskawieś #irwir #chłopi #pańszczyzna #kultura #społeczeństwo

Rozmowa z prof. Grzegorzem Gorzelakiem, Fundacja Wspomagania Wsi, 1 czerwca 2020 [1h04min] https://wszechnica.org.pl/wyklad/samorzad-terytorialny-po-1990-r-sukcesy-i-zagrozenia/ W 2020 roku obchodzimy trzydziestolecie samorządu terytorialnego. 27 maja 1990 roku odbyły się w Polsce pierwsze wybory samorządowe (do rad gmin). Prof. Grzegorz Gorzelak w nagraniu rozmowy z Justyną Duriasz-Bułhak ocenia, że działalność samorządów to oprócz rozwoju prywatnej przedsiębiorczości największy polski sukces po 1989 roku. Jednocześnie zwraca uwagę, że samorządy podobnie jak przedsiębiorczość ogranicza polityka władzy centralnej, która „nie lubi czegoś, na co nie ma wpływu”. Prof. Gorzelak wskazuje podczas wywiadu, że samorząd przeżywa w Polsce trudności dwojakiego rodzaju. Po pierwsze, pozbawia się go kolejnych uprawnień i zadań. Po drugie, narzuca się mu nowe obowiązki, ale bez przekazania na te cele środków pieniężnych, co powoduje „stres finansowy”. Gość Wszechnicy sygnalizuje również, że w związku z pandemią koronawirusa samorząd pozbawiony jest wpływów podatkowych ze względu na ograniczenie działalności gospodarczej. Rozmówca Justyny Duriasz-Bułhak podkreśla, że Polska w porównaniu z innymi krajami postsocjalistycznymi ma najwyższy stopień decentralizacji. Polityczna, społeczna i gospodarcza rola samorządu jest porównywalna z krajami o najwyżej rozwiniętej samorządności na Zachodzie. Prof. Gorzelak przywołuje badania prof. Zyty Gilowskiej, według których w ciągu pierwszych czterech lat działania samorządy dodały 75 proc. powstałej wówczas infrastruktury komunalnej. Prof. Gorzelak na trzydziestolecie samorządu terytorialnego: Gdyby nie samorządy, polska wyglądałaby znacznie gorzej W opinii gościa Wszechnicy, gdyby przypadające w tym roku trzydziestolecie samorządu terytorialnego, Polska jako państwo wyglądałaby znacznie gorzej. – To znaczy, że nie wiedzielibyśmy, że mamy wpływ na cokolwiek, bo musielibyśmy patrzeć na samą górę, co tam nasi przywódcy w poszczególnych ekipach nam oferują i co dla nas złego albo dobrego robią – mówi. Prof. Gorzelak wskazuje również, że z samorządu wywodzi się wielu polityków szczebla centralnego. – To jest ta szkoła, która niewątpliwie powoduje, że politycy uczą się zarządzać – mówi. Prof. Gorzelak zwraca uwagę, że poczucie wśród mieszkańców, iż „coś od nich zależy”, najwyższe jest w małych gminach. Tam członkowie lokalnych władz są również bezpośrednimi znajomymi mieszkańców. Gość Wszechnicy jest przeciwnikiem likwidacji powiatów. W jego opinii ich istnienie jest uzasadnione, bo załatwiają wiele spraw, które „są dla gminy za duże, a dla województwa za małe”. Czy działalność samorządów ma słabe punkty? Jakie zagrożenia i wyzwania czekają samorządy w najbliższym czasie? Dlaczego samorządy powinny patrzeć nie tylko lokalnie, ale też globalnie? Więcej w nagraniu rozmowy. Prof. Grzegorz Gorzelak - jest ekonomistą, specjalizuje się tematyce rozwoju regionalnego i lokalnego, w latach 1996-2016 pełnił funkcję dyrektora Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG) Znajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/ https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/ https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka https://wszechnica.org.pl/ #rozmowywszechnicy #wieś #polskawieś #samorząd #1990