Rewolucja 1905 roku. Krok do niepodległości Polski

- Przyjmuje się, że oficerowie wywiadu reprezentują ciemną albo jasną stronę. A może oni reprezentują tylko i wyłącznie siebie? Tak było w zdecydowanej większości przypadków podczas II wojny światowej - powiedział w Polskim Radiu 24 Michał Wójcik, autor książki "Miasto szpiegów. Gra wywiadów w okupowanej Warszawie".

W tamtych czasach do zdobycia władzy używano często bardzo drastycznych metod. - Swojego rywala chciano albo złapać, zamknąć, skuć kajdanami, wrzucić do jakiejś groty czy wieży i przetrzymać aż skruszeje i odda część swojego majątku, albo potraktować go trucizną - mówił w Polskim Radiu 24 Sławomir Leśniewski, autor książki "Piastowie. Przeklęty testament".

- To chyba najbardziej powszechnie obchodzona akcja polskiego podziemia, nie licząc powstania warszawskiego - mówił w Polskim Radiu dyrektor Archiwum Akt Nowych Mariusz Olczak. 26 marca 1943 roku pod warszawskim Arsenałem członkowie Grup Szturmowych Szarych Szeregów uwolniły harcmistrza Jana Bytnara "Rudego" oraz 20 innych więźniów politycznych przewożonych z siedziby Gestapo przy alei Szucha na Pawiak.

- Sprawdziłem najstarsze źródła, w których pojawia się zapis "Polska" w różnych wersjach. Okazało się, że po raz pierwszy ta nazwa pojawiła się aż w Rzymie, w klasztorze św. Bonifacego i Aleksego, którego opat opisywał dzieje swojego współbrata św. Wojciecha. Zginął on tragicznie w czasie misji do Prusów. Tam po raz pierwszy zastosował nazwę "Polonia" - mówił w Polskim Radiu 24 Prof. Przemysław Urbańczyk, historyk i archeolog, autor książki "Korzenie Polski".

- Osiągnięciem samym w sobie jest to, że ponad 140 lat po swojej śmierci Marks jest ciągle rozpoznawalny i obecny w zbiorowej wyobraźni - powiedział w Polskim Radiu 24 Krzysztof Iszkowski, autor książki "Idol. Życie doczesne i pośmiertne Karola Marksa".

Zdrady, polityczne spiski, hiperinflacja, kryzysy gospodarcze i dywersja ze strony sąsiadów. Czy tak rzeczywiście wyglądała codzienność międzywojennej Polski? - Było więcej kryzysów niż lat istnienia tego państwa - mówił w Polskim Radiu 24 historyk Andrzej Krajewski.

- Janusz Przymanowski docenił, jaką potęgą są Sowieci i że lepiej być po stronie silniejszych, niż gnić w kołchozach lub gułagu - mówił w Polskim Radiu 24 o Januszu Przymanowskim Jarosław Molenda, autor książki "Czterej pancerni i pisarz".

- Rok 1905 na ziemiach polskich był wielkim buntem społecznym przeciwko caratowi, dotyczył spraw niepodległości Polski, ale oczekiwano także rewindykacji kwestii socjalnych, bo panował wtedy ogromny wyzysk pracowników - mówił w Polskim Radiu 24 prof. Tomasz Nałęcz, autor książki "Rewolucja 1905 roku. Próba generalna wskrzeszenia Polski".

- Ciągle nie dysponujemy fachowym podsumowaniem wielowarstwowym, które odpowiedziałoby na pytania: na ile te ziemie sprawiły, że Polska jest krajem silniejszym? Na ile to sprawiło, że jest krajem dużo korzystniej umiejscowionym na mapie Europy pod względem geopolitycznym? - mówił w Polskim Radiu 24 Sławomir Sochaj, autor książki "Niedopolska. Nowe spojrzenie na Ziemie Odzyskane".

- Tym, co przede wszystkim szokowało Polaków tamtego okresu, to dramatyczne przesunięcie granic, dramatyczna amputacja połowy kraju. W dłuższej perspektywie, kiedy się patrzy na historię lat 1945-1989, Jałta to jest niewątpliwie początek zniewolenia, chociaż w lutym 1945 r. nie było jeszcze jasne, jak to zniewolenie będzie wyglądało - mówił w Polskim Radiu 24 dr Michał Przeperski, historyk z Muzeum Historii Polski i PAN.