49. Dlaczego zachód rządzi światem? Drobiazgi, które stworzyły potęgę.

Dlaczego to Europa Zachodnia wyznaczyła kierunek globalnej cywilizacji, a nie Chiny, Indie, Świat Islamu czy... Polska? Co sprawia, że jedne kraje dominują, a inne wciąż próbują „nadrobić zaległości”?Ten odcinek to trochę szukanie odpowiedzi na odwieczny pytanie czy mamy mieć kompleksy wobec Zachodu i dlaczego nie ;) I czy warto być jego częścią. Rozbieramy temat na czynniki pierwsze, zbieramy do kupy wnioski płynące z różnych książek, koncepcji, teorii i podlewamy to solidną porcją ciekawostek:- Jak bieda, zacofanie i słabość władzy wczesnego średniowiecza stworzyły jedyny w swoim rodzaju tygiel innowacji?- Dlaczego gęsta sieć kontaktów, współpracy i konkurencji dała więcej niż jakakolwiek armia?- Czym różni się centrum od peryferii – i dlaczego Polska jest „półperyferium”?- Co wspólnego miał angielski kłusownik z narodzinami państwa prawa?Czemu Niemcy w XIX w błyskawicznie przeskoczyli z pozycji największych "głupków i wsioków europy" na naukową potęgę?Zastanowimy się, czemu jedne centra cywilizacji szybko zmieniają się w kolosy na glinianych nogach, a inne kwitną stuleciami. Jeśli szukacie historii, która tłumaczy dzisiejszy świat bez podręcznikowych banałów – zapraszamy :)0:00 Dlaczego 1000 lat "dołączamy" do Zachodu3:28 Centrum kontra peryferie15:17 Niedoceniony Rzym21:41 Usieciowienie25:52 Tygiel wolności, współpracy i konkurencji33:24 Czemu cywilizacje trwają35:59 Jak instytucje chronią nas przed głupotą elit47:03 Płytkie źródła potęgi państw autorytarnychWarto przeczytać: Dlaczego narody przegrywają (Acemoglu, Robinson)

Po co TAK NAPRAWDĘ był Polsce chrzest? Przyglądamy się bliżej różnym frazesom i hasłom znanym ze szkoły, a przy okazji zagłębiamy się w:- Prawdziwą naturę początków polskiego Państwa (pewnie doskonale wiecie już, że głównym zajęciem Polan był handel niewolnikami, ale wskoczymy tu trochę głębiej).- To jak absolutnie epicką instytucją był kościół we wczesnym średniowieczu. - Tytułową polską grę o tron, czyli sensacje, morderstwa, kastracje, spiski, zdrady i pierwszy rozbiór Polski, przeprowadzony przez Niemcy i Ruś, który miał miejsce 700 lat przed tym "oficjalnie" pierwszym.Czyli jak zwykle fascynująca historia będzie pretekstem, by opowiedzieć coś, o czym zazwyczaj się nie mówi :)0:00 Czemu dziś warto rozmawiać o chrzcie Polski4:53 Prawdziwe motywacje Mieszka I12:39 Jak myśleli łowcy niewolników21:28 Wartości chrześcijańskie vs pogańskie28:52 Centrum vs peryferia21:30 Prawdziwa natura potęgi kościoła43:10 Czy implementacja nowinek z zachodu się udała49:43 Antyzachodni bunt i pierwszy rozbiór Polski1:06:11 Wnioski na dzisiajWarto przeczytać:1031. Pierwszy rozbiór Polski - Mariusz SampCywilizacja Słowian - Kamil JanickiYouTube: ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠https://www.youtube.com/@stacjadywagacja⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠Inne platformy: ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠https://stacjadywagacja.pl⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠FB: ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠https://www.facebook.com/stacjadywagacja⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠Insta: ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠https://www.instagram.com/stacja.dywagacja⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠Prowadzący: Michał Sławiński i Michał PlichtaGrafika: Agnieszka Kosiec-Plichta (⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠https://agakosiec.com⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠)

W drugim odcinku naszej podróży przez słowiańską mitologię schodzimy do świata strachu, świata istot, które spędzały sen z powiek naszym przodkom. Biesy (po tak kiedyś nazywano potwory) to nie tylko "straszaki" opowiadane przy ognisku, ale także ważny element edukacyjny, wyjaśniający różne zjawiska otaczające ludzi. I sposób (czasem okrutny!) na regulowanie różnych społecznych konfliktów i traumatycznych emocji. A do czego może doprowadzić wiara, że Mamuny podmieniły nasze dziecko na swoje?Zainspirowani książką Jakuba Bobrowskiego i Mateusza Wrony „Mitologia słowiańska”, opowiemy Wam o tym, czego bali się dawni Słowianie, jak próbowali chronić się przed złymi mocami i dlaczego te wierzenia wciąż w nas rezonują. Dowiecie się, kim była południca, wąpierz czy wiły i dlaczego lepiej było nie wracać nocą przez las. Będzie też kilka dygresji o tym, jak Andrzej Sapkowski przedstawiał biesy i czy zawsze zgadzało się to z tym, w co wierzyli Słowianie. Zapraszamy do niezwykłego świata słowiańskich potworów!0:00 Słowiańskie potwory4:31 Skrzaty i kikimory11:39 Południca14:37 Wąpierz czyli wampir, martwiec albo upiór22:55 Strzyga31:29 Wodnik czyli utopiec34:07 Wiedźma37:21 Płanetnik39:10 Wiły czyli rusałki43:11 Mamuny48:19 Leszy54:03 Wilkołak59:32 Rola potworówWarto przeczytać/zobaczyć:Mitologia Słowiańska (Jakub Bobrowski, Mateusz Wrona)Wykład o Polanach: ⁠https://youtu.be/hmzUqXBmSPc⁠YouTube: ⁠⁠⁠⁠⁠⁠https://www.youtube.com/@stacjadywagacja⁠⁠⁠⁠⁠⁠Inne platformy: ⁠⁠⁠⁠⁠⁠https://stacjadywagacja.pl⁠⁠⁠⁠⁠⁠FB: ⁠⁠⁠⁠⁠⁠https://www.facebook.com/stacjadywagacja⁠⁠⁠⁠⁠⁠Insta: ⁠⁠⁠⁠⁠⁠https://www.instagram.com/stacja.dywagacja⁠⁠⁠⁠⁠⁠Prowadzący: Michał Sławiński i Michał PlichtaGrafika: Agnieszka Kosiec-Plichta (⁠⁠⁠⁠⁠⁠https://agakosiec.com⁠⁠⁠⁠⁠⁠)

Słowiańska mitologia tłumaczy świat zupełnie inaczej niż inne znane mitologie i religie.Zainspirowani świetną książką Jakuba Bobrowskiego i Mateusza Wrony „Mitologia słowiańska” przybliżymy Wam to, w co wierzyli nasi przodkowie, jak tłumaczyli sobie powstanie świata, ludzi i to, co dzieje się po śmierci. Panteon bogów w świecie Słowian był nie tylko bardzo bogaty, ale też robili wspólnie czasem naprawdę dziwne rzeczy.  A co nas szczególnie zaskoczyło, to jak ta mitologia pięknie i trafnie pokazuje naturę człowieka oraz... nasz charakter narodowy. A może to właśnie te wierzenia w jakimś stopniu ukształtowały to, jacy jesteśmy dzisiaj? Przy okazji omawiamy również, skąd wzięła się nazwa Polanie i dlaczego być może źle sobie to tłumaczymy.Zapraszamy Was do świata Peruna, Welesa i Mokosz na niezwykłą przygodę! Towarzyszyć nam też będą Swaróg, Swarożyc, Daćbóg, Strzybóg, Rod i Rodzanice. Jeśli ten odcinek przypadnie Wam do gustu, jesteśmy gotowi opowiedzieć o drugiej części mitologii, czyli potworach, strzygach, czarownicach, tych wszystkich postaciach, których dawni Słowianie się bali! Dajcie znać w komentarzach czy jesteście na to chętni!00:00 Skąd wiemy o mitologii słowiańskiej14:33 Powstanie świata - arcypolska historia38:27 Mokosz - najważniejsza bogini43:50 Jak powstali ludzie49:32 Co się dzieje po śmierci1:00:15 Znaczenie słowiańskiej mitologii dzisiaj1:06:40 Skąd się wzięła nazwa PolanieWarto przeczytać/zobaczyć:Mitologia Słowiańska (Jakub Bobrowski, Mateusz Wrona)Wykład o Polanach: https://youtu.be/hmzUqXBmSPcYouTube: ⁠⁠⁠⁠⁠https://www.youtube.com/@stacjadywagacja⁠⁠⁠⁠⁠Inne platformy: ⁠⁠⁠⁠⁠https://stacjadywagacja.pl⁠⁠⁠⁠⁠FB: ⁠⁠⁠⁠⁠https://www.facebook.com/stacjadywagacja⁠⁠⁠⁠⁠Insta: ⁠⁠⁠⁠⁠https://www.instagram.com/stacja.dywagacja⁠⁠⁠⁠⁠Prowadzący: Michał Sławiński i Michał PlichtaGrafika: Agnieszka Kosiec-Plichta (⁠⁠⁠⁠⁠https://agakosiec.com⁠⁠⁠⁠⁠)

Opowiemy, jak nauka stara się wytłumaczyć doświadczenia z pogranicza śmierci tzw. near-death experience, w skrócie NDE (m.in. słynne światełko na końcu tunelu, uczucie szczęścia czy obecność zmarłych bliskich - jedną z fascynujących zagadek jest, że katalog tych doświadczeń jest bardzo konkretny i taki sam dla ludzi z całego świata) oraz zjawisko opuszczenia ciała, czyli out of body experience, w skrócie OOBE lub OBE. Nie jest to zadanie łatwe, ba, wydaje się wręcz niemożliwe do zbadania, a jednak kreatywni naukowcy na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat znaleźli bardzo różne interesujące sposoby na to, aby zgłębić ten temat.  Zapraszamy do słuchania! YouTube: ⁠⁠⁠⁠https://www.youtube.com/@stacjadywagacja⁠⁠⁠⁠ Inne platformy: ⁠⁠⁠⁠https://stacjadywagacja.pl⁠⁠⁠⁠ FB: ⁠⁠⁠⁠https://www.facebook.com/stacjadywagacja⁠⁠⁠⁠ Insta: ⁠⁠⁠⁠https://www.instagram.com/stacja.dywagacja⁠⁠⁠⁠ Prowadzący: Michał Sławiński i Michał Plichta Grafika: Agnieszka Kosiec-Plichta (⁠⁠⁠⁠https://agakosiec.com⁠⁠⁠⁠)

Świat jest budowany pod mężczyzn, a nie pod kobiety - tyle razy to słyszeliśmy. Ale dziś chcemy porozmawiać, o takich aspektach tego zjawiska, o których właściwie nigdy się nie mówi. Wiecie, że w wypadkach samochodowych ginie stosunkowo więcej kobiet, ponieważ systemy bezpieczeństwa tworzone są pod mężczyzn, bo tak jest taniej? Jeszcze ciekawiej robi się, gdy przyjrzeć się bliżej systemom komunikacji miejskiej, medycynie czy nawet budowie toalet. A wisienką na torcie są wyniki rekrutacji, gdy rekruterzy znają lub nie znają płci kandydata. A co z mężczyznami? Czy rzeczywiście są dyskryminowani w kwestiach rozwodów, przechodzenia na emeryturę czy zdrowia psychicznego?  W tym odcinku stosunkowo dużo subiektywnych opinii, więc dajcie znać, co i Wy o tym sądzicie. Czy feminizm wyczerpał swoją formułę? Czy zjawiska, o których opowiadamy są oburzające, czy tak po prostu wygląda świat i nie ma co robić wielkiego halo? [0:00] Gdzie byliśmy, gdy nas nie było. [3:53] Czy feminizm się skończył. [8:13] Efekt Matyldy [15:20] Za małe dłonie, za duże piersi. [22:47] Auta bezpieczne tylko dla panów. [28:11] Leki bezpieczne tylko dla panów. [29:51] Infrastruktura jak gdyby kobiety nie wychodziły z domu. [37:57] Nawet toalety pod facetów. [46:12] Niezwykły eksperyment w filharmonii. [52:52] Jak to zmienić? [1:00:28] Czy rozwody dyskryminują mężczyzn. [1:08:46] Emerytury niesprawiedliwe inaczej. [1:10:50] Dyskryminacja czy zwykły kapitalizm. [1:13:40] Womensplaining YouTube: ⁠⁠⁠https://www.youtube.com/@stacjadywagacja⁠⁠⁠ Inne platformy: ⁠⁠⁠https://stacjadywagacja.pl⁠⁠⁠ FB: ⁠⁠⁠https://www.facebook.com/stacjadywagacja⁠⁠⁠ Insta: ⁠⁠⁠https://www.instagram.com/stacja.dywagacja⁠⁠⁠ Prowadzący: Michał Sławiński i Michał Plichta Grafika: Agnieszka Kosiec-Plichta (⁠⁠⁠https://agakosiec.com⁠⁠⁠)

Odcinek pozornie o ekologii, ale tak naprawdę jest to tylko pretekst do opowiedzenia o innych ważnych sprawach. W pierwszej części posłuchacie o niezwykłej transformacji źródeł pozyskiwania energii, jaką przeszedł Urugwaj niedawno, w ciągu ostatniej dekady z haczykiem. Niewiele osób wie, ale jest to świetny przykład tego, że da się odejść od paliw kopalnych na rzecz zielonych źródeł energii i jeszcze zrobić to tak, że korzysta z tego całe społeczeństwo. Jak to się stało, czym było motywowane i jaka jest recepta na sukces Urugwaju? O tym dowiecie się z odcinka właśnie.  W drugiej części będzie o mitycznym i strasznym jednocześnie GMO, które takie straszne… właśnie nie jest! Przynajmniej według badań naukowych. Na pewno jednak bywa bardzo zaskakujące, dlatego w odcinku pojawią się takie zjawiska jak pająko-kozy czy nieprawdziwy wpływ GMO na sytuację społeczną hinduskich rolników, rozpowszechniany przez naiwne media. Dowiecie się też o tym, jak wygląda proces dopuszczania GMO do spożycia i jeszcze parę ciekawych faktów na temat tych owianych złą sławą produktów.  Zapraszamy do słuchania! YouTube: ⁠⁠https://www.youtube.com/@stacjadywagacja⁠⁠ Inne platformy: ⁠⁠https://stacjadywagacja.pl⁠⁠ FB: ⁠⁠https://www.facebook.com/stacjadywagacja⁠⁠ Insta: ⁠⁠https://www.instagram.com/stacja.dywagacja⁠⁠ Prowadzący: Michał Sławiński i Michał Plichta Grafika: Agnieszka Kosiec-Plichta (⁠⁠https://agakosiec.com⁠⁠)

Ten odcinek jest o popularnych historiach, które teoretycznie wszyscy dobrze znamy, a jednak okazuje się, że są też wersje, które wywracają wszystko do góry nogami.W pierwszej części będzie o Czerwonym Kapturku, który w oryginale jest trochę bardziej krwawy i pesymistyczny (no dobra, DUŻO bardziej!). Ale za to może mieć zupełnie inną, ciekawszą interpretację (ze współczesnego punktu widzenia patrząc).W drugiej części dowiecie się o tym, że Jezus niekoniecznie zginął na krzyżu na Bliskim Wschodzie, tylko dożył swojej starości w… Japonii. Jak to się stało, że trafił do kraju kwitnącej wiśni? I to dwa razy? I czy ludzie wierzący w taką biografię tej postaci, mają na to jakieś dowody? YouTube: ⁠https://www.youtube.com/@stacjadywagacja⁠ Inne platformy: ⁠https://stacjadywagacja.pl⁠ FB: ⁠https://www.facebook.com/stacjadywagacja⁠ Insta: ⁠https://www.instagram.com/stacja.dywagacja⁠ Prowadzący: Michał Sławiński i Michał Plichta Grafika: Agnieszka Kosiec-Plichta (⁠https://agakosiec.com⁠)

Takiego odcinka jeszcze nie było. Dzisiaj Zuza Wójcińska i Michał Plichta opowiedzą o tym, jak swego czasu najpierw pojechali stopem do Nepalu, a następnie postanowili tam zbudować piekarnię, która miała służyć lokalnej społeczności. Jak dwójka skromnych ludzi tuż po skończeniu studiów dokonała tego, że ową piekarnię zbudować się udało? Odcinek o zarażaniu entuzjazmem, uwzględnianiu kontekstu kulturowego i tego, że wszystkiego nie da się przewidzieć. Z drugiej strony to też historia o wyciąganiu życiowych lekcji, która niestety zakończyła się tragedią i śmiercią. Odcinek wyjątkowy również dlatego, że jeden z nas występuje tym razem w roli gościa. Zapraszamy! (0:00) O co chodzi z Piekarnią w Nepalu (3:04) Autostopem do Nepalu (13:47) Zupełnie inny świat - himalajska wioska (19:01) Jak mądrze pomóc biednej społeczności (29:56) Jak zostaliśmy zwierzętami medialnymi (33:30) Jak dać wędkę a nie rybę (36:18) Kasty, urzędy, mentalność - zderzenie kultur (56:49) Jak rzeczywistość zweryfikowała Piekarnię (1:04:46) Co byśmy zrobili inaczej (1:14:06) Tragiczny koniec Piekarni (1:20:16) Lekcje i wnioski (1:25:29) Jak to wyglądało z perspektywy osób trzecich YouTube: https://www.youtube.com/@stacjadywagacja Inne platformy: https://stacjadywagacja.pl FB: https://www.facebook.com/stacjadywagacja Insta: https://www.instagram.com/stacja.dywagacja Prowadzący: Michał Sławiński i Michał Plichta Grafika: Agnieszka Kosiec-Plichta (https://agakosiec.com)

Kim są femcelki i dlaczego nienawidzą mężczyzn? Co ma wspólnego teoria wędrujących macic ze współczesnym diagnozowaniem kobiet? Na start przybliżamy temat femcelek, czyli sfrustrowanych samotnych kobiet, żeńskich odpowiedników inceli. Dowiecie się, co charakteryzuje kobiety wyznające taką "ideologię", czym różnią się od samych inceli, co je najbardziej boli i dlaczego swoją niechęć kierują nie tylko w stronę mężczyzn. Druga część to przybliżenie poglądów starożytnych naukowców na temat kobiecej biologii. A były to teorie czasem pełne fantazji i kierujące się niezwykła logiką. Ich ukoronowaniem była "wędrująca macica" rozumiana jako... albo nie, warto posłuchać tej historii w całości :) Powiemy również o tym, co z tych przedziwnych przekonań ostało się do dziś i czy Arystoteles ma wpływ na to, jak współcześnie medycyna podchodzi do kobiet (niestety tak). YouTube: ⁠⁠⁠⁠https://www.youtube.com/@stacjadywagacja⁠⁠⁠⁠ Inne platformy: ⁠⁠⁠⁠https://stacjadywagacja.pl⁠⁠⁠⁠ FB: ⁠⁠⁠⁠https://www.facebook.com/stacjadywagacja⁠⁠⁠⁠ Insta: ⁠⁠⁠⁠https://www.instagram.com/stacja.dywagacja⁠⁠⁠⁠ Prowadzący: Michał Sławiński i Michał Plichta Grafika: Agnieszka Kosiec-Plichta (⁠⁠⁠⁠https://agakosiec.com⁠⁠⁠⁠)