Raport na dziś - 17 grudnia 2025

Władze białoruskie zwolniły 123 więźniów politycznych. Nastąpiło to po rozmowach z amerykańskim wysłannikiem prezydenta Trumpa, Johnem Coalem, w trakcie których Amerykanie zapowiedzieli zniesienie sankcji eksportowych na białoruskie nawozy potasowe, jedno z poważnych źródeł dochodu reżimu Łukaszenki.Wśród zwolnionych znaleźli się: rywal Łukaszenki w kampanii wyborczej z 2020 r. Wiktar Babaryka oraz liderzy ówczesnych protestów – Maryja Kalesnikawa, Maksim Znak, Pawieł Siewiaryniec, a także znany obrońca praw człowieka Aleś Bialacki.Nie zwolniono Andrzeja Poczobuta, który przed kilkoma dniami został wraz z gruzińską dziennikarką Mzią Amaglobeli współlaureatem Nagrody Sacharowa.Dlaczego Łukaszenka zgodził się na tę polityczną transakcję? Co uzyskują na niej Amerykanie? Jak wobec tej amerykańsko-białoruskiej rozgrywki zachowa się Unia Europejska?Gość: Michał Kacewicz---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

Katowice Rynek – Teatr Śląski to przystanek na trasie siódemki, tramwaju, który gość tego odcinka Raportu o książkach nazywa „Królową śląskich banek”.Zbigniew Rokita napisał książkę o Śląsku z perspektywy pasażera tramwaju.Tramwaju numer 7, który – jak pisze – „przecina na pół jego własny kosmos”.Nieprzypadkowo zaczynamy ze Zbigniewem Rokitą nasz spacer od Teatru Śląskiego, bo tam właśnie rozpoczęła się górnośląska rewolucja godności.Poza tym trasa Siódemki, która ciągnie się od Katowic przez Chorzów, Świętochłowice aż po Bytom, trwa półtorej godziny. Tyle co spektakl teatralny. Podróż przez aglomerację, podobnie jak przedstawienie, też za każdym razem teoretycznie przebiega według tego samego scenariusza (wytyczonego przystankami), za każdym razem jest jednak inna.Tym razem podróżowaliśmy z mikrofonem – aby także państwo mogli z nami być. Momentami będzie głośno, jak to w tramwaju, ale opowieść o książce „Aglo. Banką po Śląsku” tak właśnie musi brzmieć.Kim był Erwin Sówka, człowiek, który pokazał, jak Saturn wygląda z perspektywy Śląska?Czy Śląsk potrzebuje nowego mitu?I dlaczego śląskość jest punkowa i heretycka?To kilka z wielu pytań, które padną w czasie podróży banką po Śląsku ze Zbigniewem Rokitą.Prowadzenie: Agata KasprolewiczGość: Zbigniew RokitaKsiążka: Aglo. Banką po Śląsku, Zbigniew Rokita / Wydawnictwo Znak---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

Stany Zjednoczone ogłosiły nową strategię bezpieczeństwa narodowego, która ma stanowić podstawę wewnętrznej i zagranicznej polityki amerykańskiej. W myśl hasła „America First” dokument zapowiada utrzymanie wpływów USA, ale tylko w miejscach, w których służy to interesom Ameryki. Waszyngton chce koncentrować swoje działania w zachodniej hemisferze, zwłaszcza w Ameryce Łacińskiej oraz w rejonie Indo-Pacyfiku. Europa – według autorów strategii – stoi na progu „cywilizacyjnego wymazania”, Rosja nie jest traktowana jako wróg, ale partner, w kontaktach z którym Amerykanie będą chcieli uzyskać równowagę strategiczną. Czym jest ten dokument? Na ile jego realizacja zagraża interesom Europy, a na ile może być dla niej szansą?Ministrowie Unii Europejskiej uzgodnili zmiany przepisów migracyjnych. Kraje członkowskie będą mogły deportować osoby nieposiadające prawa pobytu na terenie wspólnoty oraz tworzyć ośrodki dla potencjalnych azylantów poza granicami Unii. Czy te działania przekonają wyborców do głosowania na partie głównego nurtu?Premier Kanady i premier prowincji Alberta podpisali wstępną zgodę na budowę rurociągu, który ma transportować ropę na wybrzeże Pacyfiku. Część Kanadyjczyków świętuje, inni, zwłaszcza przedstawiciele Pierwszych Narodów, boją się negatywnych skutków środowiskowych i społecznych tej decyzji. Argumenty której strony przeważą?W Hollywood trwa batalia o przejęcie legendarnego studia filmowego Warner Brothers. Dlaczego Netflix i Paramount gotowe są płacić miliardy dolarów za zakup Warnera? I jak ten zakup zmieni oblicze kina, telewizji i serwisów streamingowych?Rakieta Falcon 9 firmy SpaceX wyniosła w kosmos pięć satelitów, o których media piszą, że są polskie. Na czym polega ich „polskość”? I na czym polega polska i europejska strategia podboju kosmosu?A także: o grze pozorów, maskach i udawaniu, czyli o życiu publicznym.Rozkład jazdy: (02:55) Marek Magierowski: America First w nowej strategii Waszyngtonu(35:46) Jolanta Szymańska: UE zaostrza przepisy migracyjne(57:44) Grzegorz Dobiecki: Świat z boku - Pozory nie mylą(1:04:04) Podziękowania(1:10:56) Marcin Żyła: Kanadyjski rurociąg - zagrożenia i szanse(1:29:46) Piotr Gociek: Kto przejmie Warnera i jakie będą tego skutki(1:54:10) Tomasz Rożek: Do kogo należą polskie satelity?(2:17:49) Do usłyszenia---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

W ostatnich tygodniach słychać coraz więcej głosów, że najnowsza fala rozwoju generatywnej sztucznej inteligencji przypomina klasyczną bańkę spekulacyjną. Że tempo inwestycji oderwało się od realnych możliwości firm oraz ich zarobków i że już niedługo możemy mieć do czynienia z momentem otrzeźwienia. Jednocześnie trudno lekceważyć fakty: AI wchodzi do szkół, urzędów, szpitali, redakcji, fabryk — i na razie działa, a nawet przynosi konkretne korzyści.🔵 W tym odcinku Raportu o sztucznej inteligencji przyjrzymy się, skąd bierze się ten rozdźwięk. Czy mamy do czynienia z rynkową euforią, która wcześniej czy później pęknie? Czy raczej z kolejną wielką transformacją technologiczną, która po prostu budzi naturalny opór i niepokój? I która już przynosi realne korzyści zwykłym ludziom — takim jak sparaliżowany od ponad dwudziestu lat mieszkaniec Kalifornii, który żyje dzięki technologii i dzięki AI.🔵 A nawet jeśli AI to bańka, to co to tak naprawdę oznacza? I co stanie się, gdy w końcu pęknie? Kogo to dotknie? Może w odpowiedzi na te pytania warto cofnąć się do czasu początków internetu i tak zwanej ery dotcomów, bo to wtedy obietnice nowych technologii rosły szybciej niż realne możliwości firm. Jaka lekcja z tego płynie?🔵 W podcaście także między innymi o nowym chińskim rynku Nvidii i o tym, czy w czatbotach już niedługo będą obecne reklamy...Goście:🟣 Krzysztof Mazur — menedżer, prezes Zarządu Rady Polskich Przedsiębiorców Globalnych i autor kanału na YouTubie GeoEkonomia🟣 Henry Evans i Jane Evans — małżeństwo z Los Altos Hills w Kalifornii🟣 Mateusz Chrobok — ekspert do spraw cyberbezpieczeństwa, współautor „Rubryki aktualnościowej”Lektorzy:Krzysztof TubilewiczMichał ŻakowskiMonika Mendroch-KarbowskaKatarzyna PasierbikRealizatorzy: Kris Wawrzak i Andrzej BoguckiPartnerem tego odcinka jest SynektikRozkład jazdy: (06:35) Krzysztof Mazur: czy AI to bańka?(43:28) Henry Evans: jak technologia zmienia mi życie(57:19) Mateusz Chrobok: czy w czatbotach będą reklamy?(1:03:03) Do usłyszenia---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

W dużych miastach Syrii odbyły się uroczystości związane z rocznicą obalenia reżimu Baszara al-Asada. 8 grudnia ubiegłego roku, po 11-dniowej ofensywie, wojska organizacji Hayat Tahrir al-Szam kierowane przez Ahmeda al-Szarę opanowały Damaszek, ogłaszając koniec krwawych rządów Asadów trwających przez 54 lata. Ich kulminacją była trwająca 13 lat wojna domowa. W jej wyniku zginęło ponad 600 tysięcy ludzi, a prawie siedem milionów – jedna trzecia populacji – uciekło z kraju.Przez ostatni rok Ahmed al-Szara wydobył Syrię z międzynarodowej izolacji, znacząco osłabił wpływy Iranu i nawiązał kontakt z Zachodem, skąd zaczęły napływać środki na odbudowę zdewastowanego państwa. Jednak Syria wciąż jest wstrząsana przemocą na tle etnicznym. W marcu wojska rządowe dokonały ataków na nadmorskie prowincje zamieszkałe przez Alawitów – członków grupy religijnej wcześniej wspierającej Asada; w lipcu doszło również do aktów przemocy wobec Druzów zamieszkujących prowincję As-Suwajda. Na północy kraju Kurdowie rządzą w autonomicznej prowincji praktycznie odseparowanej od władzy centralnej.Co udało się osiągnąć nowym władzom w Damaszku? Jak przebiega odbudowa kraju? Czy Syria ma faktycznie szanse, by stać się stabilnym państwem?Gość: Jagoda Grondecka---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

To opowieść o kobiecie i zającu. O spotkaniu człowieka z dzikim zwierzęciem.O uczeniu się języka dzikiej przyrody, zamiast próby opisania jej w języku ludzi. To opowieść o przekraczaniu granic naszych antropocentrycznych nawyków i nieprzekraczaniu granic między światem człowieka i dzikich zwierząt.Chloe Dalton była wziętą ekspertką do spraw międzynarodowych, kiedy w jej życiu pojawił się zupełnie niespodziewanie maleńki, jednodniowy zajączek.„Jak wychować zająca” to książka będąca poruszającym opisem spotkania człowieka z dzikim zwierzęciem. To opowieść dająca nadzieję na to, że w świecie zalewanym złymi wiadomościami wciąż można wyobrazić sobie współistnienie.Prowadzenie: Agata KasprolewiczGość: Chloe DaltonKsiążka: „Jak wychować zająca” Chloe Dalton / przekład: Tomasz Bieroń / Wydawnictwo Literackie---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

Władimir Putin odbył pierwszą wizytę w Indiach od czasu inwazji Rosji na Ukrainę. Na lotnisku w Delhi powitał go osobiście premier Narendra Modi, co jest wyjątkową okolicznością. Podpisano szereg umów handlowych między obu krajami. Indiom zależy na tanich surowcach z Rosji oraz na uzbrojeniu, Rosji zaś zależy na dostępie do ogromnego rynku indyjskiego i potwierdzeniu wiarygodności na arenie międzynarodowej. Prezydent Putin potwierdził, że Rosja będzie wiarygodnym dostawcą energii i pomoże Indiom w budowie elektrowni nuklearnej. Premier Modi przypomniał o dekadach współpracy Indii z Rosją i powiedział, że osiągnięto porozumienie w sprawie strategicznej współpracy do 2030 roku. Jakie są skutki zbliżenia Rosji i Indii? Jak zareagują na nie Stany Zjednoczone i Chiny?Stany Zjednoczone kontynuują ataki na łodzie przewożące narkotyki na Morzu Karaibskim. Zginęło w nich już ponad 80 osób. W Kongresie toczy się spór o to, czy sekretarz obrony lub dowódca jednej z operacji popełnili zbrodnię wojenną, wydając rozkaz strzelania do rozbitków.Benjamin Netanyahu zwrócił się do prezydenta Izraela o ułaskawienie od zarzutów korupcji. Proces nie został zakończony, a sam premier twierdzi, że jest niewinny. Dlaczego zatem domaga się ułaskawienia?Na północy Etiopii trwają walki na tle etnicznym. Rośnie liczba zabitych i wewnętrznych uchodźców. Rośnie również napięcie między Etiopią a Erytreą. Czy w Rogu Afryki zacznie się kolejna krwawa wojna?Papież Leon XIV w Libanie domaga się sprawiedliwości dla ofiar wybuchu w bejruckim porcie sprzed ponad pięciu lat. Do tej pory nikt nie został pociągnięty do odpowiedzialności za eksplozję, w której zginęło ponad 200 osób. Jak Libańczycy radzą sobie z traumami przeszłości i teraźniejszości?A także: porwania dla okupu — po co są i o jaki okup chodzi?Rozkład jazdy: (02:43) Agnieszka Kuszewska-Bohnert: Putin z wizytą w Indiach(23:16) Mateusz Piotrowski: Ataki USA na statki w regionie Karaibów(43:57) Grzegorz Dobiecki: Świat z boku - Okup(50:21) Podziękowania(57:03) Adrian Bąk: Bejrut: jak żyć z ciągłą traumą(1:12:53) Agnieszka Bryc: Netanyahu chce ułaskawienia(1:35:59) Wojciech Jagielski: Czy czeka nas kolejna wojna w Rogu Afryki?(1:55:28) Do usłyszenia---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

Rośnie napięcie w stosunkach między Chinami a Japonią po tym, jak nowa premier Japonii, Sanae Takaichi, zasugerowała w parlamencie, że Japonia może użyć siły wojskowej, jeśli Chiny zaatakowałyby Tajwan. Chiny uważają Tajwan za część swojego terytorium i nie wykluczają użycia siły do – jak to określa Pekin – „zjednoczenia kraju”. Przez ostatnie tygodnie wzmaga się wroga retoryka po obu stronach. Ostatnio doszło do konfrontacji między okrętami służby granicznej niedaleko wysp Senkaku (Chiny nazywają je wyspami Diaoyu), administrowanymi przez Japonię. Od wielu lat trwa spór o te wyspy między obu krajami, a Tajwan znajduje się zaledwie 160 kilometrów od tych wysp.Co jest powodem wzrostu napięcia? Jakie cele w stosunkach z Chinami przyświecają obecnie nowym władzom w Japonii? I czy ten spór dyplomatyczny może wymknąć się spod kontroli?Gość: Michał Bogusz---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

„Polka. Słowo, w którym tkwi życie. Chwyciłam się go jak obietnicy” – pisze o swojej babce, Apolonii Machczyńskiej-Świątek, jej jedyna wnuczka, Grażyna Plebanek.Apolonia Machczyńska-Świątek w czasie II wojny światowej ukrywała Żydów, którym udało się uciec przed likwidacją getta w Kocku. W styczniu 1943 roku została zastrzelona przez Niemców. Dzięki zeznaniom jednej z uratowanych Żydówek, Rywki Goldfinger, została uhonorowana tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata.O Apolonii, przez najbliższych nazywanej Polą, napisano i powiedziano bardzo dużo. Zawsze w kontekście jej śmierci — śmierci męczeńskiej, pomnikowej. A Grażyna Plebanek napisała książkę o jej życiu. Choć, jak przyznaje, było to trudne: „Bo babka umierała wiele razy. W Annopolu, w miejscu jej egzekucji. W zeznaniach Niemca. W reportażach. Na scenie”.Kluczem do napisania opowieści o babce w świetle jej życia, a nie w cieniu śmierci, było wyzwolenie jej historii z tragicznego mitu, w którym to nie ona decydowała o swoim losie, lecz została złożona w ofierze.Grażyna Plebanek podążała tropem słów i zdań, w których był ruch i życie.Dlatego o jej książce „Pola. Ukryte życie Apolonii Machczyńskiej-Świątek” najlepiej rozmawiać w ruchu. Tak właśnie zrobiłyśmy, umawiając się na spacer po Brukseli, mieście, w którym autorka mieszka od 20 lat.Opowieść o Brukseli – mieście w ruchu, w ciągłej przebudowie, gwarnym, hałaśliwym i zachwycającym – przeplata się z opowieścią o życiu Apolonii, Poli, Polki.Prowadzenie: Agata KasprolewiczGość: Grażyna PlebanekKsiążki:„Pola. Ukryte życie Apolonii Machczyńskiej-Świątek” / Wydawnictwo Agora„Bruksela. Zwierzęcość w mieście” / Wydawnictwo Wielka Litera---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

Papież Leon XIV z pierwszą zagraniczną wizytą udaje się do Turcji, gdzie czeka na niego prezydent Erdoğan. W jaki sposób Erdoğan wzmacnia rolę Turcji na arenie międzynarodowej? Jakie są jego cele na Bliskim Wschodzie, zwłaszcza w Syrii i Gazie, w wojnie Rosji z Ukrainą i w stosunkach z Ameryką? I dlaczego jego popularność w kraju wydaje się słabnąć, a opozycja – mimo prześladowań – rośnie w siłę?Komisja Europejska uznała, że Gruzja coraz bardziej oddala się od członkostwa w Unii. Dlaczego po roku protestów antyrządowych władza nie ma się czego obawiać? Czy demokracja w Gruzji odchodzi w niepamięć?Na północy Nigerii kolejna fala porwań uczniów. Czy w kraju – jak mówi prezydent Trump – rzeczywiście ma miejsce „ludobójstwo chrześcijan”? Na czym polegają główne konflikty społeczne w Nigerii i dlaczego tak trudno je rozwiązać?Zwycięzca wyborów w Czechach Andrej Babiš przedstawił nowy rząd złożony z przedstawicieli partii do niedawna uważanych za krytykujące system. Czy Czechy, wzorem słowackiego sąsiada, zmienią się w kraj sceptyczny wobec Unii i niechętny pomaganiu Ukraińcom?Mózg człowieka rozwija się w pięciu fazach wiekowych. Co się z nami dzieje w kolejnych fazach i dlaczego tego typu badania mogą mieć konkretny wpływ na jakość ludzkiego życia?Rozkład jazdy: (02:34) Karol Wasilewski: Erdogan – gracz globalny(35:24) Paweł Boguszewski: Mózg – największy skarb i największa niewiadoma człowieka(1:05:02) Podziękowania(1:11:51) Marcin Żyła i Remi Adekoya: Czy w Nigerii ma miejsce „ludobójstwo chrześcijan”?(1:26:46) Tomasz Maćkowiak: Jakie Czechy z nowym rządem?(1:45:10) Stasia Budzisz: Gruzja – po roku protestów coraz dalej od UE(2:06:23) Do usłyszenia---------------------------------------------Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]