Duizend jaar strijd om Groenland

Groenland: een eiland van ijs, fjorden en walrussen, waar ooit nauwelijks mensen kwamen. Maar een kleine duizend jaar geleden veranderde dat. In het zuiden vestigden zich de Noormannen, op zoek naar bont en landbouwgrond. Kort daarna kwamen in het noorden de Inuit, met hun geavanceerde kajaks en harpoenen. Die Noormannen zijn allang verdwenen, maar sinds de achttiende eeuw hebben de Denen, de Noren en de Amerikanen hun zinnen gezet op Groenland. Waarom denken landen steeds opnieuw aanspraak te kunnen maken op het enorme Inuit-eiland?  Shownotes:In de aflevering leest Hendrik Spiering voor uit het boek Tales and Traditions of the Eskimo van Hinrich Rink. Toef Jaeger laat het nummet Eqqasuuteqarneq horen van de Groenlandse rockband Sume.Presentatie: Gemma VenhuizenGasten: Hendrik Spiering en Toef JaegerRedactie en montage: Liz DautzenbergCorrecties:In het kader van de recente geschiedenis van Groenland vertelt Hendrik Spiering dat Noorwegen in het begin van de 20ste eeuw onafhankelijk werd van Denemarken. Dat moet zijn: onafhankelijk van Zweden. Tussen 1387 en 1814 hoorde Noorwegen bij Denemarken, maar tussen 1814 en 1905 was het onderdeel van het koninkrijk Zweden. In 1905 werd het weer zelfstandig. Als het gaat over het alcoholgebruik zegt Hendrik Spiering ook een keer per ongeluk Denemarken als hij Roemenië bedoelt, als huidig recordhouder alcoholgebruik (met ruim 14 liter per persoon per jaar).Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar [email protected] het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Vandaag worden de jaarlijkse Nobelprijzen officieel uitgereikt aan wetenschappers in de natuurkunde, medicijnen, scheikunde en economie. En dan zijn er natuurlijk nog de Nobelprijzen voor de literatuur en de vrede. Maar wie was Alfred Nobel die deze prijzen stichtte? Hoe kon hij zo rijk worden dat er nog steeds prijzengeld over is? En heeft hij zelf met zijn uitvinding van het dynamiet ook iets bijgedragen aan vrede?Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar [email protected]: Gemma VenhuizenGasten: Hendrik Spiering en Karel KnipRedactie en montage: Rosa van ToledoZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

In Europa zijn nooit eerder zoveel wilde vogels besmet geweest met vogelgriep als nu. Inmiddels vallen zelfs huisdieren ten prooi aan de ziekte. De angst groeit dat het virus op de mens overspringt. Hoe groot is deze kans? Hoe zal het virus zich dan ontwikkelen?  En als er hieruit een nieuwe pandemie ontstaat, wat staat ons dan te doen?  Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar [email protected]: Gemma VenhuizenGasten: Karlijn Saris en Felix VoogtRedactie en montage: Rosa van ToledoFoto: Olivier MiddendorpZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Botsende sterren en zwarte gaten veroorzaken zwaartekrachtgolven in de ruimtetijd die zelfs op aarde waarneembaar zijn. In 2015 werd er zo’n golf voor het eerst waargenomen en sindsdien staat de sterrenkunde op zijn kop – ineens is er een nieuwe blik op het heelal. Hoe meet je zwaartekrachtgolven precies? Waarom laten ze ons de ruimte op compleet nieuwe wijze zien? En wat is de oogst van tien jaar onderzoek?Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar [email protected]: Gemma VenhuizenGasten: Bruno van Wayenburg en Hendrik SpieringRedactie en montage: Rosa van ToledoZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De zestienjarige Carlo Acutis, een diep gelovige jongen uit een niet-religieus gezin, overleed aan leukemie en werd onlangs heilig verklaard. De ‘cyberheilige’ op sneakers staat nu, nauwelijks twintig jaar na zijn dood, in hetzelfde rijtje als Sint Maarten, Sint Nicolaas en Sint Franciscus. Hoe werkt zo’n proces eigenlijk? Wat ís heilig - en wat zegt deze moderne heilige over de tijd waarin we leven?Presentatie: Gemma VenhuizenGasten: Sjoerd de Jong en Hendrik SpieringRedactie & montage: Liz DautzenbergShownotes:Lees hier ook het artikel van Sjoerd de Jong over de heiligverklaring van Carlo AcutisIn deze aflevering verwijst Hendrik Spiering naar het boek Legenda aurea (ca 1280), recent in het Nederlands verschenen als Levens van de heiligenHij verwijst ook naar een eerdere aflevering van Onbehaarde Apen: 'Waarom we stilvallen als de koning binnenkomt'Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected]. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Een groep bedreigde kaalkopibissen in Zuid-Duitsland moet een nieuwe migratieroute aanleren naar Zuid-Spanje. Ze krijgen hulp van een wetenschapper die met een ultralicht vliegtuigje voor hen uit vliegt. Gemma Venhuizen bezocht het trainingskamp van de vogels en leerde het verhaal achter deze door de mens geleide migratie.Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected]. Host: Karlijn SarisGast: Gemma VenhuizenRedactie: Rosa van ToledoMontage: Rosa van Toledo en Lars van LeeuwenZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Het ene bloed is het andere niet. Wat er bij jou door je aderen stroomt, kan bij iemand anders juist een levensgevaarlijke reactie veroorzaken. De bloedbank heeft daarom een test ontwikkeld waarmee je in één keer kunt zien welke bloedgroepen je hebt. Hoe werkt zo’n test precies? Waarom is het eigenlijk zo ingewikkeld om een goed “matchend” zakje bloed te vinden? En wat zegt bloed over onze evolutie?Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected]. Host: Gemma VenhuizenGasten: Karlijn Saris en Sander VoormolenRedactie en montage: Rosa van ToledoZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Koralen vormen de meest biodiverse ecosystemen onder water: ze zijn kleurrijk, levendig en vol leven. Maar door klimaatverandering, vervuiling en overbevissing verdwijnen riffen razendsnel. Wetenschappers proberen al decennia dat tij te keren door koraal te onderzoeken en te kweken – in zee én in aquaria. Hoe werkt dat eigenlijk? En kunnen ze hiermee de riffen echt redden?Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected]. Host: Gemma VenhuizenGasten: Nienke Beintema en Floor BoonRedactie en montage: Rosa van ToledoZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Als je driehonderd jaar geleden over straat liep in Nederland, kon je een gesprek misschien nog nét volgen. Ga je nóg verder terug, dan wordt het al snel onverstaanbaar voor moderne oren. Taal staat nooit stil: woorden verschuiven van betekenis, klanken verdwijnen en nieuwe vormen ontstaan. Hoe kreeg het Nederlands zijn huidige vorm, welke uitdagingen kent het vandaag — en hoe zal onze taal zich morgen ontwikkelen?Shownotes:Een overzicht van besproken teksten, boeken en de dialectenbank:Lees hier het artikel van Hendrik Spiering over de geschiedenis van het Nederlands: 'De eigen taal van de delta: hoe het Kustgermaans het Nederlands baarde'Lees hier het artikel van Hendrik Spiering over de toekomst van het Nederlands: 'Over een eeuw is een l een w geworden en zijn we bang voor de bijzin'Grote geschiedenis van de Nederlandse taal van Jelle StegemanEen Middelnederlandse trouwbelofte AvonturenromanNederlandse Dialectenbank - Meerstens InstituutHet Smibanese Woordenboek 2.0 - Professor SoortkillPresentatie: Gemma VenhuizenGasten: Hendrik Spiering en Ellen de BruinRedactie & montage: Liz DautzenbergHeeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected]. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Jane Goodall, de Britse wereldberoemde chimpanseeonderzoeker en natuuractivist, is op 91-jarige leeftijd overleden. Op 26-jarige leeftijd veranderde ze de primatologie met haar onderzoek naar het gedrag van chimpansees. Later werd ze een icoon voor hoop en natuurbescherming. Maar zijn er ook controverses, zoals de kritiek op haar werkwijze en de beschuldiging van plagiaat en zelfs zelfverzonnen quotes. Wie was Jane Goodall? En hoe groeide zij uit van een verlegen secretaresse uit tot de wereldberoemde natuuractivist? Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected]. Host: Karlijn SarisGast: Gemma VenhuizenRedactie en montage: Rosa van ToledoZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.