Dobrostan - co o nim myślimy? Rozmowa z dr hab. Łukaszem Gawędą

“Zdrowie psychiczne jest kluczowym elementem dobrostanu każdej osoby i społeczeństwa jako całości (Światowa Organizacja Zdrowia [WHO], 2021). Mimo to, w Polsce, jego znaczenie wciąż wydaje się marginalizowane. Według danych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organisation for Economic Cooperation and Development [OECD], 2021) Polska przeznacza mniej niż 3% budżetu na zdrowie psychiczne, co stanowi znacznie mniej niż w krajach takich jak Wielka Brytania czy Niemcy, gdzie wskaźnik ten wynosi około 10–15%. Jest to alarmujące, szczególnie w obliczu danych WHO (2017), które wskazują na rosnącą liczbę osób z objawami depresji i zaburzeń lękowych w naszym kraju. Pomimo tej rosnącej potrzeby, niewielki odsetek Polek i Polaków korzysta z profesjonalnej pomocy psychologicznej czy psychiatrycznej. Jak wynika z raportu CBOS (2021), aż 40% Polaków uważa, że korzystanie z pomocy psychiatrycznej może prowadzić do stygmatyzacji. To przekonanie wynika z braku edukacji społecznej i utrzymujących się stereotypów, które utrudniają dostęp do pomocy. Strach przed oceną innych, a także niewiedza na temat dostępnych form wsparcia, dodatkowo pogłębiają problem.”Tak zaczyna się raport zrealizowany przez Instytutu Psychologii Państwowej Akademii Nauk pod tytułem DOBROSTAN PSYCHICZNY W POLSCE. CO MYŚLIMY O POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ?A moim i Waszym gościem jest dr hab. Łukasz Gawęda, Prof. IP PAN - kierownik Laboratorium Psychopatologii Eksperymentalnej. Psycholog, który łączy doświadczenie kliniczne (wcześniej kierował Pracownią Psychopatologii i Wczesnych Interwencji w II Klinice Psychiatrycznej WUM, ma doświadczenie pracy z pacjentami w oddziale stacjonarnym, dziennym oraz PZP; ukończył szkolenie CBT z el. psychodynamicznymi) z pracą naukową. Cały raport znajdziecie na stronie:https://psych.pan.pl/Montaż: Eugeniusz Karlov

Zebraliśmy się tutaj, na tej wywiadówce z życia, by pomówić o Państwa Wewnętrznych Dzieciach. A tak naprawdę o tym, jak one się mają pod Waszą opieką. Czy jesteście Państwo takimi opiekunami, jakich chcieliście mieć w dzieciństwie? Czy są wprowadzane kary, szlabany, zakazy i inne metody samokarania? A może autoagresja? Nadmierny krytycyzm? Zero granic, czy jednak spoglądacie z uwagą na tego Wewnętrznego Młodego Człowieka? Jaką ocenę sobie wystawiasz z opieki nad tym małym sobą, który nadal pozostaje integralną częścią Ciebie? Słabą? To zapraszam do posłuchania, co można z tym zrobić. Za możliwość realizacji i dystrybucji tego podcastu dziękuję Patronom i Patronkom. I małej Asi, bo ona czasem także podsuwa pomysły i inspiracje do tych odcinków <3Montaż: Eugeniusz Karlov

Czujesz że Ci rośnie pod korek, bo ktoś Ci właśnie nadepnął na odcisk, a w głowie głos, że nieee, że przecież trzeba być miłym, żeby się dzieci chciały z tobą bawić i ludzie przypadkiem źle nie pomyśleli? To ja właśnie próbuję w tym odcinku wyjaśnić, że bycie miłym, a życzliwym to dwie różne rzeczy, że bycie asertywnym jest sexy i że samopoświęcanie to nie cnota?Dasz się zaprosić na taką podcastową przygodę w świat podważania przekonań i łamania stereotypów? Nie mogę obiecać, że będzie miło ;) ale starałam się, co by było soczyście. Za możliwość realizacji i dystrybucji tego podcastu BARDZO DZIĘKUJĘ Patronom i Patronkom, a odcinek ten dedykuję wszystkim tym, dla których nie byłam miła ;) Montaż: Eugeniusz KarlovLiteratura:Bernstein‐Yamashiro, B., & Noam, G. G. (2013). Establishing and maintaining boundaries in teacher‐student relationships. New directions for youth development, 2013(137), 69-84.Bower, A. R., Nishina, A., Witkow, M. R., & Bellmore, A. (2015). Nice guys and gals finish last? Not in early adolescence when empathic, accepted, and popular peers are desirable. Journal of youth and adolescence, 44, 2275-2288.Hare, B., Woods, V. (2022). Przetrwają najżyczliwsi: Jak ewolucja wyjaśnia istotę człowieczeństwa? Wydawnictwo Copernicus Center Press.Letendre, J. (2007). “Sugar and spice but not always nice”: Gender socialization and its impact on development and maintenance of aggression in adolescent girls. Child and Adolescent Social Work Journal, 24, 353-368.

Sami dobrze wiecie, jakie słowa padają z ust psychologa najczęściej? Oczywiście: “To zależy”. Otaczający nas świat nie jest ani zero-jedynkowy ani deterministyczny. W tym odcinku, wraz z moim gościem, dr Sławomirem Jarmużem, zachęcamy do przyjęcia perspektywy środka. Ten odcinek powstał we współpracy z @wydawnictwopwn a powodem do tej rozmowy jest książka dr Jarmuża, którą przeczytałam z ogromną przyjemnością i którą serdecznie polecam. Dodam, że kod rabatowy JOANNAG28 obniża cenę katalogową książek papierowych PWN dostępnych na stronie https://ksiegarnia.pwn.pl/ o 28%. Należy go wpisać w ostatnim kroku zakupowym. Nie łączy się z innymi zniżkami. Kod obowiązuje do 30.06.Montaż: Eugeniusz Karlov

Napisała do mnie Kasia, że zrobili grę, która pomaga radzić sobie ze stresem. C’mon, to nie jest moje pierwsze rodeo, ja już widziałam te „gry”. I się zdziwiłam! Bo sposób w jaki testowali skuteczność swojego produktu jest naprawdę imponująca.Wiecie, że większość aplikacji, które pobieracie na telefon nigdy nie posiadała żadnej formy sprawdzenia? Ani czy działa, ani czy przypadkiem nie szkodzi.To zrobili badacze stojący za kartami StresMisja i dlatego zdecydowałam się porozmawiać o ich produkcie w podcaście. Sama gra, może nie podnosi napięcia (duh!), jest jednak bardzo przyjemna. W tym odcinku rozmawiamy o stresie i sposobach radzenia sobie z nim. Polecam i zapraszam ;)Montaż: Eugeniusz Karlov

Są takie tematy, przy których muszę nabrać większy oddech. Nie zawsze ze względu na skomplikowanie i zawiłość tematu, ale z racji na potencjalne reakcje. Czy mam siły na gównoburze, zaoczne diagnozy i pytania bez jednoznacznych odpowiedzi?Nie.No ale kiedyś trzeba ;)Zapraszam Was na odcinek, w którym pogadamy o narcyzach (i nie tylko) w ujęciu klinicznym i popkulturowym. Czy na wiosnę narcyz kwitnie, a może już więdnie? Czy każdy z nas ma w sobie coś z tego kwiatuszka i co łączy narcyza z tzw. psychopatą (disclaimer dla tych, którzy nie dosłuchają: nazwa kliniczna tego rozpoznania to zaburzenie osobowości antyspołeczne)? Ten odcinek rósł mi w głowie, od kilku miesięcy. Jeszcze wcześniej zapytałam @wydawnictwogwp czy nie zechcieliby wydać po polsku książki Daniela J. Foxa. Chcieli :) i bardzo im jestem za to wdzięczna! #współpracamerytoryczna #reklamaZapraszam do wysłuchania odcinka!Montaż: Eugeniusz Karlov

Uwielbiam, kiedy pojawia się śmiały klient, rzuca wyzwanie i… udaje się to połączyć z psychoedukacją! I tu, moim zupełnie nieskromnym zdaniem, połączenie interesujące.Otóż…Przygotowujecie się na czarną godzinę? Trzymacie oszczędności? Wierzycie, że lepiej przygotować się na najgorsze, żeby pozytywnie się zaskoczyć?A co gdyby odwrócić narrację i przygotować się do realizacji… BIAŁYCH GODZIN?W tym odcinku wraz z @ingpolska rozpracowujemy ciasne sidła zachowań zabezpieczających: co tracimy szykując się na najgorsze, czy naprawdę nas to zabezpiecza, ile napięcia i czasu przepalamy na budowanie katastroficznych scenariuszy w głowie i czy są one gwarantem bezpieczeństwa, a także jak budować i realizować cele, plany i marzenia solo, w grupie lub na rzecz innych. A temat bierze się z akcji organizowanej przez patrona, czyli ING. ING Bank Śląski zachęca do tworzenia pozytywnych postanowień, które chce się realizować i odkładania na tzw. białą godzinę. W ramach akcji ING  zachęcał Polaków do zgłaszania swoich postanowień związanych z białą godziną i ciekawym przeżyciem z bliską osobą, które później zostały wyświetlone na ekranach multimedialnych w największych miastach Polski. Postanowienia zostały już wysłane, kilku z nich tutaj się przyjrzymy, ale Wy możecie samodzielnie zastanowić się nad tym co i dlaczego powstrzymuje Was przed przekłuciem swoich białych godzin w czyn. GROMKIE brawa dla partnera, a Was zapraszam do wysłuchania odcinka.Montaż: Eugeniusz KarlovLiteratura:DeHart, W. B., Friedel, J. E., Lown, J. M., & Odum, A. L. (2016). The Effects of Financial Education on Impulsive Decision Making. PloS one, 11(7), e0159561. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0159561Gut, A., Miciuk, Ł., Gorbaniuk, O., Gut, P., & Karczmarczyk, A. (2021). Cultural management of terror and worry during the COVID-19 pandemic: How religiosity and a dream of human solidarity help the Polish people cope. Frontiers in Psychology, 12, 790333. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.790333Friedline, T., Elliott, W., & Chowa, G. A. N. (2013). Testing an asset-building approach for young people: Early access to savings predicts later savings. Economics of Education Review, 33, 31–51. https://doi.org/10.1016/j.econedurev.2012.10.004

W tym odcinku porozmawiamy o tym po co na co komu jest dom, mieszkanie, lokum, czy wszyscy potrzebują go w takim samym stopniu, jakie znaczenie dla naszego świata ma własne miejsce i jak we współczesnym świecie nie bać się tego strasznego potwora, czyli… kredytu. Czy można mieć i być jednocześnie w obliczu wyzwań współczesnego świata?Mogłoby wydawać się, że co ma to wszystko do psychologii, ale uwierzcie mi - więcej niż mogłoby się wydawać. A powodem do tego researchu, rozważań i odcinka, sprawcą całego tego zamieszania jest @otodom, albowiem ekipa Otodom zmontowała bardzo interesujący raport finansowy: Szczęśliwy Dom - mieszkaniowe mieć czy być? Możecie go znaleźć, przeczytać na stronie otodom.pl a my sobie omówimy po co w ludziach ta potrzeba posiadania miejsca, no właśnie, czy we wszystkich taka sama i to na różnych etapach życia i co nam posiadanie lub nie robi. Zapraszam, a Otodom dziękuję za fajną inspirację i robotę. Montaż: Eugeniusz KarlovLiteratura:Dupuis, A., & Thorns, D. C. (2002). Home, home ownership and the search for ontological security. Sociology, 36(3), 441–457. https://doi.org/10.1111/1467-954X.00088Roberts, B. W., Walton, K. E., & Viechtbauer, W. (2006). Patterns of mean-level change in personality traits across the life course: a meta-analysis of longitudinal studies. Psychological bulletin, 132(1), 1–25. https://doi.org/10.1037/0033-2909.132.1.1Burke, C. (2005). “Play in Focus”: Children Researching Their Own Spaces and Places for Play. Children, Youth and Environments, 15(1), 27–53.Wiles, J. L., Leibing, A., Guberman, N., Reeve, J., & Allen, R. E. S. (2012). The meaning of “aging in place” to older people. The Gerontologist, 52(3), 357–366. https://doi.org/10.1093/geront/gnr098Sümer, L. (2024). The Psychology of Homeownership: Does Owning a House Really Matter?. In: The Global Housing Crisis. Palgrave Macmillan, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-72604-0_2Sharifonnasabi, Z., Mimoun, L., & Bardhi, F. (2024). Home and psychological well-being in global consumer mobility. Journal of Consumer Psychology, 00, 1–19. https://doi.org/10.1002/jcpy.1440

Jestem kobietąWodą, ogniem, burzą, perłą na dnieWolna jak rzekaNigdy, nigdy nie poddam się!Tak śpiewała Edyta Górniak i najpewniej gdyby nie to 5G byłoby nam do siebie bliżej, ale słowa tej piosenki są niezwykle powerful i pasują mi na obchody dzisiejszego Dnia Praw Kobiet. Nie będzie rozdawania goździków i rajstop, pogadamy sobie o tym czym jest ta kobiecość i, spoiler alert, to wcale nie jest podcast tylko dla kobiet.Kochane Kobiety! Baby! Ja Wam życzę, po prostu: by nigdy, nigdy nie poddać się. xoxo, Gutral (gada)Montaż: Eugeniusz KarlovP.S. Jakość dźwięku jest wynikiem pomyłki, za co serdecznie przepraszam Słuchaczy i Słuchaczki zapowiadając jednocześnie poprawę w kolejnych odsłonach podcastu.

Dobra… mi to jest nawet jakoś tak niezręcznie mówić o aktywności fizycznej jako totalnie unikająca ruchu buła, ale nawet ta buła chodzi na siłkę no i dzierga ten ruch, bo może i go nigdy szczerze nie pokocham, ale bardzo lubię i szanuję swój mózg, a także mam pewne plany względem ciała, żeby ono mnie niosło proszę ja Was najdłużej jak to możliwe względnie samodzielnie i serio, nie miłość i fun z ruchu a chęć unikania konsekwencji. To znaczy sapania przy wchodzeniu po schodach i coraz bardziej ograniczonego zakresu ruchu. I serio, po 30 plecy zaczynają boleć. Więc dziś pogadamy o sportkrastynacji – czyli o tym, dlaczego tak wielu Polaków (w tym ja) odkłada aktywność fizyczną na później. Czy to zmęczenie, brak czasu, czy może po prostu wymówki? Odpowiedzi szukamy danych zawartych w raporcie MultiSport Index 2024, badaniach i własnych doświadczeniach, mili Państwo.Emisja tego odcinka wypada w Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją. Nie jest to przypadkowe, bo aktywność jest ważną strategią regulacji napięcia, ale i czynnikiem prewencji w trosce o zdrowie psychiczne i rekomendowaną, podstawową aktywizacją w epizodzie depresji. To nie jest “idź pobiegaj”, a robienie drobnych kroków w stronę przeciwną do tych, które podpowiadają objawy zaburzenia. To nie “sky is the limit” a przeciwdziałanie twardemu zderzeniu z ziemią. Dlatego pomyślałam, że może wspólnymi siłami poczynimy te małe kroki w ważnej sprawie?I chciałabym zachęcić… wprawdzie tego nie sprawdzę i mam ograniczone ruchy poza krzyknięciem w mikrofon tak, żeby Wam przestery w słuchawkach zrobiły natychmiastową pionizację, ale zachęcam, jeżeli już tego nie robisz, żeby zabrać mnie i ten podcast, na przykład na spacer. No że tak dawajcie, butki, czapka i idziemy. To można zatrzymać, ja poczekam.Za współpracę przy tym odcinku dziękuję @multisportpolskaTo co, idziemy się poruszać?Montaż: Eugeniusz Karlov