Czas odzyskany

Czy historia przebiega według pewnych ustalonych praw i czy da się ją nie tylko zrozumieć, ale też przewidzieć? W dziejach ludzkiej myśli wielu było takich, którzy uważali, że tak. W XXI wieku do ich grona dołączył Peter Turchin, rosyjsko-amerykański biolog i, jak sam nazwał tę dziedzinę, kliodynamik. W wydanej w Polsce pracy „Czasy ostateczne” stworzył koncepcję cyklu historycznego wynikającego z działania pompy bogactwa i nadprodukcji elit.Jak można tę koncepcję zastosować do współczesnych nam czasów? To temat rozmowy z Marcinem Giełzakiem – publicystą i historykiem, współprowadzącym podcast „Dwie lewe ręce”, autorem książek takich jak „Antykomuniści lewicy” i „Wieczna lewica”. Rozmawiamy o tym, czy można się z tego cyklu wyrwać, a jeśli nie – to jak światle się w nim odnaleźć, niezależnie od tego, na którym szczeblu społecznej drabiny jesteśmy.Podcastu „Czas odzyskany” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube. This podcast uses the following third-party services for analysis: Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp

Wiemy, jaki jest – to człowiek obdarzony bogactwem i dobrym smakiem, jak śpiewał Mick Jagger. No, może nie człowiek, ale przecież, jak sam stwierdza w „Fauście”, nic, co ludzkie nie jest mu obca. O kim mowa? O Belzebubie, o Lucyferze, o Gwieździe Zarannej, o Mefiście, o Przeciwniku, o Królu Much. Miana można mnożyć i mnożyć: mowa o diable, figurze, która od kilku stuleci przyciąga i fascynuje, zjawiając się wszędzie, gdzie można wprowadzić nieporządek. O diable i diabelskości rozmawiam z Andrzejem Chyrą, który gra Mefista w spektaklu „Elizabeth Costello” Krzysztofa Warlikowskiego, a w „Aniołach w Ameryce” tego samego reżysera zagrał Roya Cohna. Do tego, że łotr ma jego twarz, polskich widzów przyzwyczaił już rolą Gerarda w „Długu” Krzysztofa Krauzego prawie trzy dekady temu. Tym odcinkiem zaczyna się nowy sezon „Czasu odzyskanego”, w którym porozmawiam też o Bogu.Podcastu „Czas odzyskany” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube. This podcast uses the following third-party services for analysis: Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp

Gdyby Achilles został w domu, żyłby długo i szczęśliwie. Postanowił jednak pójść na wojnę, bo tylko tam możliwe było zdobycie tego, czego pragnął: wiecznej chwały. Czy dzisiaj na wojnę chodzi się z tego samego powodu? Czy faktycznie się taką chwałę zdobywa, czy jednak, wróciwszy do świata, którego bronił, niegdysiejszy żołnierz jest chodzącym wyrzutem sumienia tych, którzy walczyć nie poszli, zostali w domach?To jedne z kilku tematów rozmowy ze Szczepanem Twardochem, pretekstem do której jest jego najnowsza powieść, „Null”, rozgrywająca się podczas wojny Rosji z Ukrainą. Twardoch widział ja na własne oczy, rozwożąc kupiony ze zrzutek sprzęt dla ukraińskich żołnierzy. Rozmawiamy o wojnie sprawiedliwej i niesprawiedliwej, o Hemingwayu i „Szwejku”, o „Księciu piechoty” i polskich komisjach wojskowych z końca XX wieku. Zapraszam do wysłuchania odcinka.Zdjęcie okładki odcinku: Jacek PorembaPodcastu „Czas odzyskany” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube. This podcast uses the following third-party services for analysis: Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp

„Język się zmienia” – to sformułowanie, które w ostatnich latach, jeśli nie dekadach, urosło do rangi szlagwortu. Warto się nad nim jednak pochylić i spytać: a czy nie jest przypadkiem tak, że jest zmieniany? Czy nie jest tak, że język jest polem bitwy, na którym wydarza się kulturowe starcie, pierwszą instancją oceniająca, co w społeczeństwie dopuszczalne, a co nie?To tematy odcinka „Czas odzyskany” z filologiem Maciejem Makselonem. Rozmawiamy o tym, co wydarzyło się z językiem – konkretnie: językiem polskim – w ostatnich latach, po roku 2020, gdy weszły do niego formy niebinarne i silniej zaczęto zwracać uwagę na elementy języka związane z rasą. Obydwaj traktujemy język zupełnie odmienne – Makselon jako przestrzeń porozumienia, ja: wojny. Zapraszam do wysłuchania, co z tego wynikło.Podcastu „Czas odzyskany” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube. This podcast uses the following third-party services for analysis: Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp

Właściwie, to nie wiadomo, skąd ten termin się wziął, ale wkroczywszy do języka, zdobył go szturmem. O „dziaderstwie”, przez przeciwników używania tego słowa uznawanym za ageistowskie i mizoandryczne, przeczytać można w mediach, ale też usłyszeć na ulicy. Jest elementem naszej wojny kulturowej. Zawarta jest w nim też wizja męskości.W tym odcinku o fenomenie tego terminu staramy się porozmawiać na poważnie, gościem jest zaś Marcin Meller – dziennikarz i pisarz, który właśnie wydał powieść „Dzieci lwa”, traktującą o męskim braterstwie. Rozmawiamy o poczuwaniu się do bycia dziadersem, o wojnach w Gruzji i w Afryce, o zmienianiu się i naiwnej wierze w męskie mity.Podcastu „Czas odzyskany” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube. Zdjęcie okładki odcinku: Robert PastrykThis podcast uses the following third-party services for analysis: Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp

Czy kiedy wydarza się historyczny przełom, ci, którzy w nim uczestniczą, wiedzą, że się wydarza? To pytanie szczególne w kontekście losów III Rzeczpospolitej i tego, jak ona powstała. Czy komuniści i solidarnościowcy wiedzieli, że pewien ustrój pada, i czy wierzyli w ten padający ustrój? Jaki pomysł mieli na nowy? Kto pierwszy zauważył, że Polska stała się ziemią niczyją i ktoś, kto ma odrobinę talentu, ma też szansę dużo na niej zarobić? III RP jest tematem rozmowy z prof. Antonim Dudkiem – historykiem, który właśnie narodzinom tego kraju poświęcił swoją najnowszą książkę. Rozmawiamy o Mazowieckim, Wałęsie i o Tymińskim; o aferze Art-B i o sznapsaferze, o generale Jaruzelskim i o Jacku Kuroniu. A także – o modelach władzy i życia społecznego, które narodziły się wtedy, a dziś wciąż są żywe.Podcastu „Czas odzyskany” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube. This podcast uses the following third-party services for analysis: Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp

Wyobraź sobie świat, w którym praca nie jest konieczna, bo wszelkie podstawowe potrzeby człowiek ma zapewnione. Co znika? Sens życia, którego praca jest najlepszym i najbardziej podstawowym dostarczycielem. Rodzi się potrzeba uczynienia z naszej egzystencji gry, przeskakiwania kolejnych leveli, wykonywania questa za questem, byle tylko móc odpowiedzieć sobie na pytanie: Po co jest się na tej planecie?. Bez gamifikacji codzienności człowiek pogrążyłby się w apatii i w rozpaczy.O takim właśnie, zgamifikowanym świecie traktuje „Linia oporu” Jacka Dukaja – nowe wydanie, które jest pretekstem do rozmowy o samym zjawisku. Do tej rozmowy zaprosiłem Tomka Bagińskiego, twórcę filmowego („Katedra”, „Wiedźmin”), grafika, a w terminologii „Linii oporu” – „dostarczyciela sensów". Jak się je robi i czy są narodowe, czy uniwersalne, czy są popkulturową papką, czy może kośćcem ludzkiego życia. To tematy naszej rozmowy.Podcastu „Czas odzyskany” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube. This podcast uses the following third-party services for analysis: Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp

Pornografia była zawsze – tak powiedzą niektórzy. Na greckiej czy etruskiej wazie przedstawiano erotyczne stosunki, w pałacach arystokratów wisiały obrazy pełne nagich ciał. To uniwersalne, że po takie manifestacje sekretnej sfery naszego życia sięgamy, dając się zaspokoić popędom, i technologiczne przemiany nie mają tu nic do rzeczy. To pogląd, jaki staram się w tym odcinku z moją gościnią zwalczyć.Z dr. Ewą Stusińska, autorką książek „Miła robótka” – o pornografii PRL-owskiej – i „Deus sex machina” – o życiu z seksrobotem tu i teraz, w Polsce lat 20. XXI w. – rozmawiamy o tym, w jaki sposób zmieniające się środki i formuły komunikacji wpływają na nasze życie sekretne. Na koniec zaś pada pytanie kluczowe: czy za kilka lat prowadzenie tego życia z drugim człowiekiem, a nie z AI, nie będzie przypadkiem luksusem?Podcastu „Czas odzyskany” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube. This podcast uses the following third-party services for analysis: Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp

Udało się jemu lub jej, ponieważ po prostu się udało, bo tak złożyły się nad nim albo nad nią gwiazdy. Przyszło łatwo, jako konsekwencja naturalnych zdolności, wrodzonego talentu. Albo dlatego, że wszystko załatwili rodzice, bo za sprawą urodzenia w takim a takim domu miał albo miała w życiu łatwiej – to komentarze, które często słyszy się po czyimś wielkim sukcesie w dziedzinie, która nie może być udziałem każdego, czyli w sztuce albo sporcie. Co z nich przebija, to brak zrozumienia dla wysiłku, jaki za sukcesem stoi, i właśnie o wysiłku traktuje nowy odcinek „Czasu odzyskanego”.Pretekstem do niego jest „Kulej. Dwie strony medalu” – film biograficzny o polskim bokserze Jerzym Kuleju, medaliście igrzysk w Tokio i w Meksyku, wyreżyserowany przez Xawerego Żuławskiego. Z Żuławskim rozmawiam o wysiłku w jego życiu i byciu ocenianym nie przez pryzmat własnych osiągnięć, ale nazwiska; o inwestowaniu wysiłku w projekty, które nie wyszły; o tym, kto musi zapłacić za czyjś wysiłek – czasem zwieńczony sukcesem, a czasem nie; o tym, co po kinie i czy w ogóle reżyser może robić coś innego, niż reżyserować filmy. Zapraszam do słuchania.Podcastu „Czas odzyskany” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz oglądać na YouTube. This podcast uses the following third-party services for analysis: Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp

Co łączy Polaków AD 2024 z tymi z 1914 albo z 1814 roku? Czy można mówić, że jedni z drugich wynikają? A może ciągłość naszej historii została kiedyś zerwana, więc wszystko zaczęło się na nowo? Może zaczyna się na nowo przy okazji każdych wyborów, które wygrywa niegdyś opozycyjna partia? Jak znaleźć w samym sobie to, co Amerykanie nazywają integrity, pewnego rodzaju konsekwencję, za sprawą której jedno zachowanie będzie pasować do drugiego?Ciągłość jest tematem rozmowy z Pawłem Sołtysem, Pablopavo. Pretekst do rozmowy to jego ostatnia powieść „Sierpień”, a przede wszystkim to, jak przedstawiona jest w niej Warszawa: miasto, które, podlega nieustającym przemianom, ale zachowuje swoją substancję. Rozmawiamy o ciągłości w życiu narodu, nie tylko polskiego, także rosyjskiego, i pojedynczego człowieka, o tym, w jaki sposób pojawia się pokusa, by się z ciągłości wyzwolić.Podcastu „Czas odzyskany” możesz posłuchać na platformach Spotify, Apple Podcasts oraz YouTube. This podcast uses the following third-party services for analysis: Podtrac - https://analytics.podtrac.com/privacy-policy-gdrp