Monstersterren in GS 3073

Gigantische sterren tijdens de begindagen van ons heelal. Hoe zit dat nou weer?Astronomers find first direct evidence of “Monster Stars” from the cosmic dawn:https://www.port.ac.uk/news-events-and-blogs/news/astronomers-find-first-direct-evidence-of-monster-stars-from-the-cosmic-dawn1000–10,000 M⊙ Primordial Stars Created the Nitrogen Excess in GS 3073 at z = 5.55:https://iopscience.iop.org/article/10.3847/2041-8213/ae1a63Astronomen vinden eerste directe bewijs voor ‘monstersterren’ in het vroege heelal:https://www.astronomie.nl/nieuws/astronomen-vinden-eerste-directe-bewijs-voor-monstersterren-in-het-vroege-heelal-4773GA-NIFS: An extremely nitrogen-loud and chemically stratified galaxy at z ∼ 5.55:https://arxiv.org/html/2404.04148v1Afbeelding: © Nandal et alDe Zimmerman en Space podcast is gelicenseerd onder een Creative Commons CC0 1.0 licentie.http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0

Ja, hoe zit dat eigenlijk met die buisjes die momenteel op Mars verzameld worden door de Perseverance rover? Dat hoort u in deze aflevering.Vision and Voyages for planetary science in the decade 2013-2022:https://science.nasa.gov/wp-content/uploads/2023/04/Planetary_DS.pdfMars rock samples:https://science.nasa.gov/mission/mars-2020-perseverance/mars-rock-samples/Mars sample return:https://science.nasa.gov/mission/mars-sample-return/NASA ziet op dit moment twee opties:https://www.nasa.gov/news-release/nasa-to-explore-two-landing-options-for-returning-samples-from-mars/Mars Rock Samples: The Stories They Could Tell:https://www.youtube.com/watch?v=iIJcqiqYXG8Earth Return Orbiter – the first round-trip to Mars:https://www.esa.int/Science_Exploration/Human_and_Robotic_Exploration/Earth_Return_Orbiter_the_first_round-trip_to_MarsFunding levels for fiscal year (FY) 2026:https://www.whitehouse.gov/wp-content/uploads/2025/05/Fiscal-Year-2026-Discretionary-Budget-Request.pdfBringing Mars rock samples back to Earth:https://www.youtube.com/watch?v=YPNVVDphQVcDe Zimmerman en Space podcast is gelicenseerd onder een Creative Commons CC0 1.0 licentie.http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0

De ontdekking van tryptofaan op een ander hemellichaam dwingt ons na te denken over de geschiedenis van leven op onze aarde.Scientists found tryptophan, the ‘sleepy’ amino acid, in an asteroid. Here’s what it means:https://edition.cnn.com/2025/11/27/science/tryptophan-asteroid-bennu-nasa-samplePrebiotic organic compounds in samples of asteroid Bennu indicate heterogeneous aqueous alteration:https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2512461122Hayabusa 2:https://en.wikipedia.org/wiki/Hayabusa2OSIRIS-REx:https://nl.wikipedia.org/wiki/OSIRIS-RExTryptofaan:https://nl.wikipedia.org/wiki/TryptofaanNucleobase:https://nl.wikipedia.org/wiki/NucleobaseNucleobase synthesis in interstellar ices:https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5d/S41467-019-12404-1.pdfCould nucleobases form in the ISM? A theoretical study in the horsehead nebula:https://arxiv.org/pdf/2303.03963De Zimmerman en Space podcast is gelicenseerd onder een Creative Commons CC0 1.0 licentie.http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0

Onze derde bekende interstellaire bezoeker, 3I/ATLAS, is de laatste tijd flink aanwezig in het nieuws. Luisteraar van deze podcast Chris vraagt zich af of we niet terug kunnen rekenen waar dit object vandaan komt.Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System:https://atlas.fallingstar.com/JUICE and 3I/ATLAS: An Unexpected Encounter in Space:https://www.mps.mpg.de/juice-and-3iatlas-an-unexpected-encounter-in-spaceNASA’S STEREO Observes Interstellar Comet 3I/ATLAS:https://science.nasa.gov/blogs/3iatlas/2025/11/19/nasas-stereo-observes-interstellar-comet-3i-atlas/JWST detection of a carbon dioxide dominated gas coma surrounding interstellar object 3I/ATLAS:https://arxiv.org/pdf/2508.18209All The Real Science of 3I/ATLAS. The Ultimate Guide:https://www.youtube.com/watch?v=hZWKAxFeNp8The Kinematic Age of 3I/ATLAS and its Implications for Early Planet Formation:https://arxiv.org/pdf/2507.081113I/ATLAS: In Search of the Witnesses to Its Voyage:https://arxiv.org/pdf/2509.07678Search for Past Stellar Encounters and the Origin of 3I/ATLAS:https://arxiv.org/pdf/2509.03361Thick disk:https://astronomy.swin.edu.au/cosmos/t/thick+diskSpying Interstellar Comet 3I/ATLAS Near Perihelion:https://www.universetoday.com/articles/spying-interstellar-comet-3iatlas-near-perihelionNewly-Discovered Interstellar Comet is Billions of Years Older Than the Solar System:https://www.universetoday.com/articles/newly-discovered-interstellar-comet-is-billions-of-years-older-than-the-solar-systemFrom a Different Star: 3I/ATLAS in the context of the Otautahi–Oxford interstellar object population model:https://arxiv.org/pdf/2507.05318Foto credit: International Gemini Observatory/NOIRLab/NSF/AURA/Shadow the Scientist.De Zimmerman en Space podcast is gelicenseerd onder een Creative Commons CC0 1.0 licentie.http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0

Een beetje een populair nieuwsitem, maar goed. Voor het eerst is een CME, een Coronal Mass Ejection, waargenomen bij een andere ster dan onze zon. Wellicht biedt deze aflevering nog wat extra context, die u in andere nieuwsbronnen moest missen.First confirmed sighting of giant explosion on nearby star:https://www.eurekalert.org/news-releases/1105091Radio burst from a stellar coronal mass ejection (Arxiv):https://arxiv.org/pdf/2511.09289Radio burst from a stellar coronal mass ejection (Nature):https://www.nature.com/articles/s41586-025-09715-3Steun deze podcast en koop het album met muziek:https://henszimmermanaudio.bandcamp.com/album/really-slow-tapesAfbeelding credit: Olena Shmahalo/Callingham et al.De Zimmerman en Space podcast is gelicenseerd onder een Creative Commons CC0 1.0 licentie.http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0

Baanbrekend onderzoek aan de Cygnus X regio aan onze sterrenhemel laat op geheel nieuwe wijze het gas zien, waaruit sterren ontstaan.H II region:https://en.wikipedia.org/wiki/H_II_regionAstronomers Map Mysterious “Dark” Gas in the Milky Way:https://public.nrao.edu/news/astronomers-map-mysterious-dark-gas-in-the-milky-way/Cool Dark Gas in Cygnus X: The First Large-scale Mapping of Low-frequency Carbon Recombination Lines:https://iopscience.iop.org/article/10.3847/1538-4357/adfa17Arecibo-Green Bank-LOFAR Carbon Radio Recombination Line Observations toward Cold H I Clouds:https://www.researchgate.net/publication/357968001_Arecibo-Green_Bank-LOFAR_Carbon_Radio_Recombination_Line_Observations_toward_Cold_H_i_CloudsLAP1-B is the First Observed System Consistent with Theoretical Predictions for Population III Stars:https://iopscience.iop.org/article/10.3847/2041-8213/ae122fSteun deze podcast en koop het album met muziek:https://henszimmermanaudio.bandcamp.com/album/really-slow-tapesDe Zimmerman en Space podcast is gelicenseerd onder een Creative Commons CC0 1.0 licentie.http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0

Lijken buitenaardse wezens op ons? Dat is min of meer de vraag die ik ontving van luisteraar Martijn. Voor het antwoord op deze vraag (deze aflevering, red.) is het belangrijk dat u goed wakker bent, want het is nogal veel informatie. En anders slaat u deze aflevering maar over of gebruikt u mijn langzame gezwets maar om juist lekker in slaap te vallen. Maar alle gekheid op een stokkie: het is heus een interessante vraag en als u het echt goed wilt begrijpen kan ik u aanraden het uitstekend leesbare Engelse artikel, waar ik naar verwijs, zelf nog eens rustig door te lezen. Het is de eerste link hieronder.Darwin's aliens:https://www.cambridge.org/core/journals/international-journal-of-astrobiology/article/darwins-aliens/89B3E0F2165EB8D63A7C5EAA7D9702D3Hubble Reveals Observable Universe Contains 10 Times More Galaxies Than Previously Thought:https://science.nasa.gov/missions/hubble/hubble-reveals-observable-universe-contains-10-times-more-galaxies-than-previously-thoughtWidespread distribution of bacteria containing PETases with a functional motif across global oceans:https://repository.kaust.edu.sa/server/api/core/bitstreams/72764071-65d4-43e7-91f5-f7e62193227f/contentSteun deze podcast en koop het album met muziek:https://henszimmermanaudio.bandcamp.com/album/really-slow-tapesDe Zimmerman en Space podcast is gelicenseerd onder een Creative Commons CC0 1.0 licentie.http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0

Eigenlijk maak ik deze podcast al die jaren vooral omdat ik er zo'n lol in heb kleine luisterverhalen te maken. Dat deed ik al toen ik nog op de basisschool zat met de vier sporen Aristona bandrecorder van mijn ouders. Tegenwoordig gaat dat veel gemakkelijker, maar dat ter zijde.In deze aflevering maken we melding van 2025 SC79, een steen die nietsvermoedend om de zon cirkelt. Moeten we ons zorgen maken? In deze aflevering hoort u of dat zo is.Astronomers discover 2nd fastest asteroid in the solar system hiding in the sun's glare:https://www.space.com/astronomy/asteroids/astronomers-discover-2nd-fastest-asteroid-in-the-solar-system-hiding-in-the-suns-glareMPEC 2025-T164 : 2025 SC79:https://www.minorplanetcenter.net/iau/mpec/K25/K25TG4.htmlSteun deze podcast en koop het album met muziek:https://henszimmermanaudio.bandcamp.com/album/really-slow-tapesDe Zimmerman en Space podcast is gelicenseerd onder een Creative Commons CC0 1.0 licentie.http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0

Wat doet men als een sensor op een ruimtevaartuig in de praktijk een beetje onderpresteert? Een upgrade uitvoeren is lastig als het ruimtevaartuig in kwestie ver weg van de aarde in een baan rond de zon geparkeerd staat. De oplossing is in het geval van de Webb ruimtetelescoop een stuk software met de naam AMIGO.De James Webb-ruimtetelescoop ziet weer scherp dankzij slimme software:https://www.nrc.nl/nieuws/2025/10/16/de-james-webb-ruimtetelescoop-ziet-weer-scherp-dankzij-slimme-software-a4909800AMIGO: a Data-Driven Calibration of the JWST Interferometer:https://arxiv.org/abs/2510.09806Software solution can correct image blurring by James Webb Space Telescope:https://phys.org/news/2025-10-software-solution-image-blurring-james.htmlImage reconstruction with the JWST Interferometer:https://arxiv.org/pdf/2510.10924AMIGO in GitHub:https://github.com/LouisDesdoigts/amigoDe Zimmerman en Space podcast is gelicenseerd onder een Creative Commons CC0 1.0 licentie.http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0

In deze aflevering hebben we het over een onzichtbaar object, dat astronomen toch hebben weten te detecteren. Helemaal knap omdat het miljarden lichtjaren van ons vandaan staat.Astronomen ‘fotograferen’ een mysterieus donker object in het verre heelal:https://www.astronomie.nl/nieuws/astronomen-fotograferen-een-mysterieus-donker-object-in-het-verre-heelal-4697A million-solar-mass object detected at a cosmological distance using gravitational imaging:https://www.nature.com/articles/s41550-025-02651-2An extended and extremely thin gravitational arc from a lensed compact symmetric object at redshift of 2.059:https://academic.oup.com/mnrasl/article/544/1/L24/8262431?login=falseJVAS B1938+666, a quad image gravitational lens:https://www.jb.man.ac.uk/research/gravlens/lensarch/B1938+666/B1938+666.htmlJodrell Bank observatorium:https://www.jodrellbank.net/visit/SHARP–I.Ahigh-resolution multiband view of the infrared Einstein ring of JVAS B1938+666:https://ui.adsabs.harvard.edu/link_gateway/2012MNRAS.424.2800L/PUB_PDFThe Hyper Suprime-Cam Subaru Strategic Program (HSC-SSP):https://hsc.mtk.nao.ac.jp/ssp/JIVE:https://www.jive.eu/De Zimmerman en Space podcast is gelicenseerd onder een Creative Commons CC0 1.0 licentie.http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0