Iδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή: Μία ψυχαναλυτική προσέγγιση

Στο παρόν επεισόδιο εξετάζεται ο αρχαίος ελληνικός μύθος του Σίσυφου, ο οποίος παρουσιάζεται ως σύμβολο της ανθρώπινης ύπαρξης και του εσωτερικού μαρτυρίου. Μέσα από την ψυχαναλυτική προσέγγιση, αναλύεται πώς η άρνηση της ψυχικής πραγματικότητας και η ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας οδηγούν σε επαναλαμβανόμενους κύκλους οδύνης και εγκλωβισμού σε ένα μαρτυρικό αδιέξοδο. Παραδείγματα από την κλινική πρακτική χρησιμοποιούνται για να διερευνηθεί πώς η ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία μπορεί να συμβάλει στην απελευθέρωση από αυτό το «Σισύφειο» μαρτύριο και στην εύρεση νοήματος.

Στο παρόν επεισόδιο παρουσιάζεται η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (OCD) μέσα από το ψυχαναλυτικό πρίσμα. Παρουσιάζονται τα διαγνωστικά κριτήρια του DSM-5 και τα δεδομένα επιπολασμού, ενώ αναδεικνύεται πώς οι ιδεοληψίες και οι καταναγκασμοί υπερβαίνουν την εικόνα μιας «ιδιορρυθμίας» και συνιστούν μια βαθιά ψυχική διεργασία. Εξερευνάται η ψυχοδυναμική κατανόηση της ιδεοψυχαναγκαστικής νεύρωσης και οι μηχανισμοί άμυνας που τη χαρακτηρίζουν. Μέσα από τρία κλινικά παραδείγματα, διερευνάται πώς η ΙΔΨ εκφράζει την εσωτερική πάλη του ανθρώπου με τον έλεγχο, την ενοχή και το αβέβαιο.

Το παρόν επεισόδιο πραγματεύεται τις όψεις και τα πρόσωπα του ναρκισσισμού, εξετάζοντας το φάσμα του ιδιαίτερα πολύπλοκου αυτού ψυχικού φαινομένου από τον υγιή έως τον κακοήθη ναρκισσισμό. Στο επεισόδιο αναλύονται οι τέσσερις βασικοί τύποι – ο Ανήθικος, ο Αντισταθμιστικός, ο Ερωτομανής και ο Ελιτιστής Ναρκισσιστής, με στόχο να κατανοηθεί ο τρόπος που συγκροτούνται, οι μηχανισμοί άμυνας που επιστρατεύουν και οι συνέπειες που έχουν στις διαπροσωπικές τους σχέσεις.Η ανάλυση επιχειρεί να φωτίσει τις διαφοροποιήσεις μεταξύ των εκφάνσεων του ναρκισσισμού, επισημαίνοντας τόσο τις λειτουργικές όσο και τις παθολογικές διαστάσεις του, καθώς και την ιδιαίτερη περίπτωση του κακοήθους ναρκισσισμού, όπου η αλαζονεία συνδυάζεται με σαδιστικά και αντικοινωνικά στοιχεία.

Mε το παρόν επεισόδιο επιχειρώ να μοιραστώ ορισμένες σκέψεις αναφορικά με την προβληματική χρήηση του Chat GPT και τις ψυχολογικές προεκτάσεις αυτής. Για πολλούς ανθρώπους η τεχνητή νοημοσύνη δεν αποτελεί απλώς ένα εργαλείο παραγωγικότητας ή πληροφορίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μετατρέπεται σε ένα είδος «από μηχανής μητέρας»:μια φωνή ακατάπαυστης διαθεσιμότητας, που δεν κουράζεται, δεν αποσύρεται και δεν απογοητεύει ποτέ. Σε αυτό το επεισόδιο, διερευνώ την ψυχική φαντασίωση της απόλυτης διαθεσιμότητας και την ενίοτε ασυνείδητη εξιδανίκευση του ως αντικειμένου φροντίδας.Τι αναζητούμε πραγματικά όταν απευθυνόμαστε στο ChatGPT και σε άλλα παρόμοια συστήματα;Πρόκειται για ένα τεχνικό βοήθημα ή για έναν καθρέφτη μιας βαθύτερης εσωτερικής εξάρτησης;Μια τέτοια σχέση, μακροπρόθεσμα, ενισχύει τα βρεφικά χαρακτηριστικά του ψυχισμού και αναστέλλει την ανάπτυξη της ικανότητας για σκέψη – δηλαδή την ικανότητα να αντέχουμε την έλλειψη, την καθυστέρηση, και την αναμονή για νόημα.

Στο παρόν επεισόδιο αναλύεται η συνεξαρτηση, το προφίλ του συνεξαρτητικού ατόμου και η δυναμική με την οποία αντιλαμβάνεται τις ανθρώπινες σχέσεις. Θα επιχειρήσω να παρουσιάσω πώς η ύπαρξη του συνεξαρτητικού ανθρώπου οργανώνεται γύρω από τις ανάγκες και τα συναισθήματα του άλλου, με αποτέλεσμα την απώλεια της ατομικότητας και της αυτονομίας. Η συνεξάρτηση παρουσιάζεται όχι απλώς ως ένα μοτίβο συμπεριφοράς, αλλά ως μια βαθύτερη ψυχολογική κατάσταση που συνδέεται με την αιτιολογία της, κυρίως το να μεγαλώνει κανείς με σημαντικούς άλλους οι οποίοι αντιμετώπισαν τον άνθρωπο ως προέκταση του εαυτού τους και φορέα ικανοποίησης των δικών τους επιθυμιών.

Η Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας (Borderline Personality Disorder - BPD) αποτελεί μία από τις πιο σύνθετες και πολύπλοκες διαταραχές προσωπικότητας. Σε παρόν επεισόδιο, επιχειρώ να περιγράψω με όσο το δυνατότερο κατανοητό τρόπο τα δυναμικά της Οριακής Διαταραχής Προσωπικότητας. Πιο συγκεκριμένα, θα μιλήσω για το πώς οργανώνεται ο ψυχισμός ενός ατόμου με ΟΔΠ, περιγράφοντας το πώς βιώνει τον εαυτό του, τους άλλους, καθώς και την και τον κόσμο στον οποίο ζει μέσα από ένα πρίσμα αστάθειας, έντονων συναισθημάτων και φόβου. Στο επεισόδιο περιγράφονται οι τρόποι με τους οποίους το άτομο σχετίζεται με τους άλλους (όπως και με τον θεραπευτή), οι οποίοι περιλαμβάνουν έντονη αμφιθυμία και φόβο εγκατάλειψης. Αναλύονται τα κυρίαρχα άγχη που βιώνει ένα άνθρωπος με ΟΔΠ καθώς και οι ρίζες του άγχους αυτού.Το επεισόδιο ολοκληρώνεται με συζήτηση γύρω από την αιτιολογία της ΟΔΠ, στον παρανομαστή της οποίας βρίσκεται η εγκατάλειψη, η παραμέληση και το τραύμα.

00:28 Τραύματα από τη μητέρα 02:46 Πώς ξεφεύγουμε από τη συνεξάρτηση 05:12 Ο ρόλος των ορίων στο παιδί 09:07 Αρχές που διέπουν τη ζωή 10:36 Κατάλληλη ηλικία για ψυχανάλυση 12:04 Πώς βοηθάμε κάποιον με κατάθλιψη 13:41 Βιβλία ψυχολογίας & φιλοσοφίας 15:02 Η αύξηση του ναρκισσισμού 16:53 Κατάθλιψη και σώμα 18:24 Τι είναι στοματική επιθετικότητα 19:54 PTSD από ναρκισσιστική σχέση 21:47 Μαζοχιστική έξαψη και παθολογία 24:55 Αντιμετώπιση μεγάλων αδικιών 27:09 Πορεία για να γίνεις ψυχαναλυτής 30:05 Εμμονή με ιερόδουλες 32:20 Δυσκολία με εποικοδομητική κριτική 34:52 Μητρικές & πατρικές λειτουργίες 36:43 Βρεφονηπιακοί σταθμοί από 3 μηνών 38:55 Ρόλος της διαδυκτικής σχέσης 42:37 Ψυχοδυναμική και υπαρξιακή προσέγγιση 45:23 Όταν ο θεραπευόμενος δεν μιλά 48:23 Θεραπεία με διαφορετικούς θεραπευτές 50:03 Αστοχίες της ψυχανάλυσης 54:24 Αυθεντία ή σιωπή στον θεραπευτή; 57:10 Ισορροπία ενδοσκόπησης και αυθορμητισμού 1:00:55 Διάρκεια ψυχαναλυτικής θεραπείας 1:03:45 Είναι η καλύτερη μορφή θεραπείας; 1:05:45 Ποια θεραπεία ταιριάζει σε τι; 1:07:12 Υπερβολικός χρόνος με το μωρό 1:08:57 Πόνοι ως κρίσεις πανικού; 1:10:57 Η αξία του "δεν ξέρω" 1:12:48 Σύγχρονα βιβλία ψυχολογίας & φιλοσοφίας 1:13:27 Υπερανάλυση και απραξία 1:15:12 Ένας γονιός και οι δύο ρόλοι 1:16:31 Στωική φιλοσοφία και ατομικισμός 1:20:52 Φιλοσοφικές ρίζες της ψυχοθεραπείας 1:23:04 Πώς διαχειριζόμαστε την κοινωνική αδικία 1:26:05 Το "πολύ ενδιαφέρον" στην αρχή 1:28:19 Αντιμετώπιση του φόβου της φθοράς 1:31:22 Ψυχολογία και μυθολογία

Αγαπητές φίλες και Την επόμενη εβδομάδα θα δημοσιεύσω ένα επεισόδιο Q & A. Παρακαλώ μη διστάσετε να γράψετε τις ερωτήσεις σας στην ενότητα των σχολίων κάτω από το βίντεο . Οι ερωτήσεις μπορεί να αφορούν θεματικές της ψυχολογίας, της ψυχαναλυτικής σκέψης, της φιλοσοφίας, της καθημερινής εμπειρίας ή/και ζητήματα που αναδύονται από τα προηγούμενα επεισόδια του podcast.Θα προσπαθήσω να απαντήσω σε όλες τις ερωτήσεις. Με εκτίμηση,Θοδωρής Παπαγαθονίκου

Το παρόν επεισόδιο εστιάζει στις παθολογικές μορφές μητρικής λειτουργίας και στην επίδρασή τους στην ψυχική ανάπτυξη του ανθρώπου. Μέσα από τη μελέτη τριών κεντρικών τύπων — της νεκρής, της νεκροζώντανης και της ναρκισσιστικής μητέρας — επιχειρείται μια ψυχαναλυτική προσέγγιση της δυσλειτουργικής μητρότητας ως τραυματικής εμπειρίας. Πώς επηρεάζει η μητρική απουσία ή υπερεμπλοκή τη συγκρότηση του εαυτού; Ποιες είναι οι μακροχρόνιες συνέπειες στη συναισθηματική ωρίμανση, στις σχέσεις και στη δυνατότητα του ατόμου να αγαπήσει και να αγαπηθεί;Με αναφορές στη σύγχρονη ψυχοδυναμική θεωρία το επεισόδιο φωτίζει τον τρόπο με τον οποίο η μητέρα, ακόμη και από την απουσία της, μπορεί να σημαδέψει βαθιά την αναπτυξιακή πορεία του ανθρώπου.

Το παρόν με επεισόδιο αφορά ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο, πολυσύνθετο και πολυπαραγοντικό φαινόμενο, το οποίο ονομάζουμε νεανική παραβατικότητα. Καλεσμένη μου είναι η Δρ. Αγγελική Καρδαρά* με την οποία θα αναλύσουμε το πολύ σημαντικό αυτό φαινόμενο. Το επεισόδιο χωρίζεται σε τρεις ενότητες. Η πρώτη ενότητα συζητάμε το τι ορίζεται ως νεανική παραβατικότητα. Στο δεύτερο μέρος αναδεικνύονται οι σημαντικότερες αιτίες του φαινομένου και ιδιαίτερα ο ρόλος του σχολείου και της οικογένειας. Στο τρίτο και τελευταίο μέρος παρουσιάζονται ορισμένες σκέψεις γύρω από το πως και αν η νεανική παραβατικότητα μπορεί να προληφθεί. *Αγγελική Καρδαρά είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας. Είναι Διδάκτωρ του Τμήματος Επικοινωνίας & ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με θέμα διδακτορικής διατριβής «Φυλακή και Γλώσσα: η γλωσσική επικοινωνία των κρατουμένων ως κρίσιμο και αναπόσπαστο στοιχείο της δομής των φυλακών» και φιλόλογος, με εξειδίκευση στη μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία. Από το Τμήμα της Ελληνικής Φιλολογίας αποφοίτησε με «άριστα» και έλαβε τιμητική διάκριση που είχε απονεμηθεί στους αριστεύσαντες πτυχιούχους του έτους της. Εργάζεται στον συναρπαστικό χώρο της εκπαίδευσης. Είναι Εισηγήτρια-Συγγραφέας και Εκπαιδεύτρια στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (E-Learning) του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στο πλαίσιο των επιμορφωτικών εξ αποστάσεως προγραμμάτων του ΕΚΠΑ πραγματοποιεί παράλληλα διαδικτυακές διαλέξεις (livestreaming εκπαιδεύσεις). Έχει επάρκεια και άδεια διδασκαλίας τριών ξένων γλωσσών (αγγλικών, γαλλικών και ισπανικών), με τις οποίες επίσης ασχολείται επαγγελματικά.Έχει οργανώσει πολλά σεμιναριακά μαθήματα και δίνει διαλέξεις στο αντικείμενο εξειδίκευσής της «Έγκλημα και ΜΜΕ» και ειδικότερα σε θέματα, όπως: γυναικεία εγκληματικότητα και γυναικεία θυματοποίηση, εγκλήματα με δράστες και θύματα ανήλικα άτομα, σχολικός εκφοβισμός, φυλακή και ιδιαίτερος γλωσσικός κώδικας επικοινωνίας του έγκλειστου πληθυσμού, απεικονίσεις στα ΜΜΕ υποθέσεων μεγάλου εγκληματολογικού ενδιαφέροντος. Ασχολείται επίσης με την επιστημονική έρευνα και έχει αναλάβει έρευνες εγκληματολογικού και δημοσιογραφικού ενδιαφέροντος. Είναι Τακτική Επιστημονική Συνεργάτιδα Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.) και Επιστημονική Υπεύθυνη του Crime & Media Lab του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος, που αποτελεί Ομάδα Εργασίας για το Έγκλημα και την Απεικόνισή του στα ΜΜΕ.Παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης:Προσωπικό Ιστολόγιο στο οποίο μπορείτε να βρείτε όλη την συγγραφική δραστηριότητα της Δρ Αγγελική Καρδαρά: https://aggelikikardara.wordpress.com/LinkedIn:Aggeliki Kardara |