Democracy X Innovations

การเลือก สว. ของไทยเป็นครั้งแรกตามรัฐธรรมนูญได้สิ้นสุดลงแล้ว หน้าตาของว่าที่ สว. ชุดใหม่ทั้ง 200 ท่าน ก็ได้ผ่านหน้าสื่อกันไปแล้ว ทว่า มีถึง 12 จังหวัด ที่ไม่มี สว. เลย แต่มีบางจังหวัด ที่มีจำนวน สว. มากถึง 14 ท่าน! ระบบการเลือกในลักษณะนี้ มีการออกแบบอย่างทั่วถึงตั้งแต่ระดับอำเภอ แต่เปิดโอกาสให้ท้ายที่สุดไม่จำเป็นต้องครอบคลุมพื้นที่ก็ได้? จึงเกิดคำถามตามมาว่า กติกาการเลือกแบบนี้ ทำให้ สว. เป็นตัวแทนใคร? รวมถึงเอกสารปกขาว ที่ทางสถาบันพระปกเกล้าได้รวบรวมจากการลงพื้นที่รับฟังเสียงประชาชนร่วมกับ TPBS ว่าประชาชนต้องการและอยากฝากให้ สว. ทำหน้าที่อย่างไร ซึ่งจะเปิดตัวในวันปฐมนิเทศ สว. ที่จะถึงนี้เช่นกัน

ช่วงนี้เป็นช่วงที่เกิดสถานการณ์ทางการเมืองที่สำคัญขึ้นหลายอย่าง ตั้งแต่การมีร่าง แก้ไข พรบ.ประชามติเข้าสภา แนวทางการแก้ไขรัฐธรรมนูญ พรบ.งบประมาณรายจ่าย คดีสำคัญของนักการเมือง และคดียุบพรรคก้าวไกล และเมื่อสัปดาห์ที่ผ่านมา สำนักนวัตกรรมเพื่อประชาธิปไตย ได้จัดงานสัมมนา “ ทางออกประชามติ ปูทางสู่รัฐธรรมนูญประชาธิปไตย ” ที่มีการปภิปรายถึงแนวทางและเนื้อหาของ พรบ. ประชามติที่ควรจะเป็น เพื่อจะเป็นประตูเปิดไปสู่การแก้ไขรัฐธรรมนูญในอนาคตอันใกล้ รวมถึงให้ฉากทัศน์ที่ดีที่สุด หรือ "as good as it gets" ของการเมืองไทยในอีก 3-4 ปีข้างหน้า เราจึงมาพูดคุยถึงจุดนี้กัน

สมาชิกวุฒิสภาชุดแรกของรัฐธรรมนูญฯ 60 ได้หมดวาระไปเมื่อไม่นานมานี้ ทำให้ต้องเกิดการ "เลือก" สว. ชุดใหม่เข้ามาทำหน้าที่ แต่ทว่า การเลือกนั้น มีความซับซ้อนพอสมควร และเป็นการออกแบบมาเพื่อไม่ให้เกิดความซ้ำซ้อนกับการเลือกตั้ง สส. และให้มีการเลือกกันเองจาก 20 กลุ่มทางสังคม จากทุกอำเภอ นอกจากนี้ ยังมีการเคลื่อนไหวของภาคประชาสังคม เพื่อให้ สว. ที่ได้มานั้น ทำตามเจตจำนงของประชาชน เพื่อให้การทำงานของรัฐสภามีความเป็นประชาธิปไตยมากที่สุด เนื่องจาก สว. นั้นมีอำนาจในการลงมติรับรององค์กรอิสระ ที่มีอำนาจในการตรวจสอบรัฐบาลนั่นเอง เราจึงจะมาวิเคราะห์และพูดคุยกันในเรื่อง สว. ใหม่ ภายใต้รัฐธรรมนูญกัน

หลังสงกรานต์เราได้ ครม. ใหม่ แต่แล้วก็เกิดแผ่นดินไหว เมื่อมีรัฐมนตรีบางท่านยื่นจดหมายลาออกฟ้าผ่า ทำให้เราลองไปดูงานที่ผ่านมาของกระทรวงการต่างประเทศ ประกอบกับ วิกฤตการรบในเขตชายแดนพม่าในฝั่งตะวันตก ที่เป็นเขตที่มีทุนสีเทาเข้าไปปฏิบัติการ และเป็นที่มาของธุรกิจสีเทา นำมาซึ่งการค้ามนุษย์ แรงงานเถื่อน แรงงานทาส และแก๊งคอลเซ็นเตอร์ และเมื่อย้อนกลับมาดูที่ประเทศเรา ที่การส่งออกมีปัญหา เสียดุลการค้าให้ประเทศอื่น ๆ การลงทุนและการผลิตในประเทศหดหาย ทำให้เงินทุนในประเทศน้อยลง และอาจเป็นที่มาให้คุณภาพชีวิตของประชาชนในประเทศแย่ลง เช่น เกิดการลดสวัสดิการ เงินเดือน/ค่าจ้าง ต่ำลง เพราะเศรษฐกิจของประเทศอยู่ได้ด้วยแค่เงินทุนสีเทาที่คนนอกเอามาฟอก นี่จึงเป็นโจทย์ใหญ่ของ ครม ชุดใหม่ และรัฐบาล ว่าไม่เพียงแต่จะแก้ปัญหา แต่จะ "สร้าง" ประเทศไทยให้เข้มแข็งขึ้นได้อย่างไร

เรื่องจริยธรรมของนักการเมือง การเปรียบเทียบและแชร์ประสบการณ์การใช้กฎหมายและข้อบังคับในการควบคุมสมาชิกรัฐสภา โดยใช้กลไกในสภาเอง เพื่อป้องกันการแทรกแทรงจากหน่วยงานภายนอก แต่กลับกัน การใช้กลไกเหล่านี้ในรัฐสภาไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งภายใต้ประมวลจริยธรรมฯ นั้น อาจเป็นที่มาของการใช้กลไกนี้ในการลงโทษทางการเมืองต่อฝ่ายตรงข้าม นอกจากนี้ ยังได้พูดคุยถึงสัญญะของการแต่งกายของนักการเมืองและสมาชิก ว่ามีผลต่อภาพลักษณ์ภายนอก และคะแนนนิยมหรือไม่อย่างไร

นายกรัฐมนตรีเดินกลางกรุงปารีส พันผ้าพันคอจากผ้าขาวม้า เดินหน้าลุยนำผลิตภัณฑ์จากไทยไปขายต่างประเทศ ถือเป็นการผลักดันสินค้าจาก soft power ไทย สู่สายตาชาวโลก นับเป็นเรื่องที่ดี ที่ไม่แม้เผยแพร่ "สไตล์" ผ้าแบบไทย แต่ยังส่งเสริมการส่งออกจากไทยอีกด้วย เราจึงลองไปสำรวจอุตสาหกรรมแฟชั่นทั่วโลก ว่ามีความเป็นมาอย่างไร และสามารถสร้างกำไรมหาศาลได้อย่างไร และการผลิตของประเทศไทยสามารถอยู่ตรงไหนในเศรษฐกิจโลกได้บ้าง เพราะหากเน้นแต่ "สไตล์" แต่ขาดการมองเรื่อง "ฐานการผลิต" และ "รายได้ของประเทศ" ก็หวั่นอาจซ้ำรอย กางเกงช้าง ที่ถูกนำไปผลิตในจีนเป็นจำนวนมาก ทำให้ไทยไม่เหลือรายได้เข้าประเทศ เป็นเพียงทางผ่านทางวัฒนธรรมเท่านั้น

วันนี้เราได้มีแขกรับเชิญที่เพิ่งได้ไปท่องเที่ยวผจญภัยในอินเดียถึง 5 เมือง ซึ่งมีวิถีชีวิตและวัฒนธรรมที่แตกต่างกัน ทั้งการเดินทาง การกิน การเที่ยว ไปจนถึงการเผาศพ จากการที่เห็น เราจึงเห็นได้ว่ายังมีอีกมุมหนึ่งของโลกที่มีความแตกต่างกับเรา และเรายังสามารถเห็นได้ว่าความแตกต่างนั้น เกิดจากปัจจัยทางการเมือง เศรษฐกิจหรืออื่น ๆ อย่างไร

นายกรัฐมนตรีได้แสดงวิสัยทัศน์พัฒนายกระดับประเทศ IGNITE THAILAND เมื่อสัปดาห์ก่อน และยังจะได้มีการนำเสนอเป็นซีรี่ย์ในแต่ละประเด็นต่อไป ไม่ว่าจะเป็นการทำให้ประเทศไทยเป็น tourism hub, wellness hub, aviation hub หรือ financial centre ซึ่งเราจะเห็นว่าวิสัยทัศน์ของรัฐบาลและพรรคเพื่อไทยนั้นเป็นเสรีนิยมใหม่ในแนวทางการรวมศูนย์ คือเป็นการใช้การแทรกแซงโดยรัฐมากำหนดการพัฒนาระบบต่าง ๆ ของประเทศออกจากศูนย์กลาง แต่ขณะเดียวกัน เมื่อสำรวจจากข้อวิจารณ์ของฝ่ายค้านโดยเฉพาะพรรคก้าวไกล จะเห็นได้ว่าเป็นการสนับสนุนผู้ประกอบการรายย่อยจากฐานราก จากการกระจายอำนาจและเป็นการส่งเสริมทุนย่อยให้สู้กับทุนใหญ่ได้ ความแตกต่างระหว่างสองสิ่งนี้อย่างไรก็ดียังวางอยู่บนฐานคิดแบบเสรีนิยมใหม่ ซึ่งแบบไหนจะเป็นผลดีต่อประเทศโดยรวมต้องลองไปดู

ปฏิเสธไม่ได้ว่าสิ่งเหล่านี้เป็น "ผลข้างเคียง" ของรัฐธรรมนูญ 40 เป็นต้นมา กระบวนการพัฒนาประชาธิปไตยที่ส่งเสริมให้ประชาชนมีส่วนร่วมนั้น เกิดผลข้างเคียงในลักษณะ "human error" หรือไม่ หรือเป็นการใช้ช่องทางกฎหมายในการเล่นงานคู่ต่อสู้ทางการเมือง ประเด็นที่ชัดเจนที่สุดคือการเปิดโอกาสให้ประชาชนสามารถยื่นคำร้องเองต่อองค์กรอิสระได้ และคำร้องนั้นสามารถนำมาซึ่งการยุบพรรค หรือปลดนายกรัฐมนตรีได้ในเวลาต่อมา ทำให้เกิดอาชีพ "นักร้อง" ขึ้น หรือเป็นเพราะต้นกำเนิดของรัฐธรรมนูญ 40 ต้องการให้เกิดการตรวจสอบจากภายนอก จึงต้องมีหน่วยงานที่ไม่ใช่รัฐ ตามสมัยนิยมของอุดมการณ์แบบเสรีนิยมใหม่ ที่ต้องการให้ลดขนาดของรัฐ แต่องค์กรดังกล่าวนั้น มีความสัมพันธ์กับรัฐมากแค่ไหน และสรุปแล้ว เสียงของประชาชนที่เลือกพรรคการเมือง กับรัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้ง กับองค์กรอิสระที่ตรวจสอบ อำนาจเป็นของใคร?

จากประสบการณ์ที่ไปอบรมที่สิงคโปร์มา 1 สัปดาห์ จึงถือโอกาสเล่าพัฒนาการของสิงคโปร์จากที่เป็นประเทศที่ถูกแยกตัวออกจากมาเลเซีย ซึ่งเป็นประเทศที่จนและด้อยพัฒนา ว่ากลายมาเป็นประเทศที่เจริญขึ้นในเวลาเพียงไม่ถึงครึ่งศตวรรษได้อย่างไร สิงคโปร์นั้นเริ่มจากเป็นประเทศที่ใช้แรงงานมนุษย์เป็นหลัก จากนั้นเติบโตขึ้นจากการสร้างความเชื่อมั่นและการลงทุนจากต่างชาติ จนพัฒนาอุตสาหกรรม 4 ระดับ การรักษาความสมดุลระหว่างสหรัฐฯและจีน ขณะเดียวกันก็รักษาผลประโยชน์ของประเทศตัวเองไว้ได้ จึงเป็นที่น่าสนใจอย่างยิ่งว่า นอกจากลักษณะเฉพาะทางภูมิศาสตร์และประชากรแล้ว สิงคโปร์ยังมีคติอย่างหนึ่งคือการหาวิธีการ “เอาตัวรอด” จากวิกฤติ มาเป็นแรงผลักดันให้เกิดการพัฒนา จึงนำมาเล่าสู่กันฟังถึงปัจจัยทางเศรษฐกิจ สังคม การบริหาร ว่าทำให้สิงคโปร์มาถึงจุดนี้ได้เร็วขนาดนี้ได้อย่างไร