2e uur: sodomie in de Lage Landen, Jan van Leiden #3, 17-11-2024

Het is het grote nieuws van vandaag: Syrische rebellen hebben de regering van president Bashar al-Assad omver geworpen. Daarmee komt na 62 jaar een einde aan de heerschappij van de Assads. Daarover is te gast Koos van Dam, oud-diplomaat in Syrië en auteur van een standaardwerk over dat land. Verder in OVT: politieke crisis in Frankrijk, 50 jaar na de sluiting van Limburgse mijnen, de bekenste afvalbak van Nederland en meer. Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/08-12-2024.html#   (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/08-12-2024.html#%20)

Het is het grote nieuws van vandaag: Syrische rebellen hebben de regering van president Bashar al-Assad omver geworpen. Daarmee komt na 62 jaar een einde aan de heerschappij van de Assads. Daarover is te gast Koos van Dam, oud-diplomaat in Syrië en auteur van een standaardwerk over dat land. Verder in OVT: politieke crisis in Frankrijk, 50 jaar na de sluiting van Limburgse mijnen, de bekenste afvalbak van Nederland en meer. Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/08-12-2024.html#   (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/08-12-2024.html)

(00:42) Protestantse zendelingen uit Nederland streken halverwege de negentiende eeuw neer in Nieuw-Guinea om de lokale Papoea-volkeren te bekeren en te ‘beschaven’. Papoea-kinderen werden vrijgekocht uit slavernij en ‘heropgevoed’. Historicus Geertje Mak schetst in haar nieuwe boek ‘Huishouden in Nieuw-Guinea’ een beeld van dit ‘kolonialisme van de goede bedoelingen’. (17:22) Column van Sana Valiulina. (21:32) Het Spoor Terug: Horizontaal Leven. Een podcast over de nu 81-jarige Kees die terugblikt op zijn tijd in het sanatorium Zonneveld in Oostkapelle. Het was de plek om te genezen van tuberculose. Deze bacteriële infectieziekte die meestal de longen aantast was bij Kees ook in zijn wervels gaan zitten waardoor hij het gros van de tijd op een hard gipsen bed doorbracht. Hij gaat in deze documentaire van zijn nicht, Jacomien Kodde, terug naar die tijd en terug naar die plek. (44:33) Naar aanleiding van het Spoor Terug schuift medisch historicus Leo van Bergen aan om meer te vertellen over de geschiedenis van tuberculose en sanatoria. Waar TB vroeger volksziekte nummer één was, is de ziekte nu goed te behandelen, met medicatie, frisse lucht en rust, reinheid en regelmaat. Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/1-12-2024.html# (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/1-12-2024.html)

(01:15) President Santokhi beloofde maandag dat elke Surinamer een spaarbiljet van 750 dollar - omgerekend ruim 716 euro - zal ontvangen, vanuit het idee dat alle inwoners kunnen profiteren van het zwarte goud. Dat er buitenlandse mogendheden grondstoffen uit Suriname winnen is niet nieuw. Hoe heeft deze Suriname beïnvloedt in het verleden, en wat leert dit ons over de toekomst? Journalist Iwan Brave legt het uit. (14:16) Wu Zetian was de enige vrouwelijke keizer die China ooit heeft gekend. Hoe lukte haar dat in het confucianistische China met zijn traditionele rolverdeling voor mannen en vrouwen? Conservator Denise Campbell is te gast voor de tentoonstelling Wu Zetian: de enige vrouwelijke keizer van China. (27:28) Jaren geleden werden dichtregels op reepjes perkament in het archief van Overijssel gevonden, maar niemand wist precies wat het was. Onderzoeker Hedzer Uulders ontdekte recentelijk dat de strookjes tekst restanten zijn van een Nedersaksische ridderroman. Waarom is deze ontdekking zo speciaal en wat zegt dit over de Nedersaksische taal? (39:32) Historische boeken met Wim Berkelaar. Hij bespreekt: · Justinianus - Peter Sarris (vert. Arian Verheij) · Ik heb nog nooit gelogen - Elsbeth Etty · Marseille 1940 - Uwe Wittstock Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/1-12-2024.html# (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/1-12-2024.html)

(00:45) Journalist Lex Boon stuitte op een spraakmakende kunstroof uit het Museum Singer Laren. Het bleek om de diefstal van de 'Lentetuin' te gaan, een van de werken van Vincent van Gogh. Waarom spreken kunstroven zo tot onze verbeelding? En wanneer komen gestolen werken terug? Journalist Lex Boon schreef het boek De Gestolen Van Goghs en is te gast. (15:08) Het Spoor Terug: Jan van Leiden en het einde der tijden #4. In de laatste aflevering van onze serie over wederdoper Jan van Leiden horen we hoe hij het tot koning weet te schoppen én hoe hij aan zijn einde kwam. In hoeverre kunnen we Jan van Leiden vergelijken met extremisten uit onze eigen tijd? Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/24-11-2024.html# (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/24-11-2024.html)

(01:40) Afgelopen donderdag vaardigde het Internationaal Strafhof in Den Haag meerdere arrestatiebevelen uit, ook tegen de Israëlische premier Netanyahu. Het is voor het eerst dat de leider van een bondgenoot van het westen voor het Strafhof wordt gedaagd. Een historisch moment? Historicus Thijs Bouwknegt, onderzoeker bij het NIOD en oud-medewerker van het ICC is te gast. (12:02) Struinend door de drassige Friese polder deed een amateurarcheoloog een unieke ontdekking. Het gaat om een onderdeel van een vroegmiddeleeuws Vikingzwaard, een zogenaamde ‘pommelkap’. Een vondst waarvan de omvang klein is, maar het belang groot. Maar waarom eigenlijk? Nelleke IJssennagger-van der Pluijm, Vikingexpert en directeur van de Fryske Akademy, legt het uit. (23:57) Column Micha Wertheim (27:32) Wat is de relatie tussen de mens en het woud? Zien we het bos als een gevaarlijke wildernis? Of als een oase van rust en natuur? Historicus Jerker Spits schreef Onder het bladerdak, een cultuurgeschiedenis over deze relatie. Hij is te gast. (39:31) Historische boeken met Sanne Frequin. Zij bespreekt: Jerry Brotton, Noord, Zuid, Oost, West: Een ontdekkingsreis (vert. Pon Ruiter) Vivian de Gier, Geef me de ruimte! De podcast van Michiel van de Weerthof en Lot Broos, Dat smaakt naar Meertens Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/24-11-2024.html# (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/24-11-2024.html)

(00:50) Historische boeken met Annelien de Dijn. Zij bespreekt:  -Evelyn Roll, Pericallosa: Herinnering aan een verborgen verleden (vert. Goverdien Hauth-Grubben) -Jolande Withuis, Moeder, antimoeder (08:24) Sodomie. Het woord in de mond nemen leek in de middeleeuwen al een misdaad. De term werd vooral gebruikt om seks tussen mannen te beschrijven. Genderhistoricus Jonas Roelens schreef er het boek 'De onuitspreekbare zonde' over en vertelt. (18:22) Het Spoor Terug: Jan van Leiden en het einde der tijden #3. In deze derde aflevering, Het nieuwe Jeruzalem, duikt Max Boogaard verder in het verhaal van Jan van Leiden en de wederdopers van Münster. De wederdopers grijpen de macht in de stad. Nu is het zaak om de stad zo snel mogelijk te zuiveren; iedereen wordt gedoopt. Jan Matthijs bereidt ondertussen een uitval op het leger van de bisschop voor. Want de eindtijd zal op Pasen 1534 aanbreken – of toch niet? Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/17-11-2024.html# (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/17-11-2024.html)

(01:45) Column Abdelkader Benali. (07:11) Abdelkader Benali praat aan de hand van zijn column verder met Annette Birschel, Nederland-correspondent voor Duitse media. Zij deed de afgelopen weken met stijgende verbazing verslag van ons nieuws en de historische verwijzingen die worden gebruikt. Zo sprak premier Schoof over een groep die 'moreel ontaard' is, terwijl het Duitse woord ‘Entartet’ iedereen doet denken aan het nationaalsocialisme.  (12:18) Ze is een pionier in de filmgeschiedenis, en de meest bekende regisseur van nazi-Duitsland: Leni Riefenstahl. Nu op het IDFA: een nieuwe documentaire over haar. Geeft het nooit eerder vertoonde archiefmateriaal een nieuw beeld? Journalist Annette Birschel bekeek voor ons de film en vertelt. (25:45) Operatie Nachtwacht is van start. Na vijf jaar onderzoek begint het Rijksmuseum met de restauratie van Rembrandts beroemde schuttersstuk. Dit is niet de eerste keer dat eraan De Nachtwacht wordt gesleuteld. Van alcoholdamp tot bijenwas, restaurator Esther van Duijn vertelt meer over de restauratiegeschiedenis van het schilderij. (39:35) De grootste bezuiniging op ontwikkelingshulp ooit is aanstaande. Dirk-Jan Koch is hoogleraar internationale handel en ontwikkelingssamenwerking en zet de aangekondigde bezuinigingen in historisch perspectief. Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/17-11-2024.html# (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/17-11-2024.html)

(01:02) Afgelopen maand zijn Noord-Koreaanse troepen naar Oekraïne gestuurd om Rusland te ondersteunen. NAVO-baas Mark Rutte noemt het 'een keerpunt voor Europa en een gevaarlijke uitbreiding van het conflict'. Hoogleraar Koreastudies Remco Breuker vertelt meer.  (11:41) Scholieren kunnen binnenkort een VR-bril opzetten en op zomerkamp in de DDR. In deze experience vertellen 'Zeitzeugen' hoe het was om op te groeien in de DDR. Een gesprek met Trixie Hölsgens van het Duitsland-Instituut, en Gunnar Planitzer, één van die Zeitzeugen.  (24:03) Het Spoor Terug: Jan van Leiden en het einde der tijden #2. Dit is de tweede aflevering van de podcastserie over het verhaal van onheilsprofeet Jan van Leiden. Journalist Max Boogaard leert hoe Jan van Leiden zijn macht in Münster uitbreidde en de rol van het bijbelboek Openbaring van Johannes in de vorming van radicale groepen.    Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/10-11-2024.html#   (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/10-11-2024.html)

(01:07) Het nieuws ging de hele wereld over: de gewelddadige aanvallen op Israëlische supporters voor en na de voetbalwedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv in Amsterdam afgelopen donderdagavond – en nacht. De Israëlische president Herzog, Geert Wilders en het Centraal Joods Overleg noemden het een pogrom. Zijn de historische vergelijkingen gepast? Een gesprek met Hilla Dayan, Isrealisch-Nederlandse politiek socioloog. En historicus Nadia Bouras, een van onze boekrecensenten en betrokken bij de gesprekken die sinds de Hamas-aanval plaatsvinden tussen Joodse en Palestijnse of pro-Palestijnse Amsterdammers bij de Amsterdamse burgemeester. (17:47) Een mythische priester, die als eerste een enkele god en een onderscheid tussen het goede en kwade bedacht. Over deze profeet gaat Zarathustra spreekt, het nieuwe boek van Kader Abdolah. Want, zo ziet hij: ‘Zarathustra is deel van de Nederlandse mens’.  (29:25) Deze week is de column van John Jansen van Galen.  (33:42) In Waar alle wegen ophouden volgt Sana Valiulina de tocht die haar vader maakte als Russische krijgsgevangene. Na meerdere omzwervingen belandde hij als landverrader in de goelag. We praten met Valiulina over de zoektocht naar haar vaders verleden.  Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/10-11-2024.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2024/10-11-2024.html)