Lem, Zajdel i inni. SF w PRL, czyli ucieczka w literaturę

- Gest ze strony biskupów polskich nie miał charakteru politycznego, ale stricte duchowy - powiedział w Polskim Radiu 24 publicysta Grzegorz Górny wspominając słynny list autorstwa bpa Kominka z 1965 roku. - Wiele fraz zawartych w tym liście zachowuje swoją aktualność - dodał.

Postawy pisarzy w czasie PRL-u były różne. Jedni chwalili komunistyczny system, za co zyskiwali konkretne benefity, inni zajmowali się tematyką, która nie przeszkadzała władzy. A wielu otwarcie przeciwstawiało się zastanej rzeczywistości.

Emigracja Polaków w okresie PRL była tematem najnowszego odcinka audycji "PRL - Historia prawdziwa" w Polskim Radiu 24. Dr Patryk Pleskot, historyk, mówił o przyczynach ograniczeń i problemach związanych z podróżowaniem za granicę w tym czasie.

Poprzez pryzmat Solidarności wydaje się, że Zachód kochał Polskę i Polaków. Uczucie było prawdziwe na poziomie społeczeństw, czego dowodem była ogromna pomoc humanitarna dostarczana do Polski w latach 70. i 80. XX wieku. Jednak już perspektywa rządów państw zachodnich była różna.

- Z perspektywy PRL śmierć Stalina niewiele zmieniła, cały system represyjny, cała ta machina ustawiona na społeczeństwo polskie nadal będzie działać - mówił w Polskim Radiu 24 Sebastian Ligarski, historyk.

W czasach zimnej wojny kraje socjalistyczne walczyły o wpływy w krajach globalnego południa z państwami Zachodu. W tym celu często wykorzystywano resentyment kolonialny, grając na istniejące napięcia i pamięć krzywd i wyzysków od krajów kolonialnych. O polityce PRL wobec krajów Afryki czy Ameryki Południowej opowiadał w Polskim Radiu 24 politolog Przemysław Gasztold.

Relacje Kościoła z władzą w okresie PRL napotykały na trudności niemal na każdej możliwej płaszczyźnie. W Polskim Radiu 24 prof. Paweł Skibiński, historyk z UW, wyjaśniał, na czym polegała różnica między dwiema strategiami w kontaktach biskupów z komunistami.

Literatura fantastycznonaukowa znalazła sobie miejsce w powojennej Polsce głównie za sprawą twórczości Stanisława Lema. - Fantastyka była formą odskoczni, miejscem, na które system trochę przymykał oko - mówił w Polskim Radiu 24 krytyk i dziennikarz Piotr Gociek.

Wydarzenia marca 1968 roku Czesław Miłosz skomentował słowami "Jest ONR-u następcą partia". W tych czterech słowach zawarł konkretną diagnozę polityczną. W jakim stopniu była ona trafna? W audycji "PRL - historia prawdziwa" Robert Tekieli rozmawiał z Filipem Memchesem.

Kardynał Stefan Wyszyński był zawsze krok do przodu, przewidywał procesy, jakie mogą zachodzić, w związku z tym nie bał się rozmawiać z komunistyczną władzą - powiedziała w Polskim Radiu 24 historyk Ewa Czaczkowska. - Prymas nie toczył z komunistami sporu o charakterze ekonomiczno-społecznym, tylko spór ideologiczny, spór o wiarę, o obecność Boga - wskazała.